Περί Ἴωνος Δραγούμη,ὁ λόγος...

Ἡ γιαγιά τοῦ Ἴωνος Εὐφροσύνη (τό γένος Γεωργαντᾶ) ἡ μητέρα του Ἐλίζα (Ἐλισάβετ τό γένος Κοντογιαννάκη τῆς ὁποίας ἡ μητέρα λεγόταν Kampthinsky Natalia) καί τά ἀδέλφια του.Ἡ φωτό ἀπό ἐδῶ

Ὁ ἀγαπητός εργδημεργ,σήμερα θέλησε νά κάνῃ ἕνα ἀφιέρωμα στόν Ἴωνα Δραγούμη,τόν διπλωμάτη,πολιτικό,λογοτέχνη καί ἀγωνιστή πατριώτη,ἐπί τῇ ἐπετείῳ τῆς δολοφονίας του,31 Ἰουλίου 1920. ( Γιά τον Ίωνα Δραγούμη)

 Μόνον πού σ᾿αὐτό τό ἀφιέρωμα περισσότερο ἀναλώθηκε στό νά ὑπερασπίσῃ τόν Δραγούμη σέ σχέσιν μέ τήν πολιτικο-ἰδεολογική μεταστροφή του,ἕνα χρόνο πρό τοῦ θανάτου του.Καί ποῦ αἰτιάζει τήν μεταστροφή αὐτή; Ἰδού :

«Κομμουνιστής»! «Μπολσεβίκος»! – καί παρόμοιες ανοησίες

Ετούτα εδώ οφείλονται σε κάποιες καταγραφές στο προσωπικό ημερολόγιο του Δραγούμη, περί το 1919. Όπου σημειώνει ότι συνειδητοποίησε τον «αναρχισμό» του, ότι ψιλογουστάρει την ΕΣΣΔ (μάλιστα, έγραφε ανωνύμως καί άρθρα στον Ριζοσπάστη!), κι ότι εξεμάνη με την εκστρατεία των Πλαστήρα-Κονδύλη στην Οδησσό (της οποίας εκστρατείας ευχόταν την αποτυχία).

Εδώ, όμως, μιλάμε γιά έναν άνθρωπο:

• που δεν ήξερε πού πάν’ τα πέντε από τέτοιες θεωρίες, σοσιαλισμούς καί τα ρέστα (αφού έβλεπε «αναρχισμό» στην ΕΣΣΔ, περιττεύει πάσα συζήτησις…),

• που ήταν σχεδόν ψυχικό ερείπιο μετά την εξορία, καί μετά τη διαπίστωση ότι όλες του οι προσπάθειες από τα νιάτα του δεν τελεσφόρησαν προς ένα μεγάλο, σταθερό εθνικό κίνημα (έστω καί παραμένον σε θεωρητικό επίπεδο),

• που έβλεπε έναν κόσμο ν’ αλλάζει σε βαθμό ανεξέλεγκτο καί με ρυθμό άλλο τόσο ανεξέλεγκτο, δίχως η γενιά του να προλαβαίνει ν’ αφομοιώσει τις νέες αλλαγές,

• καί που είχε ήδη δεχθεί μεγάλο ευθύ χτύπημα στην προσωπική του ζωή (βλέποντας την Κοτοπούλη με άλλον), ή κι έχοντας τη συνειδητοποίηση ότι είχε πιά πατήσει τη σημαδιακή ηλικία των σαράντα ετών, καί τα τελευταία ίχνη των νιάτων του έφευγαν… καί δή, χωρίς γάμο καί χωρίς παιδιά.

Άρα, υπ’ αυτές τις συνθήκες, καί με το δεδομένο ότι δεν έπαψε ποτέ να ψάχνεται στα πολιτικά πράγματα, ήταν μάλλον αναμενόμενο να πέσει θύμα ενός τελείως αβάσιμου ρομαντισμού περί του ποιά «κοσμογονία» συνέβαινε στην ΕΣΣΔ. Εδώ την πάτησε η μεσοπολεμική (μασωνικώς αλληλοϋποστηριζόμενη) αριστοκρατία του Κέημπριτζ μ’ αυτή τη δουλειά, άνθρωποι μεμονωμένοι-ανεξάρτητοι σαν τον Δραγούμη δεν θα πέφτανε σε τέτοιο λάθος;»

Πιθανῶς νά μήν ἀσχολούμουν καθόλου μέ τό συγκεκριμένο ἄρθρο,ὅμως ἐπεί δή εἶμαι καί ἐγώ ἀνάμεσα σ᾿ἐκείνους πού καταχεριάζει,λεκτικῶς,ὁ ἀγαπητός εργδημεργ,καταλήγοντας :

«Καί καλά θα κάνουν μερικοί-μερικοί, όταν διαβάζουν ιστορικά θέματα της Ελλάδας, να τα διαβάζουν ΠΟΛΥ ΚΑΛΑ πρίν πιάσουν πληκτρολόγιο».

Δέν μπόρεσα ν᾿ἀντισταθῶ σέ μία ἀπάντησιν,στεκόμενη ἀποκλειστικῶς στίς αἰτιάσεις πού παραθέτει γιά τήν μεταστροφή τοῦ ἐθνικιστή/πατριώτη Δραγούμη στήν «σοσιαλιστική καί ἀνθρωπιστική περίοδο».

Θά παραθέσω τό σχόλιο πού ἔγραψα στόν ἀγαπητό εργδημεργ,καί ἐλπίζω νά τό δημοσιεύσῃ,μέ ἴσως κάποιες ἀκόμη συμπληρώσεις (μέ μπλέ γράμματα τά συμπληρώματα),πού θά χρειαστοῦν καί σαφῶς τίς ἀνάλογες φωτό τίς ὁποῖες στό σχόλιο δέν εἶχα τήν δυνατότητα (πέραν τῆς ἡλεκτρονικῆς τους δ/νσεως) νά βάλλω. Ἔγραψα :

Καλησπέρα ἀγαπητέ εργδημεργ !

Θά μείνω στούς λόγους πού ἀναφέρεις ὡς «αἰτίες» τῆς μεταστροφῆς τοῦ Ἴωνος.

Γιά τήν πρώτη,θά ἀπαντήσω διά ἐρωτήσεως :

Φαντάζεσαι,δῆλα δή,πώς ἕνας ἄνθρωπος πού ἀπό τά γεννοφάσκια του βρέθηκε μέσα στήν πολιτική καί τούς πολιτικούς,ἐγχωρίους καί μή,δέν ἤξερε τί ἐννοοῦσε ὅταν ἔλεγε :

 « Μια περίοδο της ζωής μου εθνικιστική (από τα 1902 ως και τα 1914 απάνω κάτω). Έπειτα έβαλα μια petition de principe στον νασιοναλισμό, μολονότι ενεργούσα σύμφωνά του. Τώρα μπαίνω σε μια σοσιαλιστική και ανθρωπιστική περίοδο...Αρχίζω να λαβαίνω συνείδηση του αναρχισμού μου (1917-1919) και προχωρώ.....Ο Κροπότκιν και Μπακούνιν δεν κάνουν άλλο παρά  να δίνουν συνείδηση (τη συνείδηση που αυτοί οι ίδιοι έλαβαν) ενός άλλου βαθιού αισθήματος, της αλληλοβοήθειας μεταξύ στους ανθρώπους »

Εἶσαι σίγουρος ; Διότι,δέν μιλᾶμε γιά κάποιον 18αρη φοιτητή πού τόν πλάνεψαν τά λόγια τά μεγάλα καί οἱ μαρξιστικές ἰδέες περί ἰσότητος καί τά συναφῆ. Ἀλλά γιά ἕναν 40αρη πού εἶχε «φάει μέ τό κουτάλι»,κυριολεκτικῶς,τά μεγάλα σαλόνια τῆς πολιτικῆς καί τῆς διπλωματίας,σ᾿ὅλη τήν Εὐρώπη καί ὄχι μόνον,καί κυρίως ἕναν πολυμορφωμένο/πολυδιαβασμένο ἄνθρωπο.(καθότι ΚΑΙ λογοτέχνης.)

Ἐάν ἔνας τέτοιος ἄνθρωπος,σ᾿αὐτή τήν ἡλικία θεωρεῖται πώς δέν εἶχε ξεκαθαρίσει τί συνέβαινε μέ τό ἐπαναστατικό κῦμα πού σάρωνε τήν Εὐρώπη ( κυρίως Γαλλία,Γερμανία) μέ ἰδεολογίες τοὐλάχιστον 200 χρόνων πρίν (βλέπε Ῥουσσώ) καί «μπερδεύτηκε» από τούς ἀναρχικούς Κροπότκιν καί Μπακούνιν,τότε μᾶλλον δέν ἀξίζει νά συζητοῦμε περί μεγάλης διανοίας...Ἄλλως τε,κάνει λόγο γιά σοσιαλισμό καί ἀνθρωπισμό πρίν ἀναφερθεῖ στόν ἀναρχισμο καί τούς ἐκπροσώπους του. Κάτι πού ἀποδεικνύει πώς γνώριζε πολύ καλῶς τί ἔλεγε.

...Κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο (1914-1918),ο Κροπότκιν, υποστήριξε την Γαλλία, την Ρωσία και τις συμμαχικές της δυνάμεις εναντίον της Γερμανίας, μια κίνηση που προκάλεσε έκπληξη ανάμεσα σε συντρόφους του. O Μαλατέστα τον κατηγόρησε πως εγκαταλείπει τις θεμελιώδεις αναρχικές αρχές, και τελικά ο Κροπότκιν αποξενώθηκε από την κύρια τάση του αναρχικού κινήματος της εποχής...Ο Λένιν όταν πληροφορήθηκε ότι ο Κροπότκιν αρρώστησε, έστειλε ειδικό τραίνο με γιατρούς και τρόφιμα στο Ντμιτρόφ.   (Πιότρ Κροπότκιν,1842-1921,ἐδῶ)

Πόσῳ δέ μᾶλλον ὅταν ἔχει τέτοια προϊστορία καί τόσους ἀγῶνες στόν χῶρο τόν ἐθνικιστικό δέν δέχομαι νά μοῦ λέει : «έβαλα μια petition de principe στον νασιοναλισμό»,λές καί ἦταν μία αἰσθηματική περιπετειοῦλα μερικῶν μηνῶν...

Δεύτερον, κάνεις λόγο γιά ψυχικό ῥάκος,ἀπό τήν ἐξορία του ! Θά τό διαβάζει καί κάποιος πού δέν γνωρίζει τί σήμαινε ἐξορία στήν Κορσική καί θά φαντάζεται τίποτα γκούλαγκ τῆς Σιβηρίας !
Ὁ Δραγούμης στήν Κορσική,μαζύ μέ τούς λοιπούς ὁμοϊδεάτες του,πολιτικούς,μεγάλα ὀνόματα τῆς ἑλλαδικῆς πολιτικῆς καί τῆς ἐλίτ τῶν Ἀθηνῶν ( Ἰωάννης Μεταξᾶς,Δημήτριος Γούναρης,Γεώργιος Πεσματζόγλου),παραθέριζαν σέ πολυτελές ξενοδοχεῖο στό Αἰάκειο τῆς Κορσικῆς.Ναί,παραθέριζαν !( Μετά τῶν συζύγων τους δέ,κάποιοι,ὅπως ὁ Πεσματζόγλου μέ τήν σύζυγό του Είρήνη)

Εἰρήνη Πεσματζόγλου,ἐδῶ

(Στήν διαδικτυακή δ/νση πού ἀκολουθεῖ μπορεῖτε νά δεῖτε καί τήν φωτό ἀπό τό ξενοδοχεῖον :  ἐδῶ καί ἐδῶ ἐπίσης ὅπου ἀπολαμβάνουν τό πολυτελές πρωϊνό τους,Δραγούμης,Γούναρης καί μία κυρία,μᾶλλον τήν Εἰρήνη Πεσματζόγλου,ἡ ὁποία ὅλο δῖπλα του βρίσκεται...ἐδῶ)

Ἡ Εἰρήνη Πεσματζόγλου ἀνάμεσα στόν Δραγούμη καί τόν Γούναρη,ἐδῶ 

Ἄ,ἐπίσης στόν ἴδιο σύνδεσμο,ἐδῶ, ὑπάρχει καί ἕνα ἐκτενές θέμα περί τοῦ διετοῦς ἔρωτος πού ἔζησε ἐκεῖ,ὁ Ἴων Δραγούμης. Παντρεμένη καί αὐτή ! Μιά καί ἀναφέρθηκες στόν Φρέντυ Γερμανό :
«Μιά πολύ καλή πηγή πληροφοριών, όμως, είναι καί το βιβλίο του Φρέντυ Γερμανού, «Η Εκτέλεση»...Ο Φ. Γερμανός, όσο αλαφρός ήταν στις τηλεοπτικές του εκπομπές, τόσο σοβαρός ήταν στις μυθιστορηματικές του βιογραφίες. Ειδικά στην περίπτωση του Δραγούμη, φρόντισε να πάρει συνεντεύξεις εγκαίρως από (φυσικά, σε μεγάλη ηλικία πλέον) ζώντα πρόσωπα της εποχής εκείνης, οπότε διέσωσε ανεκτίμητες μαρτυρίες».( εργδημεργ)

Το θέμα αναφορικά με την προσωπική ζωή του Ίωνος Δραγούμη, ειδικά στην Κορσική, προέκυψε όταν ο Φρέντυ Γερμανός αποφάσισε, λίγα χρόνια πριν από τον θάνατό του, να διαπλάσει τρία ιστορικά μυθιστορήματα που γνώρισαν και σημαντική εκδοτική επιτυχία. Πρόκειται για τα «Ερωτικά της Κορσικής», την «Τερέζα» και το προγενέστερο «Η Εκτέλεση», το οποίο γνώρισε μεγάλη επιτυχία και ως τηλεοπτική σειρά. Το κεντρικό πρόσωπο στην ερωτική ζωή του Δραγούμη στα χρόνια εκείνα της εξορίας ήταν η «Τερέζα»...επρόκειτο για μια νεαρή σύζυγο Έλληνα συνεξορίστου του Δραγούμη, η οποία επανήλθε στον σύζυγό της ύστερα από τις αταξίες της, απέκτησε παιδιά, συνέχισε να ζει στο μεγαλοαστικό περιβάλλον της Αθήνας και πέθανε σε μεγάλη ηλικία, αφού ξεχάστηκαν οι νεανικές περιπέτειές της, που ούτως ή άλλως ήταν γνωστές μόνο σε πολύ περιορισμένο κύκλο.(ἐδῶ)

Τό ψυχικό ῥάκος,δέν μπορῶ νά τό καταλάβω ! Οὐδέ κἄν καί στήν τρίτη αἰτίασιν πού παραθέτεις σχετικῶς μέ τόν «σπιτωμένο κύριο τῆς Κοτοπούλη». Ἐννοεῖς πώς αὐτός μποροῦσε νά καλοπερνᾷ στό Αἱάκειον ἀκόμη καί μέ ἐρωτικούς,παρανόμους δεσμούς,ἀλλά ἡ ἡθοποιός ἡ ὁποία εἶχε ἤδη ἕναν ἀποτυχημένο γάμο καί πολύκροτη (ἀπό κάθε ἄποψιν) ζωή,ἔπρεπε νά τόν περιμένῃ σάν τήν Πηνελόπη τοῦ Ὀδυσσέως...! Μά οὔτως ἤ ἄλλως καί ὁ Δραγούμης σπιτωμένος ζοῦσε μαζύ της,ποτέ δέν παντρεύτηκαν καί οὔτε θά παντρεύονταν καθότι τό Δραγουμέϊκο τό εἶχε ῥητῶς ἀπαγορεύση. Μία θεατρίνα στό Δραγουμέϊκο ; Ἄν εἶναι δυνατόν !
Δέν νομίζω πώς ὁ Δραγούμης εἶχε τέτοια ἀφέλεια...Προφανῶς καί δέν τοῦ κάηκε καρφάκι,ἀφοῦ ὅπως καί ἐσύ ἀνωτέρῳ ἐπισημαίνεις μέ τόν διπλό ἔρωτα ( Κοτοπούλη-Δέλτα),μᾶλλον εἶχε πολύ προχωρημένες  ἀπόψεις περί τοῦ ἔρωτος...

Δραγούμης Κοτοπούλη (ἐδῶ)

«Γνώρισε τις δύο γυναίκες της ζωής του, την Πηνελόπη Δέλτα καί την Μαρίκα Κοτοπούλη το ίδιο βράδυ!!! (Αυτό κι αν είναι κάρμα!) Η Κοτοπούλη έπαιζε επί σκηνής σε θέατρο στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, κι η (παντρεμένη με τρία παιδιά καί τέσσερα χρόνια μεγαλύτερή του) Δέλτα παρακολουθούσε από κοντινό θεωρείο. Οι δύο σφοδροί του έρωτες σαφώς ήταν σκανδαλάκια· ήρθαν σε σαφή αντίθεση με τα ήθη της εποχής, ειδικά των μεγαλοαστών...»

Σκανδαλάκια,στήν ἐποχή του; Μᾶλλον σκανδαλάρες θά ἦσαν,ἀλλά σίγουρα καί πάλι καρφάκι δέν τοῦ καιγόταν τοῦ Ἴωνος ...

Τό ἴδιο πιστεύω πώς καρφάκι δέν τοῦ καιγόταν ἄν παντρευόταν γιά ν᾿ἀφήσῃ ἀπογὀνους ἤ ὄχι.Ἄν ὅντως νοιαζόταν γιά κάτι τέτοιο δέν θά ἔκανε σχέσεις,συνεχῶς,μέ παντρεμένες...

Αὐτά,μέ καλή καί φιλική διάθεσιν,ἀγαπητέ εργδημεργ,μιά καί ἀγαπᾶς νά ψάχνῃς τά πράγματα σέ βάθος,νά τά λέμε ὅλα...

Σ᾿εὐχαριστῶ πολύ γιά τήν φιλοξενία !

Υ.Γ. Δέν ξέρω ἀπό ποῦ πῆρες τίς πληροφορίες γιά τήν ταυτόχρονη γνωριμία μέ τίς δύο γυναῖκες ( Κοτοπούλη-Δέλτα),ἀλλά εἶναι λάθος. Τήν Πηνελόπη Δέλτα τήν γνώρισε σέ μία δεξίωση,ὅταν ἦταν στήν Πρεσβεία τῆς Ἀλεξάνδρειας ὁ Ἴων,ὑποπρόξενος ὥν,τό 1905,ὅπως μπορεῖς νά δῇς καί στό βικιπαίδεια( ἐδῶ),ἀλλά καί στόν σύνδεσμο ἀπ᾿ὅπου ἡ ἐρωτική-ἀπελπισμένη ἐπιστολή της,κατωτέρῳ.

Τήν δέ Κοτοπούλη στήν Κωνσταντινούπολιν,τρία χρόνια ἀργότερα τό 1908. Δεύτερος Γραμματεύς τῆς ἐκεῖ Πρεσβείας,πλέον,ὁ Ἴων. 

Πῶς τό εἶπες,ἀγαπητέ εργδημεργ :

«Καί καλά θα κάνουν μερικοί-μερικοί, όταν διαβάζουν ιστορικά θέματα της Ελλάδας, να τα διαβάζουν ΠΟΛΥ ΚΑΛΑ πρίν πιάσουν πληκτρολόγιο».

Μάλιστα...

«Μένω ακόμη ένα χρόνο, σου το έγραψα• αν με θέλεις ύστερα, αν δεν αλλάξεις, 
Ίων μου, αν θέλεις τότε, πάρε με… 
Και τώρα όμως αν με ήθελες δεν θα μπορούσα να σου πω πια όχι• τώρα δεν ξέρω πια τι θα πει τιμή και λόγος και όρκος• ξέρω πως στον κόσμο κάπου ζεις εσύ, πως μ’ αγαπάς ακόμη, πως εσύ μπορείς να γίνεις δικός μου οπόταν σε φωνάξω. 
Ίων μου, δεν σε φωνάζω• μα αν με θελήσεις ποτέ, ξέρεις πού είμαι• σε περιμένω πάντα και σ’ αγαπώ σαν Μήδεια, είσαι το μόνο δίλημμα που ζει μέσα μου με φρικτή ένταση• τ’ άλλα όλα πέθαναν, η αγάπη σου τα σκότωσε! 
Μη με φοβηθείς• αγαπώ άγρια, μα αγαπώ με φοβερή tendresse το χλωμό παιδί που με φίλησε στο στόμα εκεί στα πεύκα. 
Ίων μου, θα πεις πως είμαι τρελή, και το ξέρω, μα όπως εκείνο το βράδυ, που πρώτη φορά με ξανάβλεπες, ύστερα από την πρώτη απόπειρα, ήσουν «τρελός για μένα», έτσι κι εγώ είμαι τρελή για σένα… Και μεθώ και δεν ξέρω πια να λογαριάσω τι θα πει «τιμή» και «λόγος». 
Ξέρω μόνο πως σ’ αγαπώ, τ’ ακούς, Ίων; σ’ αγαπώ άγρια και θέλω την αγκαλιά σου και το στόμα σου που φιλεί φρικτά, σε θέλω όλον, όλον, δικό μου για πάντα, και πονώ αλύπητα και ανυπόφορα, και μ’ έρχεται να φύγω απόψε, πριν από το γράμμα μου, να μη σου μιλήσω πια, να μη σου γράψω «σ’ αγαπώ», μόνο να έλθω εκεί, να ορμήσω στο σπίτι σου, να χυθώ στο λαιμό σου, και χωρίς λέξη, να πνίξω την αναπνοή σου, φιλώντας σε στο στόμα, ώσπου να κλείσεις τα μάτια σου και να πέσει το κεφάλι σου στον ώμο μου, χλωμό και αποκαμωμένο, μισοπεθαμένο από συγκίνηση και πόνο και χαρά που σκοτώνει. 
Το ξέρω πως είμαι τρελή μα η αγάπη κάποιον τρελαίνει»....( ἐδῶ)

Ἡ Πελασγική