Phobos-Grunt: Τοξική ανεξέλεγκτη «βόμβα» 7,5 τ. υδραζίνης σε τροχιά

«Ως το πλέον επικίνδυνο αντικείμενο που έχει πέσει ποτέ στη Γη», χαρακτήρισε τον ρωσικό διαστημικό βολιστήρα Phobos-Grunt  (Фобос-Грунт)  το πρώην κορυφαίο στέλεχος της NASA James Oberg. 

Ο Phobos-Grunt  λίγο μετά από την εκτόξευσή του στις 9 Νοεμβρίου και εξαιτίας προβλημάτων στον πυραυλικό του φορέα, τέθηκε εκτός ελέγχου και σήμερα περιφέρεται ανεξέλεγκτος σε χαμηλή τροχιά. Το ρωσικό διαστημόπλοιο είχε ως προορισμό τον δορυφόρο του Άρη Φόβο,για τη συλλογή 200 γραμ. χώματος από την επιφάνεια του δορυφόρου και στη συνέχεια επιστροφή στη Γη, το 2014.

 Αντί αυτού όμως το ρωσικό κέντρο ελέγχου έχασε κάθε επαφή με το διαστημόπλοιο, το οποίο σήμερα βρίσκεται σε χαμηλή περιγήινη τροχιά και αναμένεται να εισέλθει στη ατμόσφαιρα το πρώτο δεκαπενθήμερο του Ιανουαρίου.

Στο ερώτημα γιατί  ο Fobos-Grunt  είναι τόσο επικίνδυνος η απάντηση βρίσκεται στο καύσιμο που μεταφέρει στο ανώτερο τμήμα του και το οποίο δεν έχει πυροδοτηθεί: στους 7,5 δηλαδή τόνους υδραζίνης και τετροξειδίου του αζώτου. Και οι δύο αυτές χημικές ενώσεις είναι ιδιαίτερα τοξικές και επικίνδυνες για τη δημόσια υγεία  έχοντας σημείο τηξης στους 2 C και -11,5 C αντίστοιχα.

Τα δύο αυτά στοιχεία φυλάσσονται σε υγρή μορφή μέσα στις δεξαμενές του βολιστήρα και αναμένεται να καούν κατά την επανείσοδο υπάρχει όμως πάντα η πιθανότητα σύμφωνα με τον  James Oberg να παγώσουν πριν αρχίσει η διαδικασία επανεισόδου. Κάτι τέτοιο, σύμφωνα με το στέλεχος της NASA εμπεριέχει κινδύνους για την περιοχή στην οποία θα καταπέσει καθώς τα υπολείμματα της υδραζίνης και του τετροξειδίου του αζώτου μπορεί να προκαλέσουν σημαντική απειλή.

Το βάρος των καυσίμων στον Phobos-Grunt   είναι 20 φορές μεγαλύτερο από ότι περιείχετο στον αμερικανικό κατασκοπευτικό δορυφόρο USA 193 ο οποίος καταρρίφθηκε από την USAF πριν εισέλθει στην ατμόσφαιρα το Φεβρουάριο του 2008, καθώς υπήρχε μεγάλος κίνδυνος από το ιδίου τύπου καύσιμο που μετέφερε.

Εκτός όμως από τον ιδιαίτερα μεγάλο  τοξικό κίνδυνο που προβάλλει ο  Phobos-Grunt   ερωτηματικά προκαλούν και οι διφορούμενες δηλώσεις των Ρώσων επιστημόνων για τους λόγους στην απώλεια ελέγχου του βολιστήρα.

 Ο Vladimir Popovkin  επικεφαλής της ρωσικής υπηρεσίας διαστήματος Roscocosmos φέρεται να έχει δηλώσει πως η αποτυχία στην εξασφάλιση τηλεμετρίας και κατά συνέπεια επικοινωνίας και ελέγχου με το σκάφος οφείλεται σε «παράκαμψη εντολών» από «άγνωστες δυνάμεις» (!) τις οποίες όμως δεν κατονόμασε.

Ο Lev Zelenyi επικεφαλής του ρωσικού συμβουλίου εξερεύνησης του ηλιακού συστήματος δήλωσε χαρακτηριστικά; «Αν και είναι σωστό από τεχνικής πλευράς ότι η πρώτη πυροδότηση δεν πραγματοποιήθηκε όποιος είναι ενήμερος και παρακολουθεί τα γεγονότα εκ του σύνεγγυς γνωρίζει ότι η πρώτη αποτυχία ήταν αυτή του συστήματος ελέγχου στο σκάφος . Στο πλαίσιο αυτό, ότι και αν ήταν αυτή η βλάβη, εάν τελικά ήταν ο κεντρικός υπολογιστής του Phobos-Grunt    δεν «είπε» στα άλλα συστήματα του σκάφους να ξεκινήσουν, συμπεριλαμβανομένων και των κινητήρων και έτσι δεν ξεκίνησαν».

Η Roscocosmos έκανε πολλές προσπάθειες αποκατάστασης της επαφής με το διαστημόπλοιο χωρίς όμως αποτέλεσμα. Το διαστημόπλοιο επρόκειτο να πυροδοτήσει τους κινητήρες του για την πρώτη φάση καύσης μετά την ολοκλήρωση της αρχικής τροχιάς (περίπου1,7 τροχιές) ή 2,5 ώρες μετά την εκτόξευσή του, έτσι ώστε να βρεθεί σε μια ελλειπτική τροχιά που θα το έφερνε 250 χλμ. στο περίγειο και 4150 χλμ. στο απόγειο πριν πραγματοποιήσει άφεση της μιας δεξαμενής καυσίμου και στη συνέχεια πραγματοποιήσει την κύρια φάση καύσης και η οποία θα το έθετε σε πορεία προς τον πλανήτη Άρη και το δορυφόρο του.

Η πρώτη όμως αυτή πυροδότηση τελικά δεν έγινε και ο βολιστήρας δεν έφθασε ποτέ στο προγραμματισμένο σημείο όπου θα έθετε τους κύριους κινητήρες του σε λειτουργία. Αντίθετα ανακαλύφθηκε να «περιφέρεται» στην αρχική του τροχιά, με τους Ρώσους ειδικούς να μην μπορούν να αποκαταστήσουν επαφή μαζί του.

Ο Vladimir Popovkin ερμήνευσε την αποτυχία αυτή, σε δηλώσεις που έκανε στο BBC στην αποτυχία του συστήματος ναυτιλίας του διαστημοπλοίου να προσανατολιστεί σε σχέση με τον αστρικό χάρτη και έτσι ο υπολογιστής δεν έδωσε εντολή να γίνει η πρώτη πυροδότηση. Σε ρωσικά ΜΜΕ όταν όμως ρωτήθηκε γιατί δεν το σύστημα ναυτιλίας απέτυχε, δήλωσε πως επρόκειτο για «παράκαμψη εντολών» από άγνωστο κέντρο!

Η ευρωπαϊκή υπηρεσία διαστήματος (ESA) –η οποία συνεργάστηκε στο πρόγραμμα- σταμάτησε τις προσπάθειες αποκατάστασης επαφής με το βολιστήρα στις 2 Δεκεμβρίου ενώ  η αμερικανική στρατηγική διοίκηση διαστημικών επιχειρήσεων  JSpOC   (US Strategic Command’s Joint Space Operations Center) δήλωσε πως παρακολουθεί τον Phobos-Grunt  και ότι βρίσκεται σε χαμηλή τροχιά μεταξύ 205 και 305 χλμ. και ότι κάθε ημέρα το ύψος αυτό μειώνεται κατά μερικά χιλιόμετρα. Οι εκτιμήσεις για το πότε ο βολιστήρας πέσει στη Γη, ποικίλουν αλλά οι νεότερες πληροφορίες μιλούν για το πρώτο δεκαπενθήμερο του Ιανουαρίου.

Ο στόχος της Roscocosmos όπως έχει δηλωθεί είναι η προσπάθεια αποκατάστασης με το διαστημόπλοιο έτσι ώστε να προχωρήσει στην αυτόκαταστροφή του μέχρι να αυτό να αγγίξει τα υψηλότερα στρώματα της ατμόσφαιρας. Σε αντίθετη περίπτωση ο βολιστήρας θα πέσει ανεξέλεγκτος και ουδείς γνωρίζει σήμερα το που. 

Τμήμα ειδήσεων defencenet.gr