Εν συνεχεία, όσων αφορά στις πολιτειακές ρυθμίσεις για την αναμόρφωση και τη διεύρυνση του πολιτικού σώματος της Αθήνας, ο Σόλων διατήρησε τα τέσσερα υφιστάμενα τέλη, με τα οποία ρυθμίζονταν τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις των πολιτών, και τα οποία βασίζονταν ως τότε αποκλειστικά στο ύψος του αγροτικού εισοδήματος. Συγκεκριμένα, υπήρχαν οι πεντακοσιομέδιμνοι, που είχαν εισόδημα πεντακοσίων μεδίμνων και συγκροτούσαν την υψηλότερη τάξη. Ακολουθούσαν οι τριακοσιομέδιμνοι, οι οποίοι λέγονταν και ιππείς ή ιππάδα ή τελούντες, λόγω του ότι είχαν την οικονομική δυνατότητα να διατηρούν ένα άλογο. Επίσης, υπήρχαν οι διακοσιομέδιμνοι, που αλλιώς αποκαλούνταν ζευγίτες, και τέλος οι θήτες, με εισόδημα κάτω των διακοσίων μεδίμνων ετησίως, που διατηρούσαν το δικαίωμα της ψήφου, αλλά δεν τους επιτρεπόταν η ανάληψη κάποιου δημόσιου αξιώματος. Παραλλήλως, για την κατάταξη των πολιτών στις τάξεις αυτές, θέσπισε τον συνυπολογισμό και των εισοδημάτων που προέρχονταν από επαγγελματικές ή εμπορικές δραστηριότητες, έδωσε δικαίωμα στο κατώτερο από αυτά τα τέλη, στους θήτες δηλαδή, να συμμετέχουν στην Εκκλησία του Δήμου, και τους παραχώρησε το δικαίωμα του εκλέγειν, αλλά όχι του εκλέγεσθαι. Το αποτέλεσμα αυτών των μεταρρυθμίσεων ήταν να λογίζονται στο εξής πολίτες όλοι οι ενήλικοι άνδρες που κατοικούσαν στη Αττική και ήταν απόγονοι κατοίκων της Αττικής και μελών ιωνικών κοινοτήτων. Ωστόσο, δεν θέσπισε την ισότητα δικαιωμάτων και υποχρεώσεων για όλους τους πολίτες, αν και πιθανολογείται ότι έδωσε δυνατότητα πολιτογράφησης και σε μετοίκους.
Επίσης ιστορικές πηγές μας πληροφορούν ότι ο Σόλωνας στις πολιτειακές του μεταρρυθμίσεις συμπεριέλαβε και μέτρα που διεύρυναν την λαϊκή κυριαρχία, δηλαδή την στήριξη της εξουσίας στο σώμα των πολιτών της Αθήνας. Συγκεκριμένα, μετέφερε στην Εκκλησία του Δήμου την αρμοδιότητα της εκλογής των αρχόντων, που έως τότε είχε ο Άρειος Πάγος, και θέσπισε για την εκλογή τους τη διαδικασία της κληρώσεως εκ προκρίτων πεντακοσιομεδίμνων. Ακόμη, προέβη στην ίδρυση ενός νέου βουλευτικού σώματος, τη βουλή των τετρακοσίων, μεταφέροντας σε αυτό τις προβουλευτικές αρμοδιότητες που είχε έως τότε ο Άρειος Πάγος, δηλαδή τη διαδικασία προκαταρκτικής επεξεργασίας των σχεδίων ψηφισμάτων, που θα υποβάλλονταν στην Εκκλησία του Δήμου. Η βουλή των τετρακοσίων ήταν περισσότερο δημοκρατική, συγκριτικά με το αριστοκρατικό σώμα του Αρείου Πάγου, στο οποίο συμμετείχαν μόνο πεντακοσιομέδιμνοι που είχαν θητεύσει ως άρχοντες και είχαν εκλεγεί από τον ίδιο τον Άρειο Πάγο, σύμφωνα με τη διαδικασία που ίσχυε πριν τις μεταρρυθμίσεις του. Η βουλή, αντίθετα, είχε τετρακόσια εκλεγμένα μέλη, που προέρχονταν και από τα τέλη των ιππέων και των ζευγιτών, ενώ η θητεία κάθε βουλευτή ήταν ετήσια και οι τέσσερις φυλές της Αθήνας αντιπροσωπεύονταν ισότιμα, με εκατό βουλευτές η καθεμιά.
Ωστόσο, σημαντικές μεταρρυθμίσεις έλαβε ο Σόλων και στον τομέα της δικαιοσύνης, με κύριες κατευθύνσεις τον εκδημοκρατισμό και τον έλεγχο της εξουσίας. Ήταν εκείνος που έδωσε σε κάθε πολίτη, και όχι μόνο στον παθόντα, την δυνατότητα να καταγγέλλει στον Άρειο Πάγο με εισαγγελία, δηλαδή αγωγή, οποιονδήποτε, ακόμα και άρχοντα, και να εμφανίζεται ως κατήγορος. Έτσι, κατοχυρώθηκε με τρόπο ουσιαστικό το έννομο συμφέρον του απλού πολίτη, σε σχέση με την άσκηση της εξουσίας από τα κρατικά όργανα, ακόμα και στην περίπτωση που οι ενέργειες των τελευταίων δεν τον έβλαπταν άμεσα. Εν συνεχεία, ίδρυσε την Ηλιαία, ένα λαϊκό δικαστήριο με πολλά μέλη, που λειτουργούσε ως αντίβαρο του Αρείου Πάγου σε ζητήματα απονομής της δικαιοσύνης, όπου μπορούσε να προσφύγει οποιοσδήποτε εναντίον δικαστικής αποφάσεως αρχόντων. Ωστόσο, η ακριβής σύνθεση της σολώνειας Ηλιαίας δεν είναι γνωστή και δεν αποκλείεται να πρόκειται απλά για την ίδια την εκκλησία του δήμου, όταν αυτή συνεδρίαζε ως δικαστήριο.
Αξιοσημείωτα δε είναι και πλείστα άλλα νομοθετήματα που θέσπισε ο Σόλων, όπως η απαγόρευση της εξαγωγής γεωργικών προϊόντων πλην λαδιού, εκτός αν υπήρχε πλεόνασμα, και διάφορες ρυθμίσεις στις ιδιωτικές σχέσεις, όπως ήταν οι κανόνες υδροληψίας και οι ελάχιστες αποστάσεις οικοδομών. Επίσης, μερίμνησε για την κοινωνική πρόνοια των αναπήρων και των επικλήρων, όπως ήταν οι θυγατέρες που κληρονομούσαν αποκλειστικά την πατρική περιουσία λόγω έλλειψης άρρενα κληρονόμου. Ακόμη, έλαβε μέτρα προστασίας υπέρ της οικογένειας και του γάμου, που περιλάμβαναν μέτρα εναντίον της μοιχείας, του βιασμού, της μαστρωπείας και της πορνείας, ενώ θεώρησε υποχρέωση των γονέων να διδάσκουν στα παιδιά τους κάποια τέχνη.
Επιπλέον, φρόντισε για την απαλλαγή των τέκνων από τη φροντίδα των ηλικιωμένων γονέων τους, αν οι τελευταίοι δεν είχαν ανταποκριθεί σε αυτή την υποχρέωσή τους επαρκώς.
Συμπερασματικά, λοιπόν, φαίνεται ότι ο Σόλων προχώρησε σε ρυθμίσεις επί νέων βάσεων, αναφορικά με το δημόσιο, ιδιωτικό και ποινικό δίκαιο. Οι νόμοι του πιθανολογείται ότι δημοσιεύτηκαν γύρω στο 592 π.Χ. στο Πρυτανείο, και ήταν καταγεγραμμένοι σε ξύλινες, τετράγωνες στήλες, οι οποίες στένευσαν στο επάνω μέρος τους και στρέφονταν γύρω από άξονα, εξ ου και η ονομασία τους ως «άξονες» ή «κύρβεις». Είναι γεγονός ότι η νομοθεσία του Σόλωνα απέκτησε μεγάλη φήμη, καθώς επέδρασε θετικά στην εξέλιξη του δικαίου, καθώς επίσης και στην κοινωνική, οικονομική, πολιτική και πολιτειακή εξέλιξη της Αθήνας, με αποτέλεσμα να θεωρηθεί δικαίως ο «πατέρας» του αστικού δικαίου.
Ωστόσο, για να αποφύγει τις μεταβολές της νομοθεσίας του και για να μην αναμειχθεί στην εφαρμογή της, αποδήμησε για δέκα έτη, πράξη στην οποία διακρίνεται μια πρώτη εφαρμογή της διάκρισης της νομοθετικής από την εκτελεστική εξουσία. Βέβαια, κρίνοντας από την τυραννία του Πεισίστρατου και των διαδόχων του, η οποία εγκαθιδρύθηκε το 561 π.Χ και διήρκησε έως το 510 π.Χ, φαίνεται ότι οι μεταρρυθμίσεις του Σόλωνα δεν κατάφεραν να αντιμετωπίσουν σε πλήρη κλίμακα τα προβλήματα που επιδίωκαν να λύσουν εξαρχής. Παρόλα αυτά η ουσία τους διατηρήθηκε και μετά το τέλος της τυραννίας, αποτελώντας το θεμέλιο πάνω στο οποίο εδραιώθηκε η κλασική αθηναϊκή δημοκρατία.
Ακόμη, ο Σόλων κατά τη διάρκεια των δέκα χρόνων της αυτοεξορίας του επισκέφτηκε μεταξύ άλλων και τον βασιλιά των Σάρδεων Κροίσο, ο οποίος τον ρώτησε αν γνώριζε κανέναν άνθρωπο πιο ευτυχισμένο από αυτόν. Ο Σόλων τότε του ανέφερε τρεις περιπτώσεις ευτυχισμένων ανθρώπων και τον συμβούλεψε με την πολύ χαρακτηριστική ρήση: «Μηδένα προ του τέλους μακάριζε», που σημαίνει «Να μη μακαρίζεις κανέναν, πριν το τέλος του». Όταν ξαναγύρισε στην Αθήνα, τη βρήκε σε πολύ καλή κατάσταση, χάρη στα δικά του νομοθετικά μέτρα, και απεβίωσε περί το 558 π.Χ. ευτυχισμένος, σε βαθιά γεράματα.
Τέλος, ο Αριστοτέλης αποφαινόταν πολύ χαρακτηριστικά ότι ο Σόλων ήταν ο πρώτος προστάτης του λαού, ο οποίος ξεκίνησε τη σειρά των λεγόμενων πολιτικών επαναστάσεων, με στόχο την προστασία των δικαιωμάτων του λαού. Εργάστηκε πάνω στο όραμα κατά της κοινωνικής αδικίας, καθώς θέλησε μέσα στο φεουδαρχικό τότε καθεστώς, να αναγάγει την ισότητα στον νομικό, οικονομικό, δικαστικό και πολιτικό κατεστημένο της εποχής του.
Αντεπίθεση
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου