" ...μητρός τε καί πατρός καί τῶν ἄλλων προγόνων ἁπάντων τιμιώτερόν ἐστιν πατρίς καί σεμνότερον καί ἁγιώτερον καί ἐν μείζονι μοίρᾳ καί παρά θεοῖς καί παρ᾽ ἀνθρώποις τοῖς νοῦν ἔχουσι..." Σωκράτης

Δευτέρα 19 Απριλίου 2021

Ἡ Θεσσαλονίκη,ἡ «Μητέρα τοῦ Ἰσραήλ» καί ὁ «νονός» της...

 

Αυτό που κάνει την εβραϊκή κοινότητα της Θεσσαλονίκης μοναδική είναι η συνεχιζόμενη παρουσία της σε όλη την ιστορία των 2.300 χρόνων της πόλης, ένα σπάνιο γεγονός στα χρονικά της εβραϊκής ιστορίας, ακόμη και για την Ιερουσαλήμ ή την Αλεξάνδρεια.... ( Γράφει ἡ ...Σαλονικιά Ῥένα Μόλχο,στό θέμα « Μητέρα τοῦ Ἰσραήλ»,ἐδῶ)

Ὁ «νονός» τῆς Θεσσαλονίκης ὡς «Μητέρα τοῦ Ἰσραήλ»,εἶναι ὁ Σαμουήλ Οὐσκουέ Samuel Usque.

Ο Samuel Usque ( Λισαβόνα , 1500 - μετά το 1555 στην Ιταλία ή την Παλαιστίνη) ήταν Πορτογάλος Εβραίος συγγραφέας του έργου «Consolaçam as tribulaçoens de Israel», που εγκαταστάθηκε στη Φεράρα .

Το σημαντικότερο έργο του είναι το Consolação à Tribulações de Israel ("Παρηγοριά για τις θλίψεις του Ισραήλ"), Ferrara, 1553. Φαίνεται να είναι ο μόνος από τους συγχρόνους του Solomon ibn Verga που έκανε χρήση του έργου του «το Σκήπτρο του Ιούδα» .

Πιστεύεται ότι επινόησε το επίθετο "Μητέρα του Ισραήλ" ( Judaeo-Spanish : Madre de Israel ) για την ελληνική πόλη της Θεσσαλονίκης .(ἐδῶ)

Το Σκήπτρο του Ιούδα ( Εβραϊκά : Shebet Yehuda שבט יהודה ) ήταν ένα κείμενο που παρήγαγε ο ιστορικός Σεφραδίτης Solomon Ibn Verga . Εμφανίστηκε για πρώτη φορά στην Τουρκία το 1553.Το έργο ήταν ουσιαστικά μια ολοκληρωμένη ανάλυση εξήντα τεσσάρων διαφορετικών διώξεων που υπέστησαν οι Εβραίοι από την αρχαιότητα ... το Σκήπτρο του Ιούδα ήταν το πρώτο και σημαντικότερο έργο της εβραϊκής ιστοριογραφίας . Ήταν ουσιαστικά η πρώτη φορά που ένα τόσο ολοκληρωμένο ενδιαφέρον είχε εκφραστεί από τους Εβραίους για το παρελθόν τους. Ο Ιμπν Βέργκα προσπάθησε να αποσαφηνίσει το πρόβλημα του αντι-εβραϊκού συναισθήματος...έθεσε την άποψη ότι το μίσος για τους Εβραίους είναι μια δημοφιλής κληρονομιά που μεταδίδεται από γενιά σε γενιά. Παρουσιάζεται από τον θρησκευτικό φανατισμό (όπως συνέβη στην Ισπανία) και συνδυάζεται με φθόνο και ζήλια και πηγάζει επίσης από έλλειψη εκπαίδευσης ...(ἐδῶ)

Ὅλες οἱ πληροφορίες σχετικῶς μέ τόν Samuel Usque,προέρχονται ἀπό τό ἔργο του «Consolaçam as tribulaçoens de Israel» (παρηγοριά γιά τίς θλῖψεις τοῦ Ἰσραήλ) πού ἐκδόθηκε στήν Φερράρα τό 1553.Σ᾿αὐτό τό ἔργο ἀποκαλύπτεται πώς ὁ συγγραφεύς του ἦταν ἕνας ἄνθρωπος εὐρείας κουλτούρας,γνώριζε πολλές γλῶσσες,κλασσική λογοτεχνία,τήν Βῖβλο,τήν ἑβραϊκή καί χριστιανική λογοτεχνία.Ὁ Οὐσκουέ ἦταν ἕνας πορτογάλος μαρράνος, τοῦ ὁποίου ἡ οἰκογένεια εἶχε μεταναστεύση ἀπό τήν Ἰσπανία τό 1492 : 

Το Consolaçam , ένα ποίημα, γραμμένο σε καθαρά πορτογαλική πεζογραφία, ήταν αφιερωμένο στον μεγάλο προστάτη της εβραϊκής τέχνης και πολιτισμού, Doña Gracia * Nasi . Ο αποδεδειγμένος σκοπός του ήταν να πείσει τους πρόσφυγες Marrano από την Ισπανία και την Πορτογαλία, και ίσως επίσης τους Marranos που ήταν ακόμα σε αυτές τις δύο χώρες, να επιστρέψουν ολόψυχα στον Ιουδαϊσμό. Για το σκοπό αυτό, ο συγγραφέας, σε μια εκτεταμένη ανασκόπηση της εβραϊκής ιστορίας, που βασίστηκε σε παραδοσιακές εβραϊκές απολογητικές αρχές, έδειξε ότι οι Εβραίοι, παρά τους αιώνες της κακουχίας και της δίωξης, δεν είχαν εγκαταλειφθεί από τον Θεό. Ήταν μάλλον, δήλωσε, στέκεται στο κατώφλι της χρυσής μεσσιανικής εποχής.

Το Consolaçam παίρνει τη μορφή ενός τυπικού αναγεννησιακού ποιμενικού διαλόγου, μεταξύ τριών βοσκών, Zicareo, Numeo και Ycabo - τα ονόματα είναι διακριτικές συγκαλύψεις των προφητών Ζαχαρία ("Θυμηθεῖτε"), Ναούμ ("παρηγορητής") και Ιακώβ.ο επώνυμος ήρωας του εβραϊκού λαού που αφηγείται την ιστορία των εβραίων σε πρώτο πρόσωπο  Τα τρία τμήματα του βιβλίου, που ασχολούνται αντίστοιχα με τις εποχές του πρώτου ναού, του δεύτερου ναού και της επακόλουθης εβραϊκής ιστορίας μέχρι την εποχή του Usque, σχηματίζουν ένα ολοκληρωμένο έργο που δίνει πολλές γνώσεις για τους ανθρώπους της γενιάς του Usque. Επιπλέον, ο τρίτος διάλογος περιέχει ανεκτίμητες αφηγήσεις και εντυπώσεις γεγονότων που βίωσε ο συγγραφέας προσωπικά.(ἀπό ἐδῶ)

Λοιπόν,τί ἐξάγουμε ὡς συμπέρασμα ἀπό τά παραπάνω; Νομίζω πώς ἐκεῖ πού πρέπει νά σταθοῦμε εἶναι ἡ μεγάλη δίωξις τῶν ἐβραίων ἀπό τήν Ἰβηρική καί ἡ ὁμοιώτης πού παρουσιάζεται μέ τίς διώξεις καί τίς καταστροφές πού ὑπέστησαν ἀπό τούς Ἀσσυρίους ( πρώτη καταστροφή τοῦ ναοῦ). Καί βεβαίως ἡ αἰχμαλωσία στήν Βαβυλώνα, πού προσωπικῶς πιστεύω,λειτούργησε ὡς ἡ αἰτία τῆς δημιουργίας τοῦ σιωνισμοῦ ( παγκόσμια κυριαρχία). Ὁ διωγμός πού ὑπέστησαν ἀπό ἕναν τόπο ὅπου ἐπί 8 περίπου αἰῶνες κυριολεκτικῶς βασίλευαν ( σιγά μήπως ἦταν κυρίαρχοι οἱ ἄραβες ! ) ἀπό κάθε ἄποψιν καί σημαντικότητα,δέν μποροῦσε παρά νά λειτουργήσῃ ὡς ἔναυσμα ὥστε νά θυμηθοῦν καί πάλιν τόν σκοπό τους.Ἐνθύμησις τοῦ σιωνιστικοῦ σκοποῦ.Τῆς παγκοσμίου κυριαρχίας Γι᾿αὐτό καί βλέπουμε νά ἐκδίδονται τά δύο αὐτά βιβλία,τά ὁποῖα στήν οὐσία εἶναι ἕνα ἀφοῦ τό περιεχόμενο εἶναι τό ἴδιο,στήν τουρκία ( ὀθωμανική αὐτοκρατορία) καί Ἰταλία ( Ἐνετική δύναμις κυριαρχοῦσα σχεδόν σ᾿ὁλόκληρη τήν Μεσόγειο,κυρίως Αἰγαῖον). Δύο βιβλία ἴδια,πού κυκλοφοροῦν τήν ἴδια χρονιά,1553,σέ δύο μεγάλες δυνάμεις πού κυριαρχοῦν ἀπό τήν Ἀσία στήν Εὑρώπη,τήν Βόρειο Ἀφρική καί ὁλόκληρη τήν Μεσόγειον. 
Πόσο ...περίεργον μπορεῖ νά φανῇ,ἀκόμη,σέ κάποιον τό ὅτι πίσω καί ἀπό τίς δύο αὐτές δυνάμεις βρίσκονταν οἱ κρυπτο-ἑβραῖοι; Δέν νομίζω νά ὑπάρχει κάποιος πού νά «βλέπῃ» κάτι διαφορετικό πέραν τοῦ ὁλοφάνερου ...

Ἡ Θεσσαλονίκη ὅμως τί ῥόλον θά ἔπαιζε καί μπῆκε ἔτσι στό «κάδρο» μέ τήν βάπτισίν της ὡς «Μητέρα τοῦ Ἰσραήλ» ; 

Ἐ λοιπόν,δέν εἶναι καθόλου καινούργιο,γιά τήν ἐποχή τοῦ «νονοῦ» τῆς Θεσσαλονίκης,τό τί ἀκριβῶς σηματοδοτοῦσε γιά ἐκείνους ἡ Μακεδονική πόλις. Ἀπεναντίας ἦταν πολύ παλαιό,εἶχε ῥῖζες βαθιές καί αἰτίες πολύ βαθύτερες ὥστε νά προσπαθοῦν πάντα νά ἀποδείξουν τήν «κτητικότητά » τους ἀναφορικά μ᾿αὐτήν.

Η Μακεδονία αποτέλεσε τον πιο ισχυρό εχθρό του εβραϊσμού, γιατί τον απείλησε με τον ανεξέλεγκτο εξελ­ληνι­σμό των Εβραίων, που άφηνε τους ραβίνους χωρίς "ποίμνια". Αφαιρούσε από το σύστημά τους Εβραίους. "Αφυδάτωνε" από έμψυχο δυναμικό το εβραϊκό σύστημα. Τους έκανε Έλληνες.

Εξαιτίας της Μακεδονίας οι Εβραίοι για πρώτη φορά στην ιστορία τους πήγαιναν στα γυμνα­στήρια. Για πρώτη φορά πλένονταν. Για πρώτη φορά ερω­τεύονταν ελεύθερα. Για πρώτη φορά αμφισβητούσαν τους "αλάθητους" οδηγούς της ερήμου. Για πρώτη φορά αμφι­σβη­τούσαν την αξία της εβραϊκής τους καταγωγής.Ελληνικά μιλούσαν μεταξύ τους και στην ελληνική γραμ­ματεία αναζητούσαν απαντήσεις στα θεμελιώδη ζητήματα που τους αφορούσαν.
Αυτό ήταν τρομερό για το πρώτο και πιο αυθεντικό έθνος στον κόσμο....( ἀπό ἐδῶ)

φωτό

Παρόλο που οι ιστορικές αποδείξεις είναι περιορισμένες, πιστεύεται ότι οι πρώτοι Εβραίοι που εγκαταστάθηκαν στη Θεσσαλονίκη ήρθαν από την Αλεξάνδρεια το 140 π.Χ. Κατά τη διάρκεια της Ελληνιστικής περιόδου δημιουργήθηκε μία Εβραϊκή κοινότητα. Τα μέλη της ήταν συγκεντρωμένα στην περιοχή γύρω από το λιμάνι της πόλης. Το κέντρο της κοινωνικής και θρησκευτικής τους ζωής ήταν η Συναγωγή τους, Ετς Α Χαϊμ. Λέγεται ότι ο Απόστολος Παύλος κήρυξε για τρία συνεχόμενα Σάββατα σ’ αυτή τη Συναγωγή, πριν να τον αναγκάσουν να εγκαταλείψει την πόλη.Οι Ρωμαίοι παραχώρησαν αυτονομία στην Εβραϊκή κοινότητα...Μετά τη διάσπαση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας το 395 μ.Χ.., η Θεσσαλονίκη έγινε η δεύτερη πιο σημαντική πόλη στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία, μετά την Κωνσταντινούπολη. Οι Βυζαντινοί Αυτοκράτορες, στην προσπάθειά τους να «εκχριστιανίσουν» τους υποτελείς τους, ήταν εχθρικοί προς τις εβραϊκές κοινότητες στην επικράτειά τους και ειδικά στην κοινότητα της Θεσσαλονίκης...Παρ’ όλες τις ταλαιπωρίες που υπέστη κατά τη διάρκεια της Βυζαντινής περιόδου, η Εβραϊκή κοινότητα της Θεσσαλονίκης άκμασε. Οι περισσότεροι από τους Εβραίους ήταν έμποροι και ασχολούνταν ιδιαίτερα με το εμπόριο του μεταξιού
...(ἐδῶ)

Συνεπῶς ὅταν οἱ ὀθωμανοί τούς καλοδέχονται τίποτα δέν ἦταν καινούργιο γι᾿αὐτούς. Μάλιστα θά ἔλεγα ἐπιδιωκόμενο ἦταν : 

Ο Σουλτάνος ​​Vayazit Β΄, με υποκίνηση του Αρχι-Ραββίνου της Κωνσταντινούπολης, Eliya Kapsali, επέτρεψε την είσοδό τους στην επικράτεια του, και διέταξε τους τοπικούς διοικητές να κάνουν ένα εγκάρδιο και θερμό καλωσόρισμα και να τους βοηθήσουν να εγκατασταθούν. Έτσι, οι Ισπανοί Εβραίοι, οι Σεφαρδίμ , θα εγκατασταθούν σε όλα τα μεγάλα αστικά κέντρα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Οι περισσότεροι από αυτούς, περίπου 20.000, θα προτιμήσουν τη Θεσσαλονίκη...(ἐδῶ)

Ἑπομένως στόχος τοῦ «νονοῦ» τῆς Θεσσαλονίκης,μήν χαθῇ ὁ σκοπός τους.Ὁ πολύ συγκεκριμένος σκοπός τους πού θά ἔλεγα πώς μετά τόν πρωταρχικό αὐτόν τῆς παγκοσμίου κυριαρχίας εἶναι ὁ πλέον σημαντικός : νά κηρυχθῇ ἡ Θεσσαλονίκη κι᾿ἐπισήμως ὡς «Μητέρα τοῦ Ἰσραήλ».



Ἡ Πελασγική

5 σχόλια:

  1. Οι Εβραίοι έφθασαν στην Πορτογαλία το 1397 από τις απελευθερωμένες από τους Άραβες περιοχές από τον φόβο αντιποίνων. Ο αριθμός τους 50 χιλ.. Εξορίζονται το 1497 μετά από απαίτηση του Φερδινάνδου κ της Ισαβέλλας, οι οποίοι τους έχουν απομακρύνη από το 1492. Στις 19/04/1506 μαζικές σφαγές Ιουδαίων προφανώς όσοι είχον απομείνει.
    Οι Τούρκοι τους εγκαθιστούν σε ελληνικές πόλεις. Ο Βαγιαζήτ αποστέλει πλοία για να τους μεταφέρει.
    Ο πατέρας του, Μωάμεθ Β΄ ο πορθητής,έφερε ρωμανιώτες Εβραίους από Καστοριά και έτερες ελληνικές πόλεις, ακόμη και από Γεωργία για να υποκαταστήσει τον σφαγιασθέντα ελληνικό πληθυσμό. Διορίζει τον γεννηθέντα στην ενεοτοκρατουμένη Κρήτη Μωυσή μπεν Ελιαχού Καψάλη αρχιραβίνο (χαχάμ μπασί)καθιστώντας τον ισότιμο με τον μεγάλο μουφτή και υπέρτερο του πατριάρχου. Ακολουθεί ο γεννημένος στην Κων/πολη Ηλίας Μισραχί, κατόπιν ακολουθούν σεφαραδίτες.

    Τον 16ο αιώνα αποφασίζεται η απέλαση όλων των Εβραίων από τις καθολικές περιοχές, αυτών που δεν επιθυμούν να μεταστραφούν στον χριστιανισμό.Νέο κύμα εγκαθίσται σε ελληνικές πόλεις μεταξύ ών η προγονική οικογένεια του Σάρκοζυ, οι Μαλλάχ από Προβηγκία.
    Στην Φερράρα τους υποδέχεται ο κόμης Ντ΄Εστέ, εκεί και η Γκράσια (Χάννα)Μέντες πλουσιατάτη χήρα του γηραιού ...θείου της, του πλουσιοτέρου της Αμβέρσης.Τελικώς καταφθάνει στις τουρκοκρατούμενες περιοχές,αφικνείται και ο ανεψιός της Ιωσήφ Νάσι στον οποίο δίδει την μοναχοκόρη της, αυτήν που απέκτησε με τον θείο της!

    Η Ρένα Μόλχο με πενταετείς σπουδές στο Ισραήλ σχετικά με το ολοκαύτωμα τους. Ο σύζυγος και ο πεθερός της ιδιοκτήται του ομωνύμου βιβλιοπωλείου, ιδρυθέντος τέλος 19ου αιώνος με αντικείμενο την έκδοση γαλογλώσσων βιβλίων. Μέχρι την παύση της λειτουργίας του ήτο ο επίσημος εκδότης της ΕΟΚ για Ελλάδα. Το γένος Σαλτιέλ είναι συγγενής με τον πρόεδρο του ΚΙΣ Δαβίδ Σαλτιέλ.
    Μέτων

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Δέν ξέρω,τελικῶς,ἄν ὅλες αὐτές οἱ πληροφορίες πού μεταφέρουμε,ὄχι μόνον στό παρόν ἱστολόγιον,πρός τό ἀναγνωστικό κοινό,ὠφελοῦν ἐν τέλει,μέ κάποιον τρόπον...

      Προσωπικῶς τίς θεωρῶ σέ μέγιστον βαθμό σημαντικότατες ! Τό γιατί,θά τό κρατήσω γιά τόν ἑαυτό μου...

      Ὅπως λ.χ. σχετικῶς μέ τόν Νάζι καί τόν «οἶκο τῶν Μέντες» : Ἰωσήφ Νάζι,τοῦ House of Mendes,πού ἤλεγχε τήν ὀθωμανική αὐτοκρατορία ὡς σύμβουλος τοῦ Σουλτάνου Σουλεϊμάν καί ἀργότερα τοῦ υἱοῦ του Σελίμ.

      ( https://sxolianews.blogspot.com/2021/02/blog-post_78.html)

      Ὁ Νάζι,ὁ δοῦκας τῆς Νάξου ! Διαβάζουμε στό βιογραφικό του πώς ἐπέτυχε ἕναν πόλεμο τῆς Ὀλλανδίας κατά τῆς Ἰσπανίας : Διατηρώντας επαφές με τον William the Silent , ο Nasi ενθάρρυνε τις Κάτω Χώρες να εξεγερθούν εναντίον της Ισπανίας, ενός μεγάλου αντιπάλου της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας (η εξέγερση πραγματοποιήθηκε τελικά από την Ένωση της Ουτρέχτης , ως την έναρξη του Πολέμου των Ογδόντα ετών . Βεβαίως διαβᾶστε σχετικῶς καί μέ τήν προσπάθεια ἐγκαταστάσεως ἑβραίων στήν Νότια Συρία, Τιβεριάδα καί Σάφεντ. Τήν θυμᾶστε τήν Σάφεντ ἔτσι; Τό κέντρο τοῦ Καμπαλισμοῦ ! (https://sxolianews.blogspot.com/2019/04/blog-post_66.html)

      Περί τῆς δράσεως τοῦ Νάζι ἤ Νάζη ( ἐξελληνισμένο !!!),καί ἐδῶ :

      https://sxolianews.blogspot.com/2015/07/1.html


      Σ᾿᾿εὐχαριστῶ τά μάλα,ἀγαπητέ μου Μέτονα !

      Διαγραφή
  2. Πελασγική χρειάζεται, διότι οι περισσότεροι συμπατριώται μας αγνοούν βασικά ιστορικά δεδομένα.
    Ο Ιωσήφ Νάσι ουδέποτε πάτησε το πόδι του στην Νάξο και στους υπολοίπους ένδεκα νήσους των Κυκλάδων. Φοροσυλλογή από άλλον αντ΄ αυτού. Ο ίδιος ησχολήθη με το εμπόριο οινοπνευματοειδών, ενώ διέθεται ισχυρά φρουρά. Δική του ιδέα η εισβολή και η κατάκτησις της Κύπρου. Αυτός και η θεία και πεθερά του Χάννα Μέντες εχρηματοδότησαν τον τουρκικό στόλο, που έλαβε μέρος στην Ναυμαχία του Λεπάντο ( Ναυπάκτου).
    Νάσι είναι η ονομασία του ηγέτου ισραηλιτικής κοινότητος, που ονομάζεται Καχάλ.
    Και η Βίλνα ονομάζεται μητέρα του Ισραήλ.Προπολεμικώς το 50% του πληθυσμού της Εβραίοι!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Ἔτσι ἀκριβῶς,σχετικῶς μέ τόν Νάσι.Τά περιέχουν οἱ παραπομπές πού ἔχω βάλλη.

      Σχετικῶς με τήν Μόλχο καί τίς ἐκδόσεις/βιβλιοπωλεῖο κάπου εἶχα βάλλη καί φωτό αὐτοῦ,ἀλλά δέν τήν βρίσκω.Τέλος πάντων λεπτομέρεια...

      Ἄ,ὅσο γιά τίς ἐκδόσεις ἐν Θεσσαλονίκῃ :

      Η Θεσσαλονίκη ήταν ένα από τα σημαντικότερα κέντρα εβραϊκών εκδοτικών δραστηριοτήτων. Το πρώτο τυπογραφείο ιδρύθηκε περίπου το 1512 από τον Don Yehuda Gedalia. Από τότε και μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα, οι εκτυπωτές της Θεσσαλονίκης δημοσίευσαν περισσότερα από 3.500 εβραϊκά έργα.

      Διαβάζουμε ἐδῶ :http://thessalonikijewishlegacy.com/publishActivityDescriptionEN.html

      Ἀπό τό 1512 ! ! ! 3.500 ἑβραϊκά ἔργα; !

      Τέλος νά διευκρινίσουμε πώς ἡ Βίλνα εἶναι ἡ Λιθουανική πόλις Βίλνους,ὅπου ΝΑΙ πολλοί,μά πάρα πολλοί ἑβραῖοι ΚΑΙ ἐκεῖ,ὅπως σ᾿ὅλη τήν Ἀνατολική Εὐρώπη.Φυσιολογικότατον μετά τήν διάλυσιν τῆς Χαζαρίας...

      Μέ τήν Βίλνους ἔχει ἀδελφοποιηθῆ ὁ Πειραιᾶς !

      Διαγραφή
  3. Το 1397 οι Λιθουανοί μετέφερον 50χιλ. εσκενάζυ Εβραίους, εγκαθιστώντας τους ως δουλοπαροίκους δυτικώτερα.Η μεγάλη όμως κινητικότης αρχίζει με την επανάσταση των Κοζάκων το 1646-51 υπό τον Χλεμπνίσκυ, με αποτέλεσμα δεκάδες χιλιάδες Εβραίοι να κατευθυνθούν στα βαλτικά κράτη. Ούτω πως εξηγείται η συρροή τόσο μεγάλου αριθμού Ιουδαίων στα μικρά κράτη της Λιθουανίας και Λετονίας. Μετά πορεία προς τις μεγάλες πόλεις της Κεντρικής Ευρώπης.Τους κυνήγησαν οι λαοί και ως εκ τούτου πρόσφυγες στα υπερπόντια ευρωπαϊκά κράτη και όχι μόνον σε ΗΠΑ και Καναδά. Στην Νότιο Αφρική πριν την πτώση των Ευρωπαίων υπήρχαν 130χιλ. Εβραίοι εκ των οποίων το 80% εκ Λιθουανίας και Λετονίας.

    ΑπάντησηΔιαγραφή