Ὁ Νῖτσε στό Τέλος τῆς Δύσεως

Ἡ ἀνάγνωσις τοῦ Νῖτσε ἀπό τόν Spengler σέ μία ἐποχή χωρίς Μορφή 

Τοῦ Constantin von Hoffmeister

 Ο Spengler* ξεκινά με έναν οιωνό, μια ρωγμή στο γυαλισμένο κέλυφος του 19ου αιώνα μέσα από την οποία αναδύεται ένα πρόσωπο: ασκητικό, φωτεινό, μη τοποθετήσιμο. Ο Nietzsche εμφανίζεται ως διαταραχή δεδομένης μορφής, ως φλόγα που δεν υπακούει στην εστία. Ο αιώνας αποκάλυψε τους τιτάνες του:

1.) Ο Richard Wagner κάλεσε θεούς με χάλκινα πνευμόνια και έριξε τη Valhalla στον χώρο της ορχήστρας. Η μουσική του κατέρρευσε σαν καθεδρικοί ναοί που κατέρρεαν, διακηρύσσοντας τη λύτρωση μέσα από ακατάπαυστο κρεσέντο. Έχτισε ναούς ήχου για μια Ευρώπη ήδη κουφή στον μύθο, ακόμα υποχρεωμένη να ακούει.  

2.) Ο  Leo Tolstoy κουβαλούσε το Ευαγγέλιο στην πλάτη του σαν σακί με πέτρες, σέρνοντάς το σε πεδία μαχών και σαλόνια. Απαιτούσε η ιστορία να γονατίσει ενώπιον της συνείδησης, αλλά δεν έβρισκε καταφύγιο πέρα ​​από το άροτρο και τον σταυρό. Σε αυτόν, ο Spengler βλέπει τον άγιο μπλεγμένο στους μηχανισμούς της αυτοκρατορίας.

3.) Ο August Strindberg έγραφε σαν να θρυμματίστηκε γυαλί μέσα στο κρανίο του, κάθε γραμμή γεμάτη θραύσματα, κάθε θεατρικό έργο ένας πίνακας πυρετού. Έστρεφε τους καθρέφτες προς τον εαυτό του μέχρι που μόνο η παραμόρφωση κοίταζε πίσω. Στα χέρια του, η λογοτεχνία γινόταν εξορκισμός: του άνδρα, της γυναίκας, του αιώνα που τον δημιούργησε.

Όλα ήταν δεμένα στις σκαλωσιές της εποχής στην οποία κατοικούσαν. Έφεραν τα χρώματα της εποχής τους, ντυμένα στην πρόοδο, εμποτισμένα με χρησιμότητα, απορροφημένα από τους μηχανικούς ρυθμούς της ύλης και της λειτουργίας.

Ο  Nietzsche δεν έφερε τέτοια στολή. Βγήκε εκτός παρελάσεως και έγινε η ρήξη στην ιδέα της ακολουθίας. Η εποχή λάτρευε την κίνηση προς την άνεση· τους προκαλούσε σπασμούς. Η ίδια του η λέξη, «άκαιρο», γίνεται ο ύμνος του Spengler: άκαιρο σαν μοίρα, σαν αλήθεια που αρνείται τον διορισμό. Το habitus του Nietzsche δεν είχε καμία πίστη. Διέσχισε κάθε βωμό που ανεγέρθηκε για να λατρέψει το πνεύμα της χρησιμότητας, και από αυτό το ρήγμα ο Spengler ανακατασκευάζει την έννοια της μορφής εν μέσω παρακμής.

Πάνω από τα ερείπια, ο Spengler επικαλείται τον Goethe, μια αρμονική απόκλιση. Ο Nietzsche και ο Goethe: δύο ζωές, η καθεμία διαμορφωμένη σαν μύθος: η μία από την εστίαση, η άλλη από την εξορία. Ο Goethe έζησε σε μια κορυφή που στέφθηκε από δυτική μορφή, όπου η αρμονία ξεχύθηκε από την αρχιτεκτονική, την ποίηση και τους τρόπους σαν κρασί από ένα ευγενές βαρέλι. Η γαλήνη του αναδύθηκε από την ευθυγράμμιση, ένας άνθρωπος του οποίου η συμπεριφορά ταίριαζε με τον ρυθμό ενός πολιτισμού που ήταν ακόμα ολόκληρος. Δεν χρειαζόταν υποχώρηση, μόνο βελτίωση. Τα νοήματά του επιβεβαίωναν τη συνοχή του κόσμου. Ο Nietzsche μπήκε αφού είχε σταματήσει η μουσική. Οι δρόμοι του αντηχούσαν από τον κρότο των μηχανών, τα σαλόνια του πνιγμένα από ευγενικά ψέματα, τα ρούχα του ακούμπησαν στο συνθετικό. Ο αέρας είχε χάσει τη γεύση του. Ο Goethe επιβεβαίωσε. Ο Nietzsche αντιστάθηκε. Ο Goethe ξεκουράστηκε. Ο Nietzsche περιπλανήθηκε. Ο Spengler  διαβάζει την αντίθεσή τους ως πεπρωμένο: ο ένας θρέφεται από την εποχή, ο άλλος διαμορφώνεται ως αντίπαλος. Η διαφορά τους ακολουθεί τη χρονική τοποθέτηση. Ο ένας γεννιέται στο ηλιοβασίλεμα, ο άλλος σε ερείπια.

Μορφή: Ο Spengler μετατρέπει αυτή τη λέξη μέχρι να αντανακλά το αίμα των πολιτισμών. Η μορφή δεν έχει χρονοδιάγραμμα, δεν έχει συμβόλαιο. Είναι η δόνηση που συνδέει ένα νόημα με την αιωνιότητα. Ο 18ος αιώνας ακολουθούσε τη μορφή σε κάθε πράξη: πώς στεκόταν κανείς, πώς απηύθυνε μια επιστολή, πώς πέθαινε. Ο Goethe απορρόφησε αυτή τη χάρη μέσα από τους πόρους μιας ακόμη συνεκτικής Ευρώπης. Ο Nietzsche, ριγμένος στην επίπεδη εξάντληση της αστικής νεωτερικότητας, έψαχνε για σιλουέτες ανάμεσα στις σκιές. Κατοικούσε σε διαμερίσματα χτισμένα για άνεση, περιτριγυρισμένα από έπιπλα που χλεύαζαν την χειροτεχνία. Καμία τελετή δεν τον καλωσόριζε. Η λαχτάρα που του γέννησε η εξέγερσή του. Για να διατηρήσει τη μορφή, διέλυσε κάθε εκδοχή που προσέφερε ο αιώνας. Η μοναξιά του έγινε λειτουργία. Το σώμα του μετατράπηκε σε διαμαρτυρία. Το φάντασμα της ευγένειας βρήκε ένα δοχείο στο βήμα του, στη βία της πρόζας του, στο κρύο του γέλιου του. Μέσα από τον Nietzsche, ο Spengler ανακαλύπτει μια τελική αριστοκρατία που αναπτύσσεται μόνο στο έδαφος της στέρησης: ρίζες που τρυπούν βράχο, αναζητώντας ξεχασμένα νερά.

Ἀπό : eurosiberia.net

*  Πολλές οἱ ἀναφορές μας στόν μεγάλο Γερμανό φιλόσοφο, περισσότερο γνωστό γιά τό ἔργο του "Ἡ Παρακμή τῆς Δύσεως". Τά θέματά μας  ΕΔΩ 

φωτό, φωτό

Ἡ Πελασγική