Φιλοσοφική Κυριαρχία : Τό θεμέλιο τῆς Ἀνεξαρτησίας τοῦ Κράτους

Ο Αλεξάντερ Ντούγκιν, σε αυτή την αναλυτική συνέντευξη, εξηγεί γιατί η πραγματική κρατική κυριαρχία ξεκινά με τη φιλοσοφική ανεξαρτησία, υποστηρίζοντας ότι η Ρωσία μπορεί να υπάρξει ως γνήσιος πολιτισμός μόνο όταν καλλιεργήσει τη δική της κυρίαρχη φιλοσοφία, ριζωμένη στην ορθόδοξη παράδοση.

- Τα τελευταία χρόνια, ο όρος «ανεξαρτησία» εμφανίζεται όλο και πιο συχνά στον δημόσιο λόγο — για παράδειγμα, οικονομική ανεξαρτησία ή τεχνολογική ανεξαρτησία. Υπάρχει η έννοια της φιλοσοφικής ανεξαρτησίας ή κυριαρχίας; Και διαθέτει η Ρωσία τέτοια κυριαρχία;

Α.Ν. ~ Κάθε πολιτισμός, χωρίς εξαίρεση, διαθέτει ένα είδος κυριαρχίας — πνευματικής, φιλοσοφικής, ακόμη και θεολογικής. Ο πολιτισμός είναι κάτι μεγαλύτερο από μια χώρα. Ένα συγκεκριμένο κράτος μπορεί να στερείται φιλοσοφικής κυριαρχίας, αλλά ένας πολιτισμός πρέπει να την έχει.

Σήμερα, είμαστε ολοένα και περισσότερο πεπεισμένοι ότι η Ρωσία δεν είναι απλώς ένα κράτος, αλλά ένα κράτος-πολιτισμός — ο ρωσικός κόσμος έχει τη δική του ουσία και αυτονομία, ένα κέντρο μέσα του, και δεν λειτουργεί ως παράρτημα κάποιου άλλου. Δεν είμαστε συνέχεια του δυτικοευρωπαϊκού πολιτισμού. Επομένως, το ζήτημα της φιλοσοφικής κυριαρχίας έχει πλέον προτεραιότητα.

Ο Χέγκελ είπε κάποτε ότι κανένα κράτος δεν μπορεί να είναι μεγάλο χωρίς μια μεγάλη φιλοσοφία — και αυτό είναι θεμελιωδώς αληθές. Για παράδειγμα, τη δημιουργία της Γερμανικής Αυτοκρατορίας τον 19ο αιώνα υπό τον Μπίσμαρκ και τους Χοεντσόλερν προηγήθηκε το έργο των Φίχτε και Χέγκελ, οι οποίοι δημιούργησαν μια μεγάλη φιλοσοφία για μια μεγάλη χώρα. Μια τέτοια ακολουθία δεν είναι υποχρεωτική, αλλά σε κάποιο σημείο ένα μεγάλο κράτος και η κυρίαρχη φιλοσοφία του πρέπει να συγκλίνουν.

Τώρα έχει έρθει η στιγμή που η Ρωσία έχει ζωτική ανάγκη από τη δική της κυρίαρχη φιλοσοφία. Αυτό δεν είναι θέμα επιλογής. Είναι επιτακτική ανάγκη. Δεν μπορεί κανείς να βασίζεται αποκλειστικά στην τεχνολογική, πολιτική ή οικονομική κυριαρχία. Η αληθινή πολιτισμική κυριαρχία είναι, πάνω απ' όλα, φιλοσοφική, διανοητική και πνευματική κυριαρχία.

Έχουμε σχεδόν ξεχάσει λέξεις όπως πνεύμα, φιλοσοφία και θεολογία, αντιμετωπίζοντάς τες ως κάτι άσχετο. Ωστόσο, αυτά είναι τα θεμελιώδη παραδείγματα, οι βασικοί κώδικες κάθε πολιτισμού. Έτσι, η κυρίαρχη φιλοσοφία είναι η επιβεβαίωση του πολιτισμικού μας κώδικα. Και μόνο οι φιλόσοφοι μπορούν να αποκαλύψουν, να περιγράψουν, να δικαιολογήσουν και τελικά να δημιουργήσουν αυτόν τον κυρίαρχο κώδικα.

Για αυτόν τον λόγο, το ζήτημα της κυρίαρχης φιλοσοφίας είναι πλέον ιδιαίτερα επίκαιρο. Η Ρωσία δεν μπορεί να είναι κυρίαρχη ως κράτος-πολιτισμός αν δεν έχει τη δική της ανεξάρτητη φιλοσοφία.

 

(Φωτογραφία: Nikolai Malakhin / Nauchnaya Rossiya (Scientific Russia)

- Άρα, απ' ό,τι καταλαβαίνω, δεν έχουμε ακόμα μια κυρίαρχη φιλοσοφία;

Α.Ν.~Το να πούμε ότι δεν υπάρχει καθόλου θα ήταν σαν να αρνούμαστε τους εαυτούς μας, καθώς η φιλοσοφία δεν μπορεί να δημιουργηθεί τεχνητά — είναι μια ζωντανή παράδοση. Έχουμε μια κυρίαρχη φιλοσοφία, αλλά παραμένει αδρανής και ανενεργή. Βασίζεται σε αρχές που ήδη υπάρχουν στην κοινωνία μας — πάνω απ' όλα, στην ορθόδοξη κουλτούρα και την πίστη στην ορθόδοξη θρησκεία. Δεν μπορεί να υπάρχει ρωσική κυρίαρχη φιλοσοφία που να μην είναι ορθόδοξη στον πυρήνα της.

Για αρκετούς αιώνες, η Ρωσία βρισκόταν υπό την καθοριστική επίδραση της δυτικής φιλοσοφικής σκέψης. Επομένως, η επιβεβαίωση της μοναδικότητας του πολιτισμού μας — όπως στην περίπτωση των σλαβόφιλων, των ευρασιανιστών και άλλων πνευματικών σχολών — απαιτεί μια νέα αιτιολόγηση, μια αναγέννηση του ανεξάρτητου ορθόδοξου τρόπου σκέψης μας. Πρέπει να αποκαταστήσουμε την πληρότητα και τον πλούτο της ορθόδοξης σκέψης που αποτελεί το θεμέλιο μας. Δεν μπορούμε να την αντικαταστήσουμε με ένα υποκατάστατο ή να παραμείνουμε στην τροχιά του δυτικοευρωπαϊκού πολιτισμού, ο οποίος έχει φτάσει σε τερατώδη άκρα και έχει πλέον γίνει ανοιχτά εχθρικός προς εμάς. Ως εκ τούτου, πρέπει να επιβεβαιώσουμε την ιδιαιτερότητά μας — όχι ως κάτι που εφευρέθηκε από το μηδέν, αλλά ως κάτι που έχει τις ρίζες του στη συνέχεια της πολιτισμικής μας πορείας και ιστορίας.

Για αυτό, πρέπει να στραφούμε στις πηγές — στην ελληνική και βυζαντινή Ορθοδοξία, στον θησαυρό της ορθόδοξης σκέψης από τον Ιουστίνο τον Φιλόσοφο και τους Πατέρες της Καππαδοκίας, στη Σχολή της Αλεξάνδρειας, τον Ιωάννη Δαμασκηνό, τον Συμεών τον Νέο Θεολόγο και τον Γρηγόριο Παλαμά. Όλα αυτά αποτελούν τον θησαυρό της αυθεντικής χριστιανικής σκέψης, ο οποίος δεν πρέπει απλώς να μελετηθεί, αλλά να ενεργοποιηθεί εκ νέου: πρέπει να κατανοήσουμε τη δομή του και να τον αντιμετωπίσουμε ως ένα λειτουργικό σύστημα ή κώδικα που υποκρύπτει την ιστορική μας αυτοσυνείδηση.

Στις αρχές του 20ού αιώνα, υπέστημεν μια πνευματική καταστροφή: μια ολόκληρη χιλιετία φιλοσοφικής ιστορίας διαγράφηκε και αντικαταστάθηκε από το υποκατάστατο της μαρξιστικής σκέψης. Ίσως ο μαρξισμός περιείχε κάποια πολύτιμα στοιχεία που αντανακλούσαν έμμεσα πτυχές της ταυτότητάς μας. Αλλά είναι αδύνατο να μιλάμε για κυριαρχία βασισμένη σε μια δοξασία που διαμορφώθηκε σε εντελώς διαφορετικές συνθήκες — μια δοξασία που αγκάλιαζε τον οικουμενισμό του δυτικού πολιτισμού, στον οποίο εμείς είχαμε υποβιβαστεί στην περιφέρεια. Κατά τη σοβιετική περίοδο, διαθέταμε πολιτική και ιδεολογική κυριαρχία, αλλά όχι φιλοσοφική κυριαρχία.

Στη συνέχεια, στη δεκαετία του 1990, χάσαμε εντελώς κάθε μορφή κυριαρχίας, κάτι που είχε τραγικές επιπτώσεις στη ρωσική φιλοσοφική σκέψη. Αν συνδυάσουμε έναν αιώνα κομμουνιστικής ιδεολογίας με την παρακμή και την κρίση του φιλελευθερισμού της δεκαετίας του 1990, γίνεται σαφές πόσο πολύ έχουμε απομακρυνθεί από την κατάσταση που είχε αρχίσει να επιτυγχάνει η ρωσική φιλοσοφία τον 19ο αιώνα — και πόσο εξακολουθούμε να παραμένουμε παγιδευμένοι σε αυτή τη φιλοσοφική παύση. Έχουν γίνει προσπάθειες — κατά τη σοβιετική εποχή, μεταξύ των εξόριστων όπως και τις τελευταίες δεκαετίες — αλλά η ρήξη παραμένει.

Σήμερα, το κίνημα προς την κυρίαρχη φιλοσοφία αντιμετωπίζει αντίσταση από τα ινστιτούτα και τα πανεπιστημιακά τμήματα φιλοσοφίας, τα οποία δεν ανταποκρίνονται στις προκλήσεις της εποχής μας. Συνεχίζουν μια αδρανή διαδικασία που μας απομακρύνει από το ουσιαστικό έργο — την οικοδόμηση της κυρίαρχης φιλοσοφίας. Και χωρίς αυτήν, δεν θα έχουμε ανεξαρτησία — τεχνολογική, οικονομική ή πολιτική. Οι προϋποθέσεις για τη δημιουργία της υπάρχουν και η ανάγκη είναι επείγουσα. Ωστόσο, οι υπάρχοντες θεσμοί είναι εντελώς ακατάλληλοι για το έργο αυτό.

Φυσικά, κάποιος μπορεί να ρωτήσει: μπορεί η φιλοσοφία να θεσμοθετηθεί; Λέγεται ότι «όταν εμφανίζονται οι φιλόσοφοι, εμφανίζεται και η φιλοσοφία. Όταν δεν εμφανίζονται, κανένας αξιωματούχος δεν μπορεί να τους αντικαταστήσει». 

(Φωτό) 

-Μπορεί ένας φιλόσοφος να εκπαιδευτεί μέσα στην κοινωνία, όπως εκπαιδεύεται ένας φυσικός ή ένας μαθηματικός;

Α.Ν. ~Ο Πλάτωνας πίστευε ότι αυτό είναι εφικτό και ότι η ευθύνη για την εκπαίδευση των φιλοσόφων ανήκει στο κράτος. Το κράτος πρέπει να τους ανυψώσει στα ύψη της στοχαστικής σκέψης. Δεδομένου ότι το κράτος παρέχει στον φιλόσοφο αυτή την ευκαιρία, ο φιλόσοφος είναι υποχρεωμένος να επιστρέψει και να προσφέρει στην κοινωνία τους καλύτερους νόμους και ιδέες. Αν ο φιλόσοφος ξεκινήσει μόνος του ένα μεταφυσικό ταξίδι, μπορεί να μην επιστρέψει ποτέ — γιατί να επιστρέψει στη λάσπη των εγκόσμιων και τεχνικών βαρών; Αλλά αν τον στείλει το κράτος, είναι καθήκον του να επιστρέψει με τις γνώσεις που έχει αποκτήσει.

Ο Αριστοτέλης συμμεριζόταν αυτή την άποψη: ένας φιλόσοφος μπορεί και πρέπει να καλλιεργηθεί σκόπιμα. Ωστόσο, το κράτος, καλλιεργώντας έναν φιλόσοφο, δεν μπορεί να προκαθορίσει το περιεχόμενο των αληθειών που θα ανακαλύψει. Εδώ βρίσκεται ο κίνδυνος: ο φιλόσοφος, που έχει εκπαιδευτεί από το κράτος, μπορεί να επιστρέψει και να δηλώσει: «Όλα εδώ είναι λάθος».

- Άρα η σχέση του φιλόσοφου με το κράτος μπορεί να αλλάξει ριζικά;

Α.Ν. ~ Σκεφτείτε τον Σωκράτη. Ανέβηκε στην αλήθεια, επέστρεψε για να τη μοιραστεί με την κοινωνία και φονεύθηκε από μια κοινωνία που δεν ήταν προετοιμασμένη για αυτή την αλήθεια. Ένας αληθινός φιλόσοφος, που αποκαλύπτει στην κοινωνία την αλήθεια για τον εαυτό της, φέρει πάντα κάτι από τον Χριστό — τον μάρτυρα και τη θυσία.

Επομένως, ο φιλόσοφος δεν μπορεί να υπηρετήσει το κράτος. Υπηρετεί την ανθρωπότητα και την αλήθεια. Ωστόσο, το κράτος έχει επείγουσα ανάγκη από τέτοιους υπηρέτες της αλήθειας, όπως η Εκκλησία έχει ανάγκη από μάρτυρες και αγίους. Αλλά το κράτος πρέπει να τολμήσει να αναδείξει φιλοσόφους, γνωρίζοντας ότι δεν μπορεί να ελέγξει το μυαλό τους. Αντίθετα, ο φιλόσοφος που επιστρέφει από τη στοχαστική του διαδρομή θα κρίνει ο ίδιος τι είναι καλό και τι κακό στο κράτος — στο υψηλότερο επίπεδο. Δεν θα ανατρέψει την εξουσία, αλλά θα διαδραματίσει έναν ρόλο παρόμοιο με αυτόν του Μέρλιν στο πλευρό του Βασιλιά Αρθούρου ή ενός πατριάρχη στο πλευρό ενός αυτοκράτορα. Η φιλοσοφική σφαίρα είναι ένας μοναδικός τομέας εντός του πολιτικού συστήματος — δεν διεκδικεί την εξουσία, αλλά διεκδικεί την αλήθεια.

Αν η εξουσία επιθυμεί να κυβερνά σύμφωνα με την αλήθεια, πρέπει να ακούει τον φιλόσοφο. Αν οι στόχοι της περιορίζονται στη βία ή στο προσωπικό συμφέρον, δεν τον χρειάζεται. Ωστόσο, αν το κράτος φιλοδοξεί να είναι ένα κράτος-πολιτισμός, οι φιλόσοφοι πρέπει να κατέχουν μια υψηλή και ειδική θέση εντός αυτού. Αυτό ενέχει πάντα κίνδυνο, καθώς ένας αληθινός φιλόσοφος δεν μπορεί να ελεγχθεί. Ένας ελεγχόμενος φιλόσοφος παύει να είναι φιλόσοφος — γίνεται προπαγανδιστής ή ιδεολόγος. Ο φιλόσοφος δεν είναι αυτός που διακηρύσσει ό,τι ευχαριστεί τον πρίγκιπα, αλλά ο πρίγκιπας που διατυπώνει τα διατάγματά του σύμφωνα με ορισμένες φιλοσοφικές αντιλήψεις. Ως εκ τούτου, η καλλιέργεια ενός φιλόσοφου είναι μια επικίνδυνη επιχείρηση.

Τα φιλοσοφικά μας ιδρύματα τα τελευταία εκατό χρόνια έχουν απλώς υπηρετήσει την εξουσία και την κυρίαρχη ιδεολογία — πρώτα τη σοβιετική, μετά τη φιλελεύθερη. Σήμερα, καμία από τις δύο ιδεολογίες δεν υπάρχει πια, και αυτά τα ιδρύματα επιμένουν από αδράνεια. Και ακριβώς τώρα, καθώς η επείγουσα ανάγκη για πολιτισμική φιλοσοφική κυριαρχία εμφανίζεται μπροστά στα μάτια μας, απαιτείται μια βαθιά μεταρρύθμιση αυτών των ιδρυμάτων. Πρέπει να χτίσουμε μονοπάτια που θα επιτρέπουν σε επιλεγμένα άτομα από τον λαό μας να ανέβουν προς τη στοχαστική σκέψη. Αυτό μπορεί και πρέπει να εξασφαλιστεί.

Προς το παρόν, ωστόσο, τα ιδρύματά μας παραμένουν αιχμάλωτα της αδράνειας της ξένης ιδεολογίας και των εγκόσμιων ανησυχιών. Θεσμικά, δεν είμαστε καθόλου κοντά στη δημιουργία μιας κυρίαρχης φιλοσοφίας. Ίσως όλα εξαρτώνται από την εμφάνιση τουλάχιστον ενός αληθινού φιλόσοφου. Μαζί με το κράτος, ένα τέτοιο άτομο θα μπορούσε να δημιουργήσει ένα αυθεντικό φιλοσοφικό ίδρυμα και να καθιερώσει μια εκπαίδευση ικανή να αναγνωρίζει όσους έχουν κλίση, να τους βοηθά να αναπτυχθούν και να τους προετοιμάζει για αυτό το μονοπάτι.

Οι φιλόσοφοι δεν μπορούν να εκπαιδευτούν όπως οι τεχνικοί ειδικοί. Ωστόσο, μπορούμε να δημιουργήσουμε τις συνθήκες — πνευματικές οάσεις με τη μορφή ινστιτούτων, τμημάτων, ακόμη και φιλοσοφικών κύκλων. 

-Εάν απαιτούνται ορισμένες προϋποθέσεις για τη γέννηση ενός φιλόσοφου, τότε ποιος είναι ο ρόλος των επιστημονικών ιδρυμάτων που ισχυρίζονται ότι ασχολούνται με τη φιλοσοφία;

Α.Ν. ~Για να υπάρχει φιλοσοφία, πρέπει να υπάρχει τουλάχιστον ένας γνήσιος φιλόσοφος. Αν υπάρχουν δύο, υπέροχα. Τρεις, ακόμα καλύτερα. Γύρω από την αυθεντική φιλοσοφία, αυτή την εξαιρετικά ευαίσθητη ουσία, μπορούν τότε να χτιστούν θεσμοί. Θα εμφανιστούν μαθητές, οπαδοί, ακόμη και αντίπαλοι. Πάρτε για παράδειγμα τον Αριστοτέλη: συνέχισε την παράδοση του Πλάτωνα, ενώ ταυτόχρονα δημιούργησε το δικό του μοντέλο. Αυτό ισχύει μόνο για τους αληθινούς φιλοσόφους — όπως ο Πλάτωνας. Ακόμα και όταν τον απορρίπτουμε, εξακολουθούμε να παράγουμε κάτι σημαντικό και λογικό.

Αν, όμως, μιλάμε για γραφειοκράτες στη φιλοσοφία, δεν έχει σημασία αν αποδέχεστε ή απορρίπτετε τις ιδέες τους — απλά δεν υπάρχει τίποτα να αναπτύξετε ή να αντικρούσετε. Έτσι, η αρχική ζύμη — η γέννηση ενός φιλόσοφου — είναι η απαραίτητη προϋπόθεση. Όταν εμφανίζεται ένα τέτοιο άτομο, το κράτος, αν επιθυμεί πραγματικά να επιβεβαιώσει την κυριαρχία του, πρέπει να βοηθήσει στη δημιουργία γύρω του μιας ατμόσφαιρας που ευνοεί την εμφάνιση μιας σχολής. Μόνο τότε ένας θεσμός με επικεφαλής έναν φιλόσοφο θα γίνει μια γνήσια σχολή φιλοσοφίας.

Γιατί σε έναν φιλόσοφο ζει η εικόνα αυτού που επιθυμεί να δει στους άλλους. Μπορεί να διακρίνει: αυτός είναι φιλόσοφος, εκείνος είναι γραφειοκράτης. Ωστόσο, υπάρχει θέση και για τους γραφειοκράτες — μπορούν να προετοιμάζουν βοηθητικό υλικό ή να μελετούν τις τεχνικές πτυχές μιας δεδομένης φιλοσοφικής σχολής. Έτσι, ακόμη και εκείνοι που βρίσκονται στη φιλοσοφία χωρίς να είναι φιλόσοφοι μπορούν να έχουν μια λειτουργία στο ευρύτερο πλαίσιο. Ένας αληθινός φιλόσοφος θα αναδιοργανώσει τα πάντα, ώστε ο καθένας να βρει τη σωστή θέση του. Αλλά αν στην κορυφή βρίσκεται ένα ομοίωμα, όλα θα είναι μάταια. Τα ιδρύματα δεν θα μεταδώσουν τίποτα στην κοινωνία και η ζωντανή φιλοσοφία θα αντικατασταθεί από την απομίμησή της — κάτι που, δυστυχώς, βλέπουμε σήμερα.

φωτό

Άρα ο φιλόσοφος πρέπει απαραίτητα να είναι ζωντανός άνθρωπος, σύγχρονος; Οι υπάρχοντες θεσμοί και οι μελετητές είναι ανίκανοι να επιτύχουν φιλοσοφική κυριαρχία βασιζόμενοι αποκλειστικά σε κληροδοτημένα έργα;

Α.Ν. ~Ακριβώς. Η φιλοσοφία είναι πάντα μια συγκεκριμένη εμπειρία — αυτό που ο Αριστοτέλης ονόμαζε «εμπειρία της Σοφίας». Ο Αριστοτέλης την περιέγραψε με ακρίβεια, διακρίνοντας μεταξύ «φρόνησης» και «Σοφίας».

Η φρόνηση είναι η συσσώρευση γνώσεων και δεδομένων — ο καθένας με την κατάλληλη ικανότητα μπορεί να το κάνει αυτό. Υπάρχουν άνθρωποι που ασχολούνται με τη φρόνηση: μελετούν διάφορες φιλοσοφικές σχολές, κατανοούν κάποια πράγματα σχετικά με τη θρησκεία, τη σύγχρονη φιλοσοφία ή τον μεταμοντερνισμό. Η φρόνηση αποτελείται από δεξιότητες, γνώσεις και ικανότητες στην κατανόηση ή την ερμηνεία φιλοσοφικών κωδίκων. Είναι ένα επάγγελμα.

Αλλά ο Αριστοτέλης μιλάει επίσης για τη Σοφία — έναν εντελώς διαφορετικό άξονα. Η αληθινή φιλοσοφία αρχίζει όταν εμφανίζεται η λάμψη της Σοφίας — και μόνο ένας ζωντανός φιλόσοφος μπορεί να το επιβεβαιώσει. Ένα τέτοιο άτομο ζει ανάμεσα στις δομές της Σοφίας και δεν συνομιλεί με το άμεσο περιβάλλον του: μιλάει με τον Πλάτωνα και τον Νίτσε, συζητά με τον Χάιντεγκερ, διαφωνεί με τον Χέγκελ. Για έναν αληθινό φιλόσοφο, αυτοί οι άλλοι φιλόσοφοι είναι οι σύγχρονοί του.

Μόνο ένας ζωντανός φιλόσοφος μπορεί να οργανώσει σωστά τη φρόνηση και να ιδρύσει θεσμούς που πραγματικά εκπληρώνουν τον σκοπό τους. Μόνο αυτός μπορεί να αντιληφθεί σε έναν άλλο τις σπίθες της Σοφίας — εκείνους που φέρουν τον σπόρο — και όχι εκείνους που απλώς διακρίθηκαν στις εξετάσεις.

Τίποτα δεν μπορεί να αλλάξει χωρίς έναν τέτοιο φιλόσοφο. Η φρόνηση δεν μπορεί να αντικαταστήσει τη Σοφία. Η Σοφία είναι ένα δώρο, μια θεϊκή σπίθα που κάνει έναν φιλόσοφο αυτό που είναι.

-Μιλάτε για τον φιλόσοφο ως κάτι ιερό...

Α.Ν. ~Πράγματι.

-Τότε είναι λόγιος ή όχι;

Α.Ν. ~Όχι. Ο φιλόσοφος είναι κάτι μεγαλύτερο από έναν λόγιο. Οι λόγιοι είναι εκείνοι που, τροφοδοτούμενοι από το φως που εκπέμπει η αληθινή φιλοσοφία, εφαρμόζουν αυτό το φως σε συγκεκριμένους τομείς της γνώσης. Ένας λόγιος γίνεται τέτοιος μέσω της μελέτης και της κατάκτησης της γνώσης. Αλλά αυτό από μόνο του δεν θα κάνει ποτέ κάποιον φιλόσοφο. Η πράξη της Σοφίας είναι εξαιρετικά σπάνια.

Η επιστήμη είναι απόγονος της φιλοσοφίας: στη ρίζα κάθε επιστημονικού κλάδου, είτε ακριβούς είτε ανθρωπιστικού, βρίσκεται κάποιο φιλοσοφικό μοντέλο. Δεν υπάρχει επιστήμη χωρίς φιλοσοφία — αν και η φιλοσοφία μπορεί να υπάρχει χωρίς επιστήμ

η. Η φιλοσοφία είναι πρωταρχική με κάθε έννοια· αντιπροσωπεύει την υπερβατική διάσταση της σκέψης.

φωτό

Ο φιλόσοφος αναζητά την ίδια την αλήθεια — τίποτα περισσότερο. Οι μελετητές, με τη σειρά τους, επιδιώκουν να εφαρμόσουν αυτή την αλήθεια σε συγκεκριμένους τομείς: μαθηματικά, φυσική, χημεία, βιολογία, κοινωνία, πολιτική. Ωστόσο, για να έχει κανείς κάτι να εφαρμόσει, πρέπει πρώτα να έχει την πηγή — και αυτή η πηγή υπάρχει μόνο στη φιλοσοφία. Σύμφωνα με τον Πλάτωνα, η ανθρώπινη αποστολή είναι να γίνει κανείς φιλόσοφος. Αλλά αυτό το χάρισμα δίνεται σε λίγους. Κατ' αρχήν, όλοι πρέπει να αγωνίζονται για την αναζήτηση της αλήθειας, αν και στην πράξη μόνο λίγοι το καταφέρνουν.

- Δεν είναι δυνατόν να δημιουργηθεί τεχνητά ένας φιλόσοφος, όμως αυτός είναι απαραίτητος για τη φιλοσοφική κυριαρχία. Τι θα μπορούσε να ωθήσει το κράτος να συνειδητοποιήσει ότι η φιλοσοφία είναι απαραίτητη και να δημιουργήσει τις συνθήκες για την εμφάνισή του;

Α.Ν. ~Ίσως όταν φτάσουμε σε αδιέξοδα τόσο δυσεπίλυτα που κανένα γνωστό μέσο δεν μπορεί να τα επιλύσει — τότε, ίσως, το κράτος θα στραφεί σε έναν φιλόσοφο. Αρχικά, θα καλέσει όλους όσους βρίσκονται στο προσκήνιο, προκαλώντας μεγάλη σύγχυση και θόρυβο. Αλλά τελικά, μέσα σε αυτό το σωρό από λανθασμένες προσπάθειες, η εξουσία μπορεί, ως εκ θαύματος, να βρει κάτι γνήσιο. Το παράδοξο είναι ότι μόνο ένας άλλος φιλόσοφος μπορεί να διακρίνει ποιος είναι πραγματικά φιλόσοφος. Είναι όπως στην αλχημεία: για να αποκτήσει κανείς χρυσό, πρέπει να διαθέτει ήδη χρυσό. Μόνο ένας φιλόσοφος μπορεί να αναγνωρίσει έναν άλλο φιλόσοφο — σε αντίθεση με έναν τσαρλατάνο που έχει απλώς μάθει να προφέρει έξυπνες λέξεις.

Ο φιλόσοφος είναι αυτός για τον οποίο η αλήθεια είναι πιο πολύτιμη από οτιδήποτε άλλο. Είναι πρόθυμος να καταθέσει εναντίον του εαυτού του για χάρη της αλήθειας και να αποκηρύξει όλα τα άλλα. Θυμηθείτε τον διάλογο του Διογένη με τον Μέγα Αλέξανδρο. Όταν ρωτήθηκε: «Τι θέλεις, φιλόσοφε;», απάντησε: «Μην μου κρύβεις τον ήλιο». Αν, στα μάτια κάποιου που ισχυρίζεται ότι είναι φιλόσοφος, διακρίνετε προσωπικό συμφέρον ή αρπακτικότητα — την επιθυμία να γίνει διευθυντής ινστιτούτου, για παράδειγμα — τότε δεν είναι φιλόσοφος.

Πώς, λοιπόν, μπορεί κανείς να αναγνωρίσει έναν φιλόσοφο; Είναι πολύ δύσκολο, αλλά υπάρχουν έμμεσες ενδείξεις. Όσοι αισθάνονται πολύ άνετα σε αυτόν τον κόσμο, πολύ καλά προσαρμοσμένοι στις ρουτίνες του, είναι απίθανο να είναι φιλόσοφοι. Ο φιλόσοφος αισθάνεται μια έλξη να βγει από τη σπηλιά όπου οι άλλοι ζουν ικανοποιημένοι, μπερδεύοντας τις σκιές και τις ψευδαισθήσεις με την απόλυτη αλήθεια.

Ο φιλόσοφος πρέπει να αισθάνεται μια ορισμένη ανησυχία, μια λαχτάρα που τον ωθεί να επιλύσει την δυσαρέσκεια που αισθάνεται για αυτόν τον κόσμο. Διαφορετικά, δεν θα υπάρχει έλξη προς τον κόσμο των ιδεών, δεν θα υπάρχει φιλοσοφικός δρόμος ανόδου, δεν θα υπάρχει κίνηση προς τους ορίζοντες της στοχαστικής σκέψης.

Μετάφραση: Οικονόμου Δημήτριος

Ἡ Πελασγική