Ὁ Σωκράτης Κόκκαλης, ἡ Στάζι καί τό κωδικό ὄνομα Krokus

 TOY ΚΩΣΤΑ ΒΑΞΕΒΑΝΗ - H ιστορία του Σωκράτη Κόκκαλη είναι γεμάτη τείχη. Ίσως αυτό του Ανατολικού Βερολίνου, όπου έζησε ως ανήσυχος έφηβος, να είναι μόνο ένας συμβολισμός. Τα μεγάλα τείχη τα έστησε ή τα γκρέμισε μόνος του. Το τείχος της ιδεολογικής απομόνωσης της οικογένειάς του, του πολιτικού πρόσφυγα, είναι απ’ αυτά που γκρέμισε. Για να φτιάξει το τείχος μιας τεράστιας οικονομικής αυτοκρατορίας, που δεν περικλείει μόνο τη δύναμή του, αλλά και τους οπαδούς του. Γηπεδικούς, οικονομικούς, πολιτικούς. Όταν το Τείχος του Βερολίνου έπεσε, ο Σωκράτης Κόκκαλης παραλίγο να αντικρίσει και τα δικά του συντρίμμια. Από τα αρχεία της Στάζι, αλλά και το ίδιο το γερμανικό Κοινοβούλιο, ξεπήδησαν κατηγορίες για κατασκοπία και «μαύρες» συναλλαγές. Οι κατηγορίες δεν είχαν καμία νομική επίπτωση. Ο Κόκκαλης ήταν προστατευμένος πίσω από το τείχος όχι πια προστατών, αλλά του ίδιου του πολιτικού συστήματος που και ο ίδιος δημιούργησε.

Πολλοί πιστεύουν πως ο θόρυβος δημιουργήθηκε απλώς για να τον πιέσει να παραδώσει σε άλλα χέρια την αυτοκρατορία του. Όπως και να ’χει, ο Σωκράτης Κόκκαλης αποδεικνύει πως καταφέρνει να μετατρέψει τα τείχη σε… τύχη. Όσοι είναι φίλοι του Σωκράτη Κόκκαλη έχουν πάμπολλους λόγους να μην μιλάνε γι’ αυτόν. Και όσοι είναι εχθροί, συνήθως δύο: είτε φοβούνται είτε πιστεύουν πως μπορεί να γίνουν σαν κι αυτόν. Ένας πάντως απ’ αυτούς, που δεν αποκαλείς ούτε φίλο αλλά ούτε και εχθρό –μάλλον συνοδοιπόρο–, αποδίδει στον Κόκκαλη τη φράση: «Έχω βαρεθεί στην Ελλάδα οι πολιτικοί να μου έρχονται συνέχεια με το χέρι απλωμένο και μετά να θέλουν να αποκαλούνται τίμιοι. Ας γίνει ένα αμερικανικό σύστημα με χορηγίες επίσημες, να τελειώνουμε». Είτε ο Κόκκαλης ενέδωσε στο απλωμένο χέρι των πολιτικών είτε όχι, η φράση του εξηγεί πολλά για την κατάντια της Ελλάδας.
Σύμφωνα με τον ίδιο άνθρωπο, ο Σωκράτης Κόκκαλης έχει μια μοναδική ιδιότητα να κινείται με κινητήρια δύναμη τις δυσκολίες. Άλλωστε, η πορεία του ξεκίνησε όταν διαπιστώθηκε η δυσκολία του να προσαρμοστεί στο οικογενειακό πρότυπο της σκληρής αξιακής Αριστεράς και των θυσιών. Έριξε το οικογενειακό-κομματικό τείχος για να κάνει την τύχη του.

Ο Πέτρος (Κόκκαλης) και ο λύκος (Σωκράτης)
 
Ο Σωκράτης Κόκκαλης γεννήθηκε το Μάιο του 1939. Ο πατέρας του, Πέτρος, ήταν από τα επιφανή στελέχη της ελληνικής Αριστεράς. Καθηγητής Ιατρικής, αποτέλεσε μαζί με άλλους διανοούμενους –τον Σβώλο, τον Γληνό, τον πατέρα του πρώην πρωθυπουργού Κώστα Σημίτη– τα στελέχη της Κυβέρνησης του Βουνού. Η μητέρα του Σωκράτη όμως, η Νίκη, ήταν ουσιαστικά η αριστερή συνείδηση πίσω από τον Πέτρο. Νοσοκόμα, βοηθός του Πέτρου Κόκκαλη και μέλος του ΚΚΕ, έγινε ο έρωτάς του και ο ιδεολογικός του φάρος. Αυτή ακολούθησε στο βουνό ο διανοούμενος γιατρός κι έγινε αργότερα σύμβολο ο ίδιος της Αριστεράς. Το 1949, ο Σωκράτης Κόκκαλης είναι 10 χρόνων, όταν τα ένοπλα τμήματα του Δημοκρατικού Στρατού, ηττημένα από τον Εθνικό Στρατό, περνάνε στα σοσιαλιστικά κράτη. Ο Πέτρος Κόκκαλης, μετά από περιήγησή του στα κράτη του υπαρκτού Σοσιαλισμού –είναι, άλλωστε, υπεύθυνος για το πέρασμα των παιδιών στα σοσιαλιστικά κράτη–, θα καταλήξει στο Βερολίνο. Λαμπρός επιστήμονας εκτός από κομουνιστής, γίνεται διευθυντής του Καρδιοχειρουργικού Ινστιτούτου στο Ανατολικό Βερολίνο, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Humboldt και προσωπικός γιατρός του ηγέτη της Ανατολικής Γερμανίας Βάλτερ Ούλμπριχ και αργότερα του Χόνεκερ. Ο Σωκράτης μεγαλώνει με τον απόηχο της ήττας αλλά τα προνόμια της νομενκλατούρας. Η οικογενειακή ιστορία, και πολύ περισσότερο αυτή του κόμματος, δεν τον ενδιαφέρει ιδιαίτερα. Η προνομιακή, ωστόσο, θέση της οικογένειάς του του επιτρέπει να κάνει σπουδές Φυσικής και Ηλεκτρονικής στη Μόσχα και αργότερα στην Ακαδημία Επιστημών του Ανατολικού Βερολίνου. Μετά τις σπουδές, ο Σωκράτης Κόκκαλης εργάζεται ως Φυσικός στη Γερμανική Τηλεόραση (Ανατολικό Βερολίνο). Ο κόσμος του Ανατολικού Βερολίνου όμως μοιάζει πολύ στενός γι’ αυτόν. Το 1963, η αστυνομία τον συλλαμβάνει για μικρολαθρεμπόριο ειδών από το Δυτικό Βερολίνο.
Ο Σωκράτης είναι έκδηλο πως είναι εκτός των «τειχών» της οικογενειακής αντίληψης και των τειχών του Βερολίνου. Εν ολίγοις, είναι μια δυσάρεστη κατάσταση. Με προτροπή του πατέρα του μπαίνει στον κομματικό μηχανισμό, ο οποίος φαντάζει ως ιδεολογική αναμόρφωση. Το 1964 όμως ο Σωκράτης φεύγει για το Μιλάνο. Εκεί αναλαμβάνει την εμπορική εκπροσώπηση της μιλανέζικης εταιρείας Interis για το Ανατολικό Μπλοκ.
Εκείνη την εποχή, ένας άλλος νεολαίος, ο Θόδωρος Πάγκαλος, θα βρεθεί στο Μιλάνο ως υπεύθυνος της Νεολαίας Εξωτερικού του ΚΚΕ. Σε ένα παγκάκι θα συναντήσει το σύντροφο Σωκράτη για να συζητήσουν τις θέσεις του κόμματος και την ανάγκη δημιουργίας ενός δυνατού κομματικού μηχανισμού. Ο Σωκράτης θα ακούσει όλη την ανάλυση του Πάγκαλου για το κόμμα και τη Σοβιετική Ένωση και, παρότι γιος κάποιου που πολέμησε γι’ αυτά, θα απαντήσει αποστομωτικά: «Εμένα, φίλε, δεν με ενδιαφέρουν όλα αυτά. Εγώ θα κάνω μπίζνες». Στην οικογένεια Κόκκαλη, ο Σωκράτης είναι το μαύρο πρόβατο. Ζητά από τον πατέρα του, από το 1963 ακόμη, να μεσολαβήσει μέσω των γνωριμιών του στην Ένωση Κέντρου που κυβερνά για να επιστρέψει στην Ελλάδα. Το μαύρο πρόβατο αρχίζει να γίνεται λύκος. Μόνο που η ιστορία έχει κι άλλο μαύρο. Απ’ το σκοτεινό της υπόγειας ιστορίας.

Όταν ο Κόκκαλης έκανε το σταυρό του
 
Το 1965 ο Κόκκαλης επιστρέφει στην Ελλάδα με τη μεσολάβηση του βουλευτή του Κέντρου και εκδότη της Αθηναϊκής Παπαγεωργίου. Στις 25 Φεβρουαρίου του 1967, λίγο πριν τη χούντα, μαζί με τον Άρη Βουδούρη –μετέπειτα εκδότη του Ελεύθερου Τύπου– δημιουργούν την εταιρεία Gimex που εκπροσωπεί διάφορες εταιρείες εμπορίου της Ανατολικής Γερμανίας στην Ελλάδα. Ο Σωκράτης Κόκκαλης δεν θυμίζει σε τίποτα την οικογενειακή παράδοση. Είναι ένας κοσμικός νεαρός, με γνωριμίες στον πολιτικό και καλλιτεχνικό κόσμο της εποχής. Ενίοτε και έρωτες. Η χούντα πιστεύει πως ο γιος του Πέτρου Κόκκαλη έχει αποσκιρτήσει. Ο Σωκράτης παντρεύεται την κόρη του Σκούρα, της γνωστής οικογένειας με τα κινηματογραφικά στούντιο 20th Century, τα Costa Boda και άλλες επιχειρήσεις. Ξεκινώντας από την κομουνιστική νομενκλατούρα, κατακτά την αστική. Με τη Σκούρα θα κάνει ένα γιο, τον Πέτρο. Το σύστημα εμπιστεύεται τον Σωκράτη Κόκκαλη. Οι χουντικοί, στα πλαίσια ενός περίεργου εθνικισμού, δεν ανθίστανται στις εμπορικές σχέσεις με την Ανατολική Γερμανία. Μετά από ρήξη με τον Άρη Βουδούρη, τον Ιούνιο του 1974 ο Σωκράτης Κόκκαλης, με συνεταίρο τον Κωνσταντίνο Δημητριάδη –έναν άνθρωπο που παραμένει εξ απορρήτων του–, δημιουργεί την εταιρεία Integra. Η εταιρεία εκπροσωπεί στην Ελλάδα την ανατολικογερμανική AHB Elektrochnik. Η AHB δραστηριοποιείται σε ηλεκτρονικά συστήματα και τεχνολογία υψηλής τάσης. Ο Κόκκαλης παίρνει δουλειές από τη ΔΕΗ και τον ΟΤΕ.
Όσοι έζησαν την εποχή εκείνη του Κόκκαλη περιγράφουν έναν επιχειρηματία με θράσος και μεγάλη εφευρετικότητα. Είναι χαρακτηριστικός ο τρόπος που κατάφερε να διεισδύσει στον ΟΤΕ. Ο Κόκκαλης είχε εντοπίσει πως ο διοικητής του ΟΤΕ Αλεξανδρόπουλος –ο οποίος, παρότι υπηρέτησε επί χούντας, θεωρείται από τους θεμελιωτές του Οργανισμού– ήταν ένας θρησκόληπτος άνθρωπος που πήγαινε συχνά στην εκκλησία. Επέλεξε, λοιπόν, να τον προσεγγίσει εμφανιζόμενος και ο ίδιος ως καλός χριστιανός. Πήγαινε στη Λειτουργία, έκανε βαθιές μετάνοιες και διαρκείς σταυρούς. Μέσα στην ιερότητα του χώρου έγινε η γνωριμία που αποδείχθηκε εξίσου ιερή για την πορεία του Κόκκαλη. Έγινε μεγαλοπρομηθευτής του ΟΤΕ και γνωρίστηκε με τους ανθρώπους του μεγάλου προμηθευτή: της Siemens.
Το 1977 το ελληνικό κράτος ψήφισε νόμο σύμφωνα με το οποίο εταιρείες που παίρνουν δουλειές του Δημοσίου πρέπει να έχουν τουλάχιστον 30% ελληνική συμμετοχή. Έτσι Κόκκαλης και Δημητριάδης, με τη σύμφωνη γνώμη και τη συμμετοχή του Roland Winckler της ανατολικογερμανικής ΑΗΒ, δημιουργούν την Intracom. Μια επιχείρηση με 10 άτομα, που στεγάζεται σε παράγκες στην Αργυρούπολη. Συναρμολογεί ανατολικογερμανικό ηλεκτρονικό υλικό και το πουλάει στον ΟΤΕ. Από τους πρώτους πελάτες είναι και το ΚΚΕ. Οι παλιοί συχνάζοντες στον Περισσό θυμούνται τις πορτοκαλί και βυσσινί συσκευές με το σήμα της Intracom. Τα επόμενα χρόνια, η εταιρεία στην οποία υπάρχει πάντα ένας Ανατολικογερμανός, ο Her Wittan, θα γίνει βασικός προμηθευτής του Δημοσίου και βέβαια ένας παγκόσμιος κολοσσός.

Η τύχη λίγο πριν πέσει το Τείχος
 
Στα μέσα της δεκαετίας του ’80, οι επικοινωνίες είναι σε πλήρη ανάπτυξη σε όλη την Ευρώπη. Ο ψηφιακός κόσμος φαντάζει ως ο μελλοντικός κόσμος. Η τηλεφωνία από αναλογική γίνεται ψηφιακή. Αυτό σημαίνει πως ο τεχνολογικός εξοπλισμός σε όλες τις χώρες αλλάζει. Τεράστια κέρδη για τις εταιρείες που αναλαμβάνουν την εγκατάσταση των νέων τηλεπικοινωνιών. Εκείνη την εποχή ο Κόκκαλης είχε την τύχη να γνωρίσει δύο ανθρώπους κοντά στον Ανδρέα Παπανδρέου: Τον Γιώργο Λούβαρη και τον Θεοφάνη Τόμπρα, μετέπειτα διοικητή του ΟΤΕ. Ο Κόκκαλης παρακολουθεί τις εξελίξεις στην τεχνολογία και κάνει συμφωνία με την ιαπωνική NEC για να μπει στην ψηφιακή ελληνική αγορά. Ο Παπανδρέου έχει την άποψη πως οι τηλεπικοινωνίες πρέπει να είναι κρατική υπόθεση όπως και η ηλεκτρονική εξέλιξη. Δημιουργείται, μάλιστα, νομικά η ΕΛΒΗΛ, μια Εθνική Βιομηχανία Ηλεκτρονικών. Στην αγορά της Ευρώπης υπάρχει μια μάχη σε εξέλιξη για τις τηλεπικοινωνίες. Αμερικανικές εταιρείες προσπαθούν να εξασφαλίσουν, με αντίπαλο τις ευρωπαϊκές, τον εξοπλισμό της ψηφιακής πραγματικότητας. Τα ευρωπαϊκά κράτη επιλέγουν συστήματα ευρωπαϊκών εταιρειών. Η κατάσταση δείχνει να υπακούει σε μια μυστική συμφωνία των αρχηγών κρατών της Ευρώπης: στη Γηραιά Ήπειρο δεν πρέπει να μπουν αμερικανικά ηλεκτρονικά συστήματα. Τρεις είναι οι μεγάλες ευρωπαϊκές εταιρείες, η γερμανική Siemens, η φινλανδική Ericsson και η γαλλική Alcatel. Οι εταιρείες μάλλον μοιράζουν μεταξύ τους την πίτα. Ο Παπανδρέου είναι υπέρ μιας εθνοκεντρικής λύσης, αλλά η Ελλάδα δεν προλαβαίνει να ακολουθήσει τον Τρίτο Δρόμο στις τηλεπικοινωνίες. Έτσι, μετά από πρόταση στον Κόκκαλη, αυτός αφήνει την ιαπωνική NEC και συμμαχεί με την Ericsson για τα ελληνικά ψηφιακά συστήματα, αλλά με εταίρο τη Siemens. H Ericsson δίνει τεχνολογία στην Ελλάδα και η Siemens ανταποδοτικά κατασκευάζει εργοστάσιο στη Θεσσαλονίκη. Έτσι δημιουργείται ένα μοτίβο «εθνικά συμφέρουσας λύσης».
Ο συνεταιρισμός αρχίζει να παίρνει τις ψηφιακές παροχές το 1986 στην Ελλάδα. Οι Αμερικανοί προσπαθούν να πάρουν κομμάτι της πίτας, αλλά είναι αδύνατον. Είναι μάλλον ενδεικτική η περίπτωση της αμερικανικής Northern Telecom, η οποία συμμετείχε σε διαγωνισμό για ψηφιακά με πολύ χαμηλή τιμή. Οι προσφορές άνοιξαν και την επόμενη μέρα θα εξετάζονταν οι υλικοτεχνικοί όροι. Η αμερικανική εταιρεία έβαλε security να φυλάνε το κτίριο για να μην υπάρξει κάποια επέμβαση στις τιμές. Την επόμενη μέρα όμως η επιτροπή «διαπίστωσε» πως είχε κάνει λάθος στα νούμερα. Η σύμπραξη Intracom – Siemens είχε δώσει χαμηλότερη τιμή. Οι Αμερικανοί πιστεύουν πως κάποιος άλλαξε το βράδυ τους φακέλους, αλλά δεν μπορούν να καταλάβουν πώς έγινε σε ένα κτίριο που οι ίδιοι φύλαγαν. Πάντα υπάρχει μια κερκόπορτα. Ή ένα παράθυρο. Όταν το 1988 οι εκδότες άρχιζαν να πιέζουν τον Ανδρέα Παπανδρέου, ο Σωκράτης Κόκκαλης, με την εφημερίδα του Επικαιρότητα και όσα μέσα διέθετε, τον υποστήριξε. Ο Σωκράτης Κόκκαλης κατάφερνε να διατηρεί σχέσεις, όπως και τα πρώτα χρόνια της άφιξής του στην Ελλάδα, με όλο το πολιτικό και κοσμικό φάσμα. Όταν έγινε η οικουμενική κυβέρνηση, μία από τις αποφάσεις της ήταν η συνέχιση της εγκατάστασης των ψηφιακών παροχών από τον Κόκκαλη και τη Siemens χωρίς διαγωνισμό. Σε μία από τις συσκέψεις των αρχηγών, ο ιστορικός ηγέτης του ΚΚΕ φέρεται να είπε: «Να δώσουμε μια δουλειά στο γιο του Πέτρου». Η μετέπειτα κυβέρνηση Μητσοτάκη εμφανίστηκε κι αυτή, κατά έναν περίεργο τρόπο, «Κοκκαλική». Το ’93 δίνει τα ψηφιακά στους Κόκκαλη – Siemens. Επίσης, δίνει άδεια κινητής τηλεφωνίας στην Panafon του Κόκκαλη, αποκλείοντας μάλιστα με νόμο τον ΟΤΕ από άδεια κινητής τηλεφωνίας. Ο ισχυρός επιχειρηματίας κάνει επί Μητσοτάκη σύμβαση με τον ΟΠΑΠ και παίρνει το «Ξυστό». Όταν η κυβέρνηση Μητσοτάκη έπεσε με την αποστασία του Συμπιλίδη, στις λίγες ώρες που μεσολάβησαν μέχρι την ανακοίνωση από τον πρωθυπουργό της προκήρυξης εκλογών, ο υφυπουργός Πέτρος Δούκας φρόντισε να υπογράψει μια μάλλον βασική, κατ’ αυτόν, για τη χώρα σύμβαση πριν αποχωρήσει: Αυτή που παραχωρούσε το «Ξυστό» στον Σωκράτη Κόκκαλη. Αργότερα, ο Πέτρος Δούκας , πριν ξαναγίνει υφυπουργός, εργάστηκε ως στέλεχος της Ericsson. Επί Καραμανλή του νεώτερου ο κατά Μπαϊρακτάρη νταβατζής συνεχίζει να παίρνει δουλειές. Όταν η σύμβαση με την Intralot του Κόκκαλη έληξε, προκηρύχθηκε διαγωνισμός, αλλά ο διαγωνισμός ακυρώθηκε και πήρε το «Στοίχημα» με απευθείας ανάθεση και πάλι ο Κόκκαλης.

Ο «Ρόκκο» και τα αδέλφια του στη Στάζι
 
Η τύχη του Σωκράτη Κόκκαλη δείχνει να τον εγκαταλείπει όταν πέφτουν τα τείχη του υπαρκτού σοσιαλισμού. Παρότι απογαλακτισμένος από το κομουνιστικό οικογενειακό παρελθόν, αρχίζει να ζει έναν εφιάλτη που μοιάζει με την εκδίκηση αυτών που απαρνήθηκε. Το 1995 η Γερμανία κάνει μήνυση κατά του Σωκράτη Κόκκαλη για λόγο που κανένας δεν μπορούσε να υποψιαστεί. Το Τείχος μόλις είχε πέσει και τα αρχεία της Στάζι, της μυστικής υπηρεσίας της Ανατολικής Γερμανίας, περνάνε στις δυτικές γερμανικές Αρχές. Οι μυστικές υπηρεσίες της Δυτικής Γερμανίας ενημερώνουν την Κεντρική Υπηρεσία Ερευνών Κυβερνητικών Εγκλημάτων (ZERV) πως υπάρχουν πληροφορίες ότι οι εταιρείες του Σωκράτη Κόκκαλη, από την Integra έως και την Intracom, ήταν εταιρείες που δημιουργήθηκαν από τις μυστικές υπηρεσίες της Ανατολικής Γερμανίας, με σκοπό τη βιομηχανική κατασκοπία αλλά και το οικονομικό όφελος. Υπό αυτή την έννοια, με την ενοποίηση της Γερμανίας, οι εταιρείες αυτές ανήκουν στο γερμανικό Δημόσιο και όχι στον Κόκκαλη.
Η γερμανική Βουλή με ανακριτικές επιτροπές της ασχολείται με το θέμα. Στην Ελλάδα όμως φτάνει μόνο ο απόηχος όλων αυτών. Ο Κόκκαλης κατηγορείται ως πράκτορας της Στάζι, αλλά στην Ελλάδα κυκλοφορούν φήμες και όχι δημοσιεύματα. Καταστάσεις που μοιάζουν με εκβιασμό και όχι με δημοσιογραφία ή πολιτική.
Το 1997, η προανακριτική εξέταση για την υπόθεση Κόκκαλη σταμάτησε στη Γερμανία, μετά από αντικρουόμενες καταθέσεις πρώην πρακτόρων. Το γερμανικό Δημόσιο δεν κατάφερε –ή δεν ήθελε κατά Γερμανούς βουλευτές– να αποδείξει πως χρήματα από τη Στάζι δημιούργησαν τον οικονομικό κολοσσό του Κόκκαλη. Πρακτικά, δηλαδή, οι Γερμανοί σταμάτησαν να διεκδικούν την περιουσία του Κόκκαλη. Τα αρχεία όμως της Στάζι είναι πολύ εντυπωσιακά για πολλά που αφορούν τη ζωή και τη δράση κάποιου «Σωκράτη Κόκκαλη» που υπήρξε συνεργάτης των ανατολικών μυστικών υπηρεσιών.
Στις 21 Ιανουαρίου του 1963, ένας πράκτορας της Στάζι συναντιέται στο μπαρ «Βαρσοβία» με έναν νεαρό, γιο πολιτικού πρόσφυγα από την Ελλάδα. Ο νεαρός είχε πιαστεί πριν από μέρες να κάνει λαθρεμπόριο προϊόντων από το Δυτικό Βερολίνο και του κατασχέθηκε το αυτοκίνητο. Ο πράκτορας του προτείνει να του επιστρέψει το αυτοκίνητο, αλλά αυτός πρέπει να συνεργαστεί μαζί του, δίνοντας πληροφορίες. Ο νεαρός συμφωνεί και έκτοτε γίνεται πληροφοριοδότης της Στάζι με τον κωδικό «Ρόκκο».
Στις 11 Δεκεμβρίου του 1968, όπως φαίνεται από τα αρχεία της Στάζι, ο φάκελος του «Ρόκκο» μπαίνει στο αρχείο. Να τι γράφει:
«Ο GI (πληροφοριοδότης) “Ρόκκο” στρατολογήθηκε το 1963. Δούλευε με ειλικρίνεια για το Υπουργείο Κρατικής Ασφάλειας (Στάζι) και έδωσε μια σειρά από αξιόπιστες πληροφορίες. Ως Έλληνας πολίτης ζούσε στην Ανατολική Γερμανία και δεν είχε στην αρχή ελληνικό διαβατήριο, επειδή οι γονείς του ήταν πολιτικοί πρόσφυγες. Το 1964 πήρε διαβατήριο και μπορούσε να επισκεφθεί το Δυτικό Βερολίνο. Το 1965 μετακόμισε στην Ελλάδα με στόχο να επιστρέψει αργότερα. Οι επαφές κόπηκαν. Στη διάρκεια των επισκέψεών του στην Ανατολική Γερμανία δεν παρουσιάστηκε. Γι’ αυτό το λόγο τα έγγραφα του GI θα πηγαίνουν στο Τμήμα ΧΙΙ στο αρχείο με την ένδειξη “απόρρητο”. Όταν επιστρέψει ο GI, θα ξαναγίνουν επαφές μαζί του.

Υπογραφή Ντέτσερ»
 
Ο φάκελος του «Ρόκκο» μοιάζει με το φάκελο ενός πληροφοριοδότη που υπέπεσε σε μια νεανική τρέλα. Για τις Αρχές της Γερμανίας όμως δεν ήταν έτσι τα πράγματα. Στα αρχεία της Στάζι υπάρχει μια έκθεση με την υπογραφή «Σωκράτης Κόκκαλης», όπου προτείνεται να γίνει μια κοινή ελληνοανατολικογερμανική επιχείρηση με σκοπό να βοηθήσει τους σκοπούς της Ανατολικής Γερμανίας. Ο υπογράφων γράφει στην έκθεσή του:
«Το Φεβρουάριο του ’65 πήρα την αντιπροσωπεία της ιταλικής Interis από το Μιλάνο για την Ανατολική Γερμανία, τη Ρουμανία και την Πολωνία. Ταυτόχρονα, με απασχόλησε η ερώτηση τι θα μπορούσα να προσφέρω εγώ για την ανάπτυξη του εμπορίου ανάμεσα σε Ανατολική Γερμανία και Ελλάδα. Ήθελα να χρησιμοποιήσω τις σχέσεις που έχω χάρη στον πατέρα μου στην Ελλάδα για να ιδρύσω μια τέτοια εταιρεία». Ο υπογράφων αναφέρεται σε συνάντηση που είχε κατά τη διάρκεια εμπορικής έκθεσης στη Λειψία με το βουλευτή της Ένωσης Κέντρου και εκδότη Παπαγεωργίου και τη βοήθεια που θα μπορούσε να προσφέρει σε αυτό το σκοπό. Η εταιρεία σκοπό θα είχε να πλησιάζει πολιτικούς και υψηλόβαθμα στελέχη της κυβέρνησης. Την εταιρεία, σύμφωνα με τον Παπαγεωργίου, θα μπορούσαν να στηρίξουν ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Στεφανόπουλος, ο υπουργός Οικονομικών Μητσοτάκης, ο υπουργός Μεταφορών Αλαμανής και ο βιομήχανος Τομ Πάππας.
Μέσα από αυτή την αναφορά, οι γερμανικές Αρχές προσπάθησαν να αποδείξουν σχέση των επιχειρήσεων του Σωκράτη Κόκκαλη με σχέδια της Στάζι. Κατέληξαν πως δεν αποδεικνύεται σχέση. Αποδεικνύεται όμως πως ο Ανατολικογερμανός συνεταίρος του Κόκκαλη, αφεντικό της AHB, Roland Winckler, ήταν στέλεχος της Στάζι με τον κωδικό «Peter Schumann», ο οποίος έδινε πληροφορίες που έπαιρνε από τον Κόκκαλη.

Μίζες αλά Στάζι
 
Στην ανάκρισή του από τις γερμανικές Αρχές ο συνεταίρος του Κόκκαλη αρνήθηκε πως υπήρχε τέτοιο σχέδιο δημιουργίας μεικτής εταιρείας για τους σκοπούς της Στάζι.
Είναι αποδεδειγμένο και καταγράφεται στα πρακτικά της γερμανικής Βουλής πως ο Κόκκαλης έπαιρνε από την ανατολικογερμανική ΑΗΒ προμήθεια 5%-10% για δουλειές που έπαιρναν οι εταιρείες τους. Τα ποσά έμπαιναν στο γερμανικό λογαριασμό με αριθμό 709 και από εκεί μεταφέρονταν σε διάφορους λογαριασμούς με πολλούς αποδέκτες κυρίως στην Ελβετία. Από το 1986 έως το 1991 ο λογαριασμός αυτός πιστώθηκε με 1,7 εκατ. μάρκα και 11 εκατ. δολάρια. Τα ποσά αυτά, σύμφωνα με τα έγγραφα των γερμανικών Αρχών, δεν πήγαιναν όλα στον Κόκκαλη, αλλά και σε μίζες για τη δημιουργία ευνοϊκών όρων για δημόσιες δουλειές στην Ελλάδα. Δηλαδή, είναι άγνωστο αν η Siemens αντέγραψε τη Στάζι στη μιζοδότηση ή αντίστροφα. Μάλιστα, τον Ιανουάριο του 1985 ο Winckler πήρε εντολή από τη Στάζι να ελέγξει την πιθανότητα χρηματοδότησης του κυβερνώντος κόμματος στην Ελλάδα με ποσοστό 2% επί των συμβολαίων. Το σχέδιο αυτό επιβεβαίωσε και ο πράκτορας της Στάζι Κοχ στις γερμανικές Αρχές, αλλά λίγο νοιάζονταν οι Γερμανοί, Δυτικοί ή Ανατολικοί, για το αν έπαιρναν μίζα οι Έλληνες. Οι Έλληνες, οι οποίοι θα έπρεπε να ενδιαφερθούν, δεν το έκαναν. Η ελληνική Δικαιοσύνη άφησε να παραγραφούν οι κατηγορίες που αφορούσαν αυτές τις υποθέσεις. Οι υποθέσεις έκλεισαν, αφού κλείστηκαν για πολύ καιρό στα ανακριτικά γραφεία. Ίσως η ανακριτική της ελληνικής Βουλής να ξανανοίξει την υπόθεση.

Οι θρύλοι, η πραγματικότητα και ο Θρύλος
 
Το 1993, ο Σωκράτης Κόκκαλης έκανε μια άλλου είδους επένδυση: Προχώρησε στην αγορά του Ολυμπιακού. Πολλοί διείδαν σε αυτό μια σημαντική επένδυση, άλλοι μίλησαν για την αγνή αγάπη για την ομάδα του Πειραιά και κάποιοι άλλοι για την ανάγκη του να αποκτήσει λαϊκά ερείσματα. Το Τείχος είχε πέσει, τα φαντάσματα του παρελθόντος ξυπνούσαν και το να ταυτιστείς με το Θρύλο είναι ο πιο ισχυρός θρύλος. Ο Κόκκαλης πέρασε διάφορες περιπέτειες, χαρακτηρίστηκε με διάφορους τρόπους, αλλά γεγονός είναι πως αυτό που υπερισχύει είναι το «πρόεδρος».
Στα μέσα του ’90, ενώ ήταν σε εξέλιξη η έρευνα των γερμανικών Αρχών για τον Σωκράτη Κόκκαλη, λίγο πριν αποφανθούν πως είχε σχέσεις με τη Στάζι αλλά οι επιχειρήσεις δεν είναι των Ανατολικών, στη ζωή του επιχειρηματία εμφανίστηκε η Νίκη Τζαβέλα. Ίσως η δεύτερη πιο σημαντική Νίκη μετά τη μητέρα του. Η κυρία Τζαβέλα τότε δεν είχε σχέση με την πολιτική. Ήταν μια σύμβουλος του Ομίλου Λάτση, με πολύ καλές σχέσεις με τον αμερικανικό παράγοντα. Μέσα σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα –αιφνίδια, όπως λένε οι παλιοί συνεργάτες του– ανέλαβε τον Όμιλο Κόκκαλη. Και όπως η Νίκη Κόκκαλη, η στιβαρή μάνα καθόρισε το δρόμο του, έτσι και η Νίκη Τζαβέλα καθόρισε το επιχειρηματικό του μέλλον.
Ο Κόκκαλης σταμάτησε την επιθετική επιχειρηματική πολιτική και άρχισε να χάνει τις «γωνίες» του ενεργητικού επιχειρηματία. Έκανε κινήσεις που απέφεραν κέρδη όχι στον όμιλό του, αλλά σε τρίτες επιχειρήσεις, κυρίως αμερικανικές. Επενδύει στην αμερικανική Conklink λίγο πριν αυτή βάλει «λουκέτο», δίνοντας ποσά πολύ μεγαλύτερα της εκτιμώμενης αξίας. Διαπραγματεύεται την αγορά της τουρκικής Gantech και όταν πετυχαίνει τιμή δίνει τρεις φορές πάνω το ποσό. Αγοράζει μειοψηφικό πακέτο του Eurofootball (βουλγαρική λοταρία) με 20 εκατ. ευρώ αντί για 2 που είχε εκτιμηθεί. Όλ’ αυτά ενώ ο όμιλος επιχειρήσεών του είναι εισηγμένος στο Χρηματιστήριο.
Ταυτόχρονα, ο Κόκκαλης εγκαταλείπει τους συμμάχους του στα Βαλκάνια και παρουσιάζει ενδιαφέρον για πέρα από τον Ατλαντικό. Οι παλιοί του φίλοι, ο Ρώσος Σμιρνόφ, οι Σέρβοι Στοΐκοβιτς και Μιλουτίνοβιτς, οι Βούλγαροι Κολάροφ και Γκεγκένοφ και ο Βασίλι Τορμπουκόφσκι από τα Σκόπια κάνουν συχνά παράπονα για τον Κόκκαλη που δεν βλέπουν πια.
Η στροφή που καθιερώνει η Νίκη Τζαβέλα για τον Όμιλο Κόκκαλη τον θέλει στενό συνεργάτη των αμερικανικών πανεπιστημίων και ιδρυμάτων. Στο Χάρβαρντ, ο γιος του παλιού κομουνιστή δημιουργεί δικό του τμήμα. Ενώ στο Athens Information Technology που λειτουργεί στην Intracom, μυαλά απ’ όλο τον κόσμο προετοιμάζονται να δημιουργήσουν τη νέα πραγματικότητα. Με την έγκριση του Κόκκαλη, πολιτικοί και δημοσιογράφοι από την Ελλάδα παρακολουθούν προγράμματα για young leaders στο Χάρβαρντ.
Ο Κόκκαλης δείχνει να έχει εγκαταλείψει και τον επί χρόνια παραδοσιακό του εταίρο την Ericsson ακολουθώντας έναν άλλο δρόμο. Στο τέλος αυτού του δρόμου ήταν η πώληση της Intracom στους Ρώσους. Στα μέσα της δεκαετίας του ’90, προσπαθώντας να επενδύσουν στις νέες επικοινωνίες, δημιούργησαν την εταιρεία Systema, κάτι σαν τη ρωσική Intracom. Η Systema δημιούργησε μια θυγατρική, τη Citronic, η οποία έχτισε στην περιοχή Ζελένογκραντ μια κλειστή τεχνολογική πόλη. Οι δύο εταιρείες προχώρησαν στην αγορά της Intracom με πολύ χαμηλό τίμημα. Ο Σωκράτης Κόκκαλης κράτησε μόνο την Intracom Defence, μία επιχείρηση ηλεκτρονικών συστημάτων Άμυνας που συνεργάζεται με τους Αμερικανούς. Στις αρχές της δεκαετίας του 2000, ο Σωκράτης Kόκκαλης δεν έχει εκκρεμότητες, αλλά έχει δώσει την αυτοκρατορία του σε τρίτους.

Ο μυστηριώδης κύριος Jung
 
Η σχέση του Κόκκαλη με τη Siemens είναι από πολύ παλιά. Στο πρόσωπό του η γερμανική εταιρεία βρήκε έναν καλό συνεταίρο και καλό γνώστη και χειριστή του πολιτικού συστήματος στην Ελλάδα. Η Siemens δεν θα ήταν αυτό που είναι αν δεν υπήρχε ο Κόκκαλης. Ένας από τα πρόσωπα-κλειδιά στη σχέση του Κόκκαλη με το γερμανικό κολοσσό είναι ο Volker Jung. Ο Jung διετέλεσε διευθυντής της Siemens και το 2003, όταν αποστρατεύτηκε από τις γερμανικές του υποχρεώσεις, βρέθηκε στο ΔΣ της Intracom. Στη συνέχεια, ο Jung μπήκε στο ΔΣ της ρωσικής Systema, η οποία αγόρασε την Intracom. Κάποιοι, μάλιστα, προσπάθησαν να βάλουν στο παρελθόν τον Jung και στο ΔΣ του ΟΤΕ. Πριν από μερικούς μήνες, το γερμανικό περιοδικό Spiegel αποκάλυψε πως ο Jung είχε σχέσεις με τη BNP, τις Μυστικές Υπηρεσίες της Γερμανίας.
Ο Σωκράτης Κόκκαλης, το δίχως άλλο, κατάφερε πολλές φορές να ρίξει τα «τείχη» της ζωής του. Ίσως χρησιμοποίησε και κάποια άλλα που του ήταν απαραίτητα. Ο πρόεδρος του Θρύλου είναι ο ίδιος ένας θρύλος. Ο πρωταγωνιστής μιας ιστορίας με ιδεολογίες, πράκτορες, σημαντικές αποφάσεις και σίγουρους χειρισμούς. Όσοι προσπάθησαν μέχρι σήμερα να ανακαλύψουν τι έχει γίνει στη ζωή του, εκτός από τα τείχη, συνάντησαν και τοίχους. Στεγανοποιητικούς τοίχους, που φτιάχνει το ίδιο το πολιτικό σύστημα, δείχνοντας να προστατεύει τον εαυτό του…

m-epikaira
ἐθνικά θέματα ἑλλάδα