Γράφει ὁ Martin Jay *
Το 2016, ο Στίβεν Μπάνον μου πήρε συνέντευξη για τη Μέση Ανατολή για την πολύ δημοφιλή ραδιοφωνική εκπομπή του. Το είδος των ερωτήσεων που μου έκανε έδειχναν ξεκάθαρα ότι γνώριζε πολύ λίγα πράγματα για την περιοχή. Αλλά ο Μπάνον είναι έξυπνος. Έκανε έξυπνες ερωτήσεις. Μία από αὐτές ήταν ποιος είναι ο ταραχοποιός της περιοχής; Απάντησα ότι ενδεχομένως αυτός θα μπορούσε να είναι ο ηγέτης της Τουρκίας Ρετζέπ Ερντογάν που μόλις είχε επιζήσει από ένα πραξικόπημα που οργανώθηκε από τον αναμφισβήτητα πιο ισχυρό ηγέτη της περιοχής, τον Μοχάμεντ μπιν Ζαγιέντ Αλ Ναχιάν που συχνά αποκαλείται MBZ. Υποστήριξα ότι ο Ερντογάν είχε τόσο τεράστιες γεωπολιτικές φιλοδοξίες, τα χρήματα, τους στρατιωτικούς πόρους και γερά κότσια για να κάνει την Τουρκία μια περιφερειακή δύναμη, ανταγωνιζόμενη την KSA ( Σαουδική Ἀραβία ) και τα ΗΑΕ ( Ἡνωμένα Ἀραβικά Ἐμιράτα). Είπα ότι ο Ερντογάν είχε πολλά να αποδείξει ...
Προς μεγάλη μου έκπληξη, παρατήρησα ότι μερικές εβδομάδες αργότερα ο Μπάνον έκανε μια συνέντευξη σε μια σαουδαραβική εφημερίδα και επανέλαβα όλα όσα του είχα πει κατά λέξη . Αντέγραψε ακόμη και τις εκφράσεις μου!
Πέραν αυτών, υπάρχουν ορισμένα σοβαρά σημεία σχετικά με τον ρόλο του Ερντογάν και τι πρέπει να σκέφτεται τώρα για τη θέση της Τουρκίας στην περιοχή.
Η πτώση της Συρίας ξάφνιασε τους πάντες. Η απόλυτη ταχύτητα κατάρρευσης του καθεστώτος του Άσαντ καθώς ένας ολόκληρος στρατός που έμεινε άπρακτος από το χτύπημα των τζιχαντιστών που βάδιζαν με μεγάλη ταχύτητα νότια, μέχρι να φτάσουν στη Δαμασκό, ήταν εκπληκτική. Προς το παρόν έχουμε μείνει μόνο με τα κλισέ των δημοσιογράφων. Ποιοι είναι οι νικητές και οι ηττημένοι; Μήπως αυτό αποδυναμώνει τώρα το Ιράν, βάζοντας έτσι στον πειρασμό τις ΗΠΑ και το Ισραήλ να ρίξουν μια δεύτερη βολή; Ή μήπως το Ισραήλ θα βάλει στο στόχαστρο τους συμμάχους του Ιράν στην περιοχή τώρα που η σιιτική ημισέληνος δεν έχει πλέον ως σωσίβιο τον αυτοκινητόδρομο που α μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για τον εφοδιασμό της Χεζμπολάχ στον Λίβανο;
Όλα αυτά τα ερωτήματα εξακολουθούν να αιωρούνται στον αέρα καθώς πρέπει να δούμε αν αυτοί οι τζιχαντιστές από το Ιντλίμπ κι᾿ αν έχουν τις πολιτικές δεξιότητες για να καλύψουν τα δικά τους όρια με περιφερειακούς παράγοντες. Ίσως στη Συρία, μπορεί να είναι πιο δύσκολο όπως ήδη την εποχή που το έγραψα, το HTS πολεμά σε πόλεις-κλειδιά στο βορρά που ελέγχονται από τον κύριο εχθρό της Τουρκίας, το PKK, ή θα έπρεπε να το πούμε YPG ( η ένοπλη πτέρυγα του κουρδικού αριστερού Κόμματος Δημοκρατικής Ένωσης) όπως είναι γνωστές οι Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF) που αποτελούνται σε μεγάλο βαθμό από Κούρδους, με μια μειοψηφία αποστατών του συριακού στρατού να συνενώνονται .
Αυτή η σύγκρουση είναι τώρα ενδιαφέρουσα καθώς οι Κούρδοι κατέχουν το βασικό τμήμα της Συρίας που έχει τόσο το πετρέλαιο όσο και την καλύτερη γεωργική γη. Σίγουρα, κάποιος θα υποστήριζε ότι ο Jolani θα κινηθεί τώρα για να διώξει τους Κούρδους, παρόλο που οι υποστηρικτές τους –οι ΗΠΑ– είναι και δικοί του. Συμβαίνει συχνά αντίπαλες ομάδες στη Συρία που είναι και οι δύο στο μισθολόγιο του θείου Σαμ να πολεμούν μεταξύ τους. Αλλά η κλίμακα αυτής της πιθανής σύγκρουσης είναι τεράστια και δεν πρέπει να υποτιμηθεί. Η Συρία είναι κατεστραμμένη. Η οικονομία της έχει καταρρεύσει με στρατιώτες του κυβερνητικού καθεστώτος που κερδίζουν μόνο 7 δολάρια το μήνα σε τοπικές λίρες Συρίας, πιθανώς ένα από τα πιο υποτιμημένα νομίσματα στον κόσμο την τελευταία δεκαετία.
Αλλά είναι ενδιαφέρον πώς ένας Τούρκος ηγέτης που συχνά περιφρονούνταν από Αμερικανούς αξιωματούχους αντικατέστησε τους Σαουδάραβες και τους Εμίρηδες, οι οποίοι, το 2006, αμέσως μετά τον ντροπιαστικό πόλεμο των 34 ημερών στον Λίβανο που έκανε ελάχιστη ζημιά στο Ισραήλ, διαβεβαίωσε τον Dick Cheney ότι η Αμερική ποτέ δεν θα χρηματοδοτούσε την πιο βάναυση τρομοκρατική ομάδα στη Μέση Ανατολή για να αγωνιστεί για τους βρώμικους πολέμους της. Η Αμερική, υπό τον Ομπάμα, έδωσε στην Al Quada, το ISIS και τις θυγατρικές του εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια για να πολεμήσουν τον Άσαντ όταν η CIA είχε εγκρίνει επίσημα το σχέδιο για την ανατροπή του Άσαντ το 2014. Στην πραγματικότητα ήταν η πολιτική της αμερικανικής κυβέρνησης να ανατρέψει τον Άσαντ με τη Συρία πάντα να θεωρείται, ακόμη και τότε, ως ο πιο αδύναμος κρίκος στη σφαίρα ισχύος και επιρροής του Ιράν. Αυτό για το οποίο είναι σημαντική η πτώση του Άσαντ, όσον αφορά τα κύρια σημεία που εγείρει, ή τους μύθους που καταρρίπτει, είναι ότι τα δυτικά μέσα ενημέρωσης δεν θα μπορούν πλέον να αγνοούν το γεγονός ότι η Δύση χρηματοδοτεί τους πιο τροκτικούς, φρικιαστικούς τρομοκράτες στον κόσμο ενώ βρισκόταν στην πομπή της κηδείας για τα θύματα του Charlie Hebdo κηδεία και καταδίκαζε την βομβιστική ενέργεια στην συναυλία της Ariana Grande στο Manchester Arena . Παρά το γεγονός ότι το CNN έκανε μια εξαιρετική προσπάθεια σε μια συνέντευξη με τον Jolani για να του φτιάξει το προφίλ στο πιό ...μαλακό, τίποτε δεν μπορεί να κρυφθεί .
Αφορά τις σχέσεις. Πώς να τις κρατήσεις, πώς να κερδίσεις νέες και πώς να τις χάσεις.
Κατά ειρωνικό τρόπο, ο Άσαντ ήταν τελικά ο πιο αδύναμος κρίκος. Αρνήθηκε να εκπαιδεύσει τον στρατό του τόσο από τους Ρώσους όσο και αργότερα από τους Ιρανούς. Αποφάσισε ότι η μακροζωία του ήταν μέσω του Ισραήλ, και έτσι συμφιλιώθηκε με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα που τον βοήθησαν με το lobbying στο DC που κάποιοι πιστεύουν ότι λειτουργούσε. Ο Άσαντ στην πραγματικότητα προσπαθούσε να γίνει ο κατάσκοπος που ήρθε από το κρύο με τις επαφές του στην Ουάσιγκτον αντί να μείνει με τους Ρώσους και τους Ιρανούς. Δεδομένου ότι ήταν η Ρωσία που τον έσωσε από μια ταπεινωτική ήττα το 2015, όταν οι περισσότεροι δυτικοί γραφιάδες έγραφαν ήδη τον εγκώμιο του, ίσως υπάρχει ένα μάθημα εκεί για τους περιφερειακούς ηγέτες.
Αλλά οι περισσότεροι ηγέτες δεν παίρνουν μαθήματα. Τα τελευταία χρόνια οι σχέσεις μεταξύ Άσαντ και Ερντογάν μετατοπίστηκαν από το ένα υψηλό σημείο στο αντίθετο. Ο Άσαντ θα μπορούσε να είχε συνεργαστεί με τον Ερντογάν για την καταστροφή των αντιπάλων του,το SDF και την ανάκτηση του εδάφους. Υπήρχε μια προσφορά εκεί. Ωστόσο, ο Άσαντ τυφλώθηκε από το δόγμα και τη ματαιοδοξία του, που είναι ίσως το βασικό σημείο που έχει κοινό με τον Ερντογάν.
Ο Τούρκος ηγέτης πρέπει τώρα να επαναξιολογήσει τον εαυτό του και τη χώρα του. Από τη μία πλευρά, έχει κερδίσει πολλούς πόντους τόσο με τις ΗΠΑ όσο και με το Ισραήλ, με το τελευταίο να είναι ένας μεγάλος εχθρός που υπηρέτησε την πολιτική του αφήγηση για αρκετό καιρό, ιδιαίτερα πρόσφατα. Εκπληρώνει τώρα ο Ερντογάν το όνειρό του να έχει μια κυβέρνηση στη Δαμασκό που θα αποτελείται από οθωμανικού τύπου λειτουργούς και την ίδια ιδεολογία; Ή μήπως τόσο το Ισραήλ όσο και οι ΗΠΑ παραμερίζουν τώρα τον Ερντογάν νομίζοντας ότι δεν έχουν πλέον καμία ωφέλεια απ᾿ αυτόν, μια κίνηση, από μόνη της που θα πυροδοτούσε έναν πλήρους κλίμακας εμφύλιο πόλεμο στη Συρία μεταξύ αυτών των δύο βασικών παικτών τώρα. Ο Ερντογάν πρέπει τώρα να παρουσιάζεται ως ο βασικός μεσίτης που είναι ανεκτίμητος για την εξεύρεση πολιτικής λύσης, αλλά πώς το κάνει αυτό τώρα που τα έχει κάνει μπάχαλο με τίς δύο βασικές περιφερειακές δυνάμεις που τον βοηθούσαν τόσο καιρό, το Ιράν και τη Ρωσία;
Η χρηματοδότηση για λογαριασμό των Αμερικανών μιας τρομοκρατικής ομάδας με την οποία η Ουάσιγκτον δεν θέλει να λερώσει τα χέρια της ήταν έξυπνη. Η εύρεση περίπου του ενός τρίτου των μαχητών του HTS από την Κεντρική Ασία, θα τον κρατήσει σε καλή θέση ως υποψήφιο στο τραπέζι του πόκερ με όλους τους περιφερειακούς ηγέτες συγκεντρωμένους. Αλλά τώρα που εκπλήρωσε ένα όνειρο, το οποίο συμπτωματικά είναι το ίδιο με αυτό του Νετανιάχου –την καταστροφή της Συρίας ως ιρανικού αντιπροσώπου– πώς διατηρεί την ορμή του και τα σχετικά, δεδομένου ότι η Δύση λατρεύει να τον μισεί τόσο πολύ που συχνά υπερηφανεύεται που κατά καιρούς τον αποφεύγει ;
Ίσως ο Steve Bannon να έχει την απάντηση σε όλα αυτά τα ερωτήματα.
* Ο Martin Jay είναι ένας βραβευμένος Βρετανός δημοσιογράφος με έδρα το Μαρόκο, όπου είναι ανταποκριτής της Daily Mail (Ηνωμένο Βασίλειο), ο οποίος είχε αναφερθεί στο παρελθόν για την Αραβική Άνοιξη εκεί για το CNN, καθώς και το Euronews. Από το 2012 έως το 2019 βρισκόταν στη Βηρυτό, όπου εργάστηκε για πολλούς τίτλους διεθνών μέσων, όπως BBC, Al Jazeera, RT, DW, καθώς επίσης έκανε ρεπορτάζ σε ανεξάρτητη βάση για τη βρετανική Daily Mail, The Sunday Times και TRT World. Η καριέρα του τον οδήγησε να εργαστεί σε σχεδόν 50 χώρες στην Αφρική, τη Μέση Ανατολή και την Ευρώπη για μια σειρά σημαντικών τίτλων μέσων ενημέρωσης. Έχει ζήσει και εργαστεί στο Μαρόκο, το Βέλγιο, την Κένυα και τον Λίβανο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου