Ἀπό μία ἄλλη ἐποχή : Πασχαλινοί ἐκδρομεῖς

Ὅπως κάθε χρόνο ἔτσι καί εφέτος μαθαίνουμε γιά τήν μαζική ἔξοδο τῶν Ἀθηναίων γιά τήν ἑορτή τοῦ Πάσχα. Τίποτε δέν σταματᾶ τούς Ἀθηναίους οὐδέ κἄν ἀκόμη καί τά ἄσχημα δελτία καιροῦ πού ἀνακοινώνονται πώς ξεκινοῦν ἀπό αὔριο Μεγάλη Παρασκευή καί θά διαρκέσουν ἀκόμη καί ἀνήμερα τῆς Λαμπρῆς. 

Ἀλλά εἴπαμε τίποτε δέν σταματᾶ τούς Ἀθηναίους ! 

Ἀλήθεια ἀναρωτηθήκατε ἀπό πότε ἔχει ξεκινήσει αὐτή ἡ συνήθεια τῆς μαζικῆς φυγῆς πρός τήν ὕπαιθρον τῶν κατοίκων τῆς πρωτευούσης ; Ἔ λοιπόν βρῆκα ἕνα χρονογράφημα τοῦ 1958,γραμμενο ἀπό τόν σπουδαῖο λογοτέχνη,δημοσιογράφο,ἀκαδημαϊκό Σπῦρο Μελᾶ,τό ὁποῖο ἀναφέρεται ἀκριβῶς στό γεγονός αὐτό : Τούς Πασχαλινούς Ἐκδρομεῖς,ὅπως τιτλοφορεῖ τό χρονογράφημά του. Διαβᾶστε καί νοερά πηγαίνετε πίσω κάπου 70 χρόνια,σέ μία Ἀθῆνα πού ξεκινοῦσε νά βαδίζῃ πρός τόν σύγχρονον κόσμον. Οἱ ἐντυπώσεις δικές σας... 

φωτό

Τὸ μέγα πασχαλινὸ κῦμα ἐξόδου τῶν Αθηναίων πρὸς τὴν ὕπαιθρο, πρὸς τους κάµπους, πρὸς τὰ βουνά, πρὸς τήν θάλασσα, προς τα νησιά, φουσκώνει κάθε χρόνο καὶ περισσότερο, γιὰ μεγάλη Χαρά (καὶ ἁμηχανία) τοῦ ἐσωτερικοῦ τουρισμοῦ,γιατὶ καὶ τὰ µέσα τῆς συγκοινωνίας φαίνονται κάθε χρόνο καὶ περισσότερο ἀνεπαρκῆ, ἀλλὰ καὶ τὰ μέσα φιλοξενίας ὑπολείπονται πολύ. Εἶναι ἀδύνατον νὰ στεγασθοῦν στὰ ὑπάρχοντα ξενοδοχεῖα τὰ ἐπιβλητικά πλήθη, ποὺ ξεχύνονται στὴν ἐξοχικὴ Ἑλλάδα καὶ ποὺ αὐξάνουν καταπληκτικὰ ἀπὸ ἔτος εἰς ἔτος. 

 Ἕνα παραδειγματάκι εὔγλωττο: Ἡ «Λούση» τῆς Χαλκίδος. Ὁ ίδιοκτήτης τοῦ ὡραίου αὐτοῦ ξενοδοχείου ἀπέθανε πέρυσι μὲ τον καηµὀν, ὅτι θὰ ἔκλεινε ἀπὸ ἔλλειψι πελατείας. Πηγαίνετε ἐφέτος νἀ βρεὶτε δωμάτιο ἐκεῖ. Δὲν ὑπάρχει οὔτε τρύπα. Πρέπει νὰ τηλεγραφήσετε πρὸ δύο ἐβδομάδων. Καὶ νὰ ἰδοῦμε.. Τὰ ἴδια μὲ τὸν «᾿Αμϕιτρύονα» τοῦ Ναυπλίου, μὲ τὰ ξενοδοχεῖα τῆς Τριπόλεως, τῆς Σπάρτης, τῶν Καλαμῶν, τῶν Πατρῶν... Παντοῦ λείπουν κρεββάτια καὶ παντοῦ οἱ ἐκδρομεῖς βρίσκονται στὴν ἀνάγκη νὰ ζητήσουν καταφύγιο στὶς ἰδιωτικὲς στέγες, στὰ σπίτια τῶν κατοἰκων.  

Ἡ πισίνα τοῦ ξενοδοχείου "Ἀμφιτρύων" καί ἡ θέα στό Μποῦρτζι. φωτό 1960

Ποῦ ὀφείλεται ἡ ἐκπληκτικὴ αὐτὴ ἐξόγκωσις τῶν κυµάτων τῆς πασχαλινῆς ἐξόδου ἀπό τήν πρωτεύουσα; Σὲ τέσσερις παράγοντες, νομίζω: Στὸ αὐτοκίνητο καὶ μάλιστα στὸ λεωφορείο στὰ ἐκδρομικὰ σωµατεῖα,στὶς πολυκατοικίες καὶ τέλος στὴν ἀνάγκη ἀλλαγῆς. Τὸ φουσκωμένο λάστιχο, μὲ τὴν ἐκμηδένισι τῶν ἀποστάσεων καὶ τὰ σχετικῶς φθηνὰ εἰσιτήρια ἕκαμαν τὴν κίνησι πρὸς τὴν ὕπαιθρο πολὺ εὔκολη. Ὁ ἅλλος, ἂν διαθέτη εἰκοσιτέσσερες ἢ σαρανταοκτὼ ὧρες καὶ λίγα χρήµατα μπορεῖ νὰ πεταχθῇ στὰ πιὸ  μακρινά σημεῖα τῆς Ἑλλάδος,νά φάῃ,νά γλεντήση,νά κοιμηθῇ καί τήν ἄλλη μέρα νά βρεθῇ στήν δουλειά του.

Αὐτὸ τὸ σχετικὰ καινούργιο γεγονὸς στὴ ζωὴ τοῦ Ἀθηναίων, ἦρθαν νὰ ἐκμεταλλευτοῦν, νά ὁργανώσουν καὶ ν᾿ ἀναπτύξουν την ἀγάπη στὴν ὕπαιθρο, στὴν ὁρειβασία, στὶς ἐκδρομές, στήν γνωριµία τῶν ἀρχαιολογικῶν μνημείων καὶ τῆς ἱστορίας τοῦ τόπου, τὰ ἐκδρομικὰ σωματεῖα µας. Ἔτσι ἔγιναν αὐτὰ τὰ σωματεῖα κέντρα σπουδαῖα μίας τεραστίας ἀναπτύξεως τοῦ ἐσωτερικοῦ τουρισμοῦ καὶ τῆς καταπληκτικῆς πασχαλινῆς ἐξόδου πρὸς τήν ὕπαιθρο. Διαβᾶστε τὰ προγράµµατα τῶν πασχαλινῶν ἐκδρομῶν ποὺ ἔχουν ὀργανώσει. Εἶναι κάτι ἀφάνταστο, Δὲν ὑπάρχει οὔτε ἡ παραμικρή ἐνδιαφέρουσα πτυχή τῆς Ἑλλάδος, ἀρχαιολογικῆς, αἴσθητικῆς, ἐθνικῆς, ἢ γραφικῆς ἀξίας, χωριό, κωμόπολις, ἀκτή, νῇσος, λίμνη, πού νὰ μὴν ἔχουν ἑτοιμάσει μιὰ φθηνή ἡμερήσια ἤ διήμεϱη ἑκδρομή. Πῶς νὰ μὴν ἑξορμήση ἡ Αθήνα σύσσωμη πρὸς τὰ ἔξω; Ἄλλοτε ἐθεωρεῖτο ἑκδρομὴ ὁ σημερινὸς περίπατος ὡς τό Παλαιό Φάληρο, µέχρι τῆς περιφήμου ἐπαύλεως τῆς κοµίσσης Καπνίστ * .Σήμερα διαβάζετε τὴν ἐκδρομὴ μέχρι Καστοριᾶς ὡς κάτι ἁπλούστατον.

  Ἔβαλα παραπάνω τὴν πολυκατοικία ὡς τρίτον παράγοντα τῆς πασχαλινῆς ἐξόδου τῶν Ἀθηναίων πρὸς τὴν ὕπαιθρο. Καὶ πολλοὶ θὰ διερωτῶνται : Ὑπὸ ποίαν ἔννοια ; Ἔ, Φίλοι µου ! .. Ἀφ᾿ ὅτου τὸ μπετὸν ἔκλεισε τοὺς Ἀθηναίους στὰ τεράστια, οὑρανοξυστικὰ κουτιά, ἔλειψε ἡ αὐλή μὲ τ' άναρριχόμενα, μὲ τὰ δεντράκια, τὶς ἀλτάνες καὶ το πηγάδι, ὅπου µποροῦσε νὰ ψηθῆ τὸ πασχαλινὸ ἀρνὶ μετὰ τῶν σχετικῶν βαρελότων.

 Ἡ Ἀθῆνα -χωριό, ποὺ μποροῦσαν νὰ τηρηθοῦν τὰ πατροπαράδοτα ἔθιμα, ἔχει περιορισθῆ στὶς ἄκρες καὶ στὰ προάστεια. Γιὰ τὸν παλὺ κόσμο ἀνήκει στὸ παρελθόν. Τὸ καθεστώς τῆς πολυκατοικίας τὸν στέλνει ἔξω ἀπὸ τὴν Ἀθήνα νὰ ψήσῃ τὸ ἀρνί, νὰ τοῦ τὁ ψήσουν ἤ νὰ ἰδῇ νὰ τό ψήνουν... 

φωτό

 Καὶ τέλος ἔρχεται ἡ ἀνάγκη τῆς µετακινήσεως. Αὐτὴ τὴν ἀνάγκη ὁ παλαιὸς Ἀθηναῖος τὴν ἰκανοποιοῦσε τὴν πρώτη Σεπτὲμβρίου, ὅταν γινόταν ἡ πάνδημη µετοικεσία τῶν ἀνθρὠπών ἀπὸ τὶς παλαιές τους κατοικίες σὲ ἄλλες πού νοίκιαζαν. Τὸ ἐνοικιοστάσιο κάρφωσε τούς κατοίκους τόν καθένα σέ μία κατοικία. Τούς ἔκαμε νά τήν βαρεθοῦν, νά τήν σιχαθοῦν , νὰ τήν νοιώσουν σαν φυλακή. Καί νά μήν ἀφήνουν εὐκαιρίᾳ νὰ βγοῦν ἀπὸ τήν Ἀθήνα, νὰ πάρουν ἀέρα, νὰ αἰσθανθοῦν τὸν  ἑαυτό τους λιγάκι ἐλεύθερο. Ἡ πασχαλινη ἔξοδος εἶναι μία ἀπό τὶς εὐκαιρίες αὐτές, Μὲ μιὰ μικρὴ συντροφιά ἐγγράφεται σὲ μία ἐκδρομὴ ἀπὸ τὶς ἄπειρες ποὺ ὠργανώνουν σωµατεῖα, Δὲν ἔχει κομμιὰ σημασία ἂν ταλαιπωρηθῆ. Ἀρκεῖ, ὅτι θ᾽ ἀλλάξη γιὰ δυὸ μέρες ζωή ὅτι θὰ βγῇ ἀπὸ τήν φυλακή του σ᾿ ἑλεύθερο χώρο, Ὄχι μόνον ἁδιαφορεῖ γιὰ τὶς πιθανὲς περιπέτειες, ἀλλὰ τὶς θέλει, τὶς ἐπιζητεῖ, Θυμοῦμαι πρόπερσι δυὸ νέα ζεγάρια ποὺ ἐπέστρεφαν ἀπὸ πασχαλινὴ ἑκδρομὴ κατενθουσιασμένα :  Δὲν εἴχανε βρῆ νὰ φᾶνε τίποτα σ᾿ ἕνα μικρὸ παλιοχωριὸ τῆς Εὐβοίας, ὅπου δὲν ἤξεραν κανέναν καὶ ὅπου τὸ μοναδικὸ µαγαζάκι . ἤτανε κλειστό.., ἔνεκα τὸ Πάσχα, Καὶ γελοῦσαν μὲ τὴν καρδιά τους, Γιατὶ ἡ ἀλλαγή καί ἡ ἐλευθερία εἶναι φαίνεται. πολὺ ἀνώτερες ἀξίες ἁπὸ τὴν καλοπέρασι. 

ΣΠΥΡΟΣ ΜΕΛΑΣ

Πάσχα τοῦ 1958. Ἀπό τό χρονογράφημα " ἐλεύθερα εἰκοσιτετράωρα" μία στήλη τοῦ λογοτέχνου Σπύρου Μελᾶ, στήν ἐφημερίδα « Ἐλευθερἰα»  ἐδῶ 

* Κόμμισα Εὐγενία Καπνίστ 

Πολύ ἐνδιαφέρον βιογραφικό γιά μια οἰκογἐνεια μέ τεράστια αἴγλη καί πνευματικό ἔργο, ἰδίως αὐτοῦ τοῦ  Ρώσσου ποιητή καί δραματογράφου Vasyl Kapnist,προπάππο τῆς Εὐγενίας. 

Διαβᾶστε το ἀπό τόν Βασίλη Χατζηκωνσταντίνου, Δικηγόρο  καί Πρόεδρο τοῦ "Ἀρχείου Ἱστορίας Παλαιοῦ Φαλήρου".

Τί πλοῦτο ἔχουμε πού δέν γνωρίζουμε !!! 

Καλή Ἀνάστασιν ! 

Ἡ Πελασγική