Ὁ Βασίλειος Β΄ ὁ Βουλγαροκτόνος στόν Παρθενῶνα !

 

Τά σύνορα τῆς Βυζαντινῆς Αὐτοκρατορίας,ὅπως τά ἄφησε μετά τόν θάνατό του ὁ Βασίλειος ὁ Β΄ ὁ Βουλγαροκτόνος,τό 1025 μ.Χ. 

Το ευλαβικό προσκύνημα του μεγάλου βυζαντινού αυτοκράτορα Βασιλείου Β' (958-1025 μ.Χ.), στην Παναγία την Αθηνιώτισσα το 1018 μ.Χ., αποτελεί ισχυρώτατη μαρτυρία συνδέσεως της αυτοκρατορίας με την βυζαντινή Αθήνα. Ούτε ο Βασίλειος  ήταν ένας συνηθισμένος αυτοκράτορας, ούτε η χρονική στιγμή που διάλεξε να πραγματοποιήσει το προσκύνημά του ήταν τυχαία.

Ο αυτοκράτορας Βασίλειος ο Β΄, αν και γεννήθηκε στην αυτοκρατορική πορφύρα (958 μ.Χ.), μόλις το 985 μ.Χ. κατόρθωσε να κυβερνήσει την αυτοκρατορία ανεξάρτητος, απομακρύνοντας οριστικά τους πέριξ αυτού ευνούχους. Κατά την βασιλεία του, η οποία υπήρξε η μακροβιότερη όλων των Ρωμαίων αυτοκρατόρων, δεν άφησε περιθώρια σε κανένα να αποκτήσει υπερβολική δύναμη. Προβίβαζε αξιοκρατικά ικανούς ανθρώπους σε θέσεις κλειδιά, υπερασπιζόταν την εδαφική ακεραιότητα της αυτοκρατορίας εκστρατεύοντας συνέχεια εναντίον των εχθρών της, συσσώρευε τεράστιες ποσότητες χρυσού στα θησαυροφυλάκια της, ενώ αρνήθηκε στον εαυτό του να δημιουργήσει οικόγενεια. 

( Ἀριστερά : Ἡ νίκη τῶν Βυζαντινῶν κατά τῶν Βουλγάρων,στό πάνω μέρος τῆς εἰκόνος καί στό κάτω ¨ο θάνατος τοῦ Βουλγάρου Σαμουήλ. Ἡ Μάχη τοῦ Κλειδίου,29 Ἰουλίου 1014 μ. Χ. ) 

Κατά την διάρκεια του επωνομαζομένου ολοκληρωτικού πολέμου εναντίον  του τσάρου Σαμουήλ των Βουλγάρων, διάρκειας 35 ετών, τέθηκε πάμπολλες φορές επικεφαλής των εκστρατειών του. Ο πόλεμος αυτός, έληξε με την συντριπτική ήττα των Βουλγάρων στη μάχη του Κλειδίου των Σερρών, (1014  μ.Χ.) και με την τελική και πλήρη υποταγή της Βουλγαρίας, στην Βυζαντινή αυτοκρατορία. Η μεταγενέστερη βυζαντινή παράδοση υποστήριζε, ότι ο Βασίλειος διέταξε την πλήρη τύφλωση 15.000 Βουλγάρων αιχμαλώτων στρατιωτών, πριν τους στείλει πίσω στην πατρίδα τους, αφήνοντας μόνο ένα ανά εκατό στρατιώτες μονόφθαλμο, ως οδηγό. 

Ο ισχυρότερος αυτός μονάρχης της Ανατολής, εξακολούθησε τη συνετή διακυβέρνηση της αυτοκρατορίας και μετά τη μάχη του Κλειδίου, με αποτέλεσμα κατά τον θάνατό του το 1825 μ.Χ., τα όρια της βυζαντινής αυτοκρατορίας να εκτείνονται από τη Νότια Ιταλία μέχρι τον Καύκασο και από το Δούναβη μέχρι την Παλαιστίνη.

Έτσι το 1018 μ.Χ., θριαμβευτής ο Βασίλειος και κυρίαρχος του μεγαλύτερου μέρους της Βαλκανικής Χερσονήσου, το πρώτο πράγμα που θεώρησε σαν επιτακτική ανάγκη να κάνει ήταν να μεταβεί στην Αθήνα για να προσκυνήσει την Παναγιά την Αθηνιώτισσα και να την ευχαριστήσει για την έκβαση του πολυετούς αγώνα του, εναντίων των Βουλγάρων. Σύμφωνα με τον τότε ιστορικό Ιωάννη Σκυλιτζή,  σκοπός της επίσκεψής του στην Αθήνα ήταν αποκλειστικά θρησκευτικός: «εν Αθήναις δε γενόμενος, και τη Θεοτόκω τα της νίκης ευχαριστήρια δους και αναθήμασι λαμπροίς και πολυτέλερσι κοσμήσας τον ναό, υπέστρεψες εις Κωνσταντινούπολη» 

(=αφού έφτασε στην Αθήνα και απέδωσε ευχαριστήρια για τη νίκη στη Θεοτόκο και κόσμησε το ναό με λαμπρά και πολυτελή αφιερώματα, επέστρεψε πίσω στην Κωνσταντινούπολη), ακολουθώντας χερσαία διαδρομή. Δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε ούτε τα αφιερώματα του Βασιλείου στην εκκλησία της Θεοτόκου, ούτε την διάρκεια της εκεί παραμονής του, και μόνο σαν υπόθεση μπορούμε να αναφέρουμε ότι η συνοδεία του αυτοκράτορος αποτελείτο από τους αξιωματικούς και την επίλεκτη φρουρά του.

Το έτος 1019 μ.Χ., ο αυτοκράτορας, επιστρέφοντας από το προσκύνημά του στην Αθήνα, εισήλθε τροπαιούχος στην Βασιλεύουσα με την λαμπρή πομπή του να καταλήγει στην Αγία Σοφία, την Μεγάλη Εκκλησία, όπου ο εξηντάχρονος πλέον αυτοκράτορας στεφανωμένος με νίκες και δόξα, έψαλλε ύμνους στον Θεό.

Ο Βασίλειος, υπήρξε μόλις ο δεύτερος αυτοκράτωρ μετά τον Κώνστα Β΄ (630-668 μ.Χ.), που επισκέφθηκε την Αθήνα, δεδομένου ότι οι αυτοκράτορες του Βυζαντίου σπανίως εγκατέλειπαν την ασφάλεια του παλατιού τους παρά μόνο για πολεμικού λόγους. Η επίσκεψη όμως αυτή, αποτελεί αδιάσειστο στοιχείο ότι η Παναγιά η Αθηνιώτισσα υπήρξε οικουμενικό προσκύνημα κατά την Βυζαντινή αυτοκρατορία, ξακουστό στα πέρατά της, συγκεντρώνοντας μεγάλο πλήθος προσκυνητών. Θα μπορούσαμε βάσιμα να υποθέσουμε, ότι η δημοτικότητα του προσκυνήματος να αυξήθηκε περαιτέρω μετά την επίσκεψη του Βασιλείου.

Με το προσκύνημά του αυτό,  αυτοκράτορας πιστοποίησε την κυρίαρχη θέση που κατείχε  στη θρησκευτική συνείδηση των κατοίκων της αυτοκρατορίας ο ναός της Θεοτόκου στη Αθήνα.  Και αυτός είναι άλλωστε ο λόγος που ο σπουδαίος αυτοκράτωρ κατέβηκε από την Υπέρμαχο Στρατηγό της Κωνσταντινουπόλεως, στην Παναγία την Αθηνιώτισσα της Αθήνας για να ανανεώσει την ενότητα των 2 πρωτευουσών του ελληνισμού, της Κωνσταντινούπολης και της Αθήνας.

Εν κατακλείδι θα πρέπει να τονιστεί, ότι ο Μεγάλος Αυτοκράτορας πραγματοποιώντας τότε το ευλαβικό προσκύνημά του αυτό, ουδέποτε θα μπορούσε να φανταστεί, ότι με αυτήν του την κίνηση θα υπερασπιζόταν αρκετούς αιώνες μετά τον θάνατό του, την ιστορικότητα της πόλεως των Αθηνών, από τους ποικίλους κακόβουλους ισχυρισμούς, που κατά καιρούς προβλήθηκαν από σλαβικά και λοιπά Ευρωπαϊκά φύλα, περί πλήρους εγκαταλείψεως της Αθήνας κατά τα Βυζαντινά έτη και εποικίσεώς της από εξαθλιωμένους Αλβανούς και Σλάβους.  ( ἀπό ἐδῶ) 

Ύμνος στον Παρθενώνα  ( ἀπό ἐδῶ) 

Τα αποσπάσματα που ακολουθούν ανήκουν στην ποιητική σύνθεση του Κ. Παλαμά Η φλογέρα του βασιλιά (1910), που χωρίζεται σε «Δώδεκα Λόγους». Στον «Τρίτο Λόγο» ο Βασίλειος ο Βουλγαροκτόνος κατεβαίνει νικητής από τη Μακεδονία στην Αθήνα, για να προσκυνήσει την Παναγία την Αθηνιώτισσα στον Παρθενώνα. O ποιητής συνθέτει, με αυτή την αφορμή, ένα λυρικό ύμνο στον αρχαίο ναό της ομορφιάς και του ελεύθερου πνεύματος.

Ύμνος στον Παρθενώνα

Εσύ 'σαι, που κορόνα σου φορείς το Βράχο; Εσύ 'σαι,

Βράχε, που το ναό κρατάς, κορόνα της κορόνας;

Ναέ, και ποιος να σ' έχτισε μες στους ωραίους ωραίο,

για την αιωνιότητα με κάθε χάρη Εσένα;

Σ' εσέ αποκάλυψη ο ρυθμός, κάθε γραμμή και Μούσα·

λόγος το μάρμαρο έγινε κι η ιδέα τέχνη, και ήρθες

στη χώρα τη θαυματουργή, που τα στοχάζεται όλα

με τη βοήθεια των Ωρών* των καλομετρημένων,

ήρθες απάνου απ' τους λαούς κι απάνου απ' τις θρησκείες,

κυκλώπειε, λυγερόκορμε και σα ζωγραφισμένε.

[…]

Ναέ, τα θέμελά σου εσέ δεν είναι ριζωμένα,

σα να τη 'γγίξαν τρίσβαθα την τέλειωση* του κόσμου,

μηδέ το μέτωπό σου εσέ πάει πέρα από τα γνέφια,

σαν πυραμίδας κολοσσός απάνου σ' ερμοτόπι

της Αφρικής. Ανάλαφρα κρατάν εσέ στου αέρα

τη διαφανάδα τη γλαυκή των Oλυμπίων τα χέρια.

Κι η αρχοντική κορφή σου εσέ δίχως θρασά να πάει

για να χαθεί στ' απέραντα που μάτι δεν τη φτάνει,

το Πνεύμα προς τ' απέραντα ξέρει απαλό και φέρνει.

Εσένα δε σε χτίσανε τυραγνισμένων όχλοι,

καματερά ανθρωπόμορφα, σπρωγμένα απ' τη βουκέντρα

φαρμακερά κι αλύπητα, δυνάστη αιματοπότη.

Εσένα με το λογισμό κι εσέ με το τραγούδι

σε υψώσαν των ελεύθερων οι λογισμοί εκεί όπου

και ο Νόμος σαν πρωτόγινε της Πολιτείας προστάτης,

με το ρυθμό πρωτόγινε, κι ήταν κι αυτός τραγούδι.

[…]

Κι ακούστε! Πρέπει κι ο άνθρωπος, κάθε φορά που θέλει

να ξαναβρεί τα νιάτα του, να 'ρχεται στο ποτάμι

της Oμορφιάς να λούζεται. Σ' όλα μπροστά τα ωραία

να στέκεται αδιαφόρευτα και γκαρδιακά να σκύβει

προσκυνητής, ερωτευτής, τραγουδιστής, διαβάτης.

Κι αφού όλων πάει ταξίματα και μεταλάβει απ' όλα,

πάλι και πάντα να γυρνά σ' εσένα μ' έναν ύμνο.

Μ' εσένα το ξανάνιωμα του κόσμου ν' αρχινάει,

του κόσμου το ξανάνιωμα μ' εσέ να παίρνει τέλος.

Κωστῆς Παλαμᾶς 

Ἡ Πελασγική