ΑΡΧΑΙΑ ΑΘΗΝΑ ΜΙΑ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΦΙΔΟΦΩΛΙΑ

 

Η λατρεία των φιδιών στην αρχαία Ελλάδα 

 

Μια έρευνα του Δημήτρη Σκουρτέλη

 

Ο Δημοσθένης έλεγε πως η θεά Αθηνά κάνει παρέα : «τοις χαλεπωτάτοις θηρίοις, γλαυκί και δράκοντι και Δήμω...»  [με τα χειρότερα θεριά, την κουκουβάγια, το φίδι,  και τους Αθηναίους Πολίτες] 

φωτό

Πράγματι, όχι μόνο το «γοργόνειο» της θεάς έχει ζωντανά φίδια, αλλά και κάτω απ’ την ασπίδα της απεικονίζεται ένα φίδι, που δεν είναι άλλο από τον Εριχθόνιο, ένα βασιλιά της Αττικής που βρήκε καταφύγιο κάτω από την θεά, μεταμορφωμένος σε φίδι. Και σαν κάθε φίδι που σέβεται τον εαυτό του, ο Εριχθόνιος είχε και δηλητήριο, μια σταγόνα που έδινε ζωή, και μια που έδινε θάνατο. Ήταν το αίμα της Γοργώς, δώρο της θεάς.

«Οικουρός όφις» [σπιτόφιδο], ονομάζονταν αυτός ο βασιλιάς, παιδί της ..παρθένου Αθηνάς και του Ηφαίστου, ή αυτού και της Γης, όπου κατέληξε η προσπάθειά του να σμίξει με την θεά. Η Αθηνά έτσι κι αλλιώς υιοθέτησε το παιδί και το έδωσε στον Κέκροπα, άλλο φιδόμορφο βασιλιά, που το έκλεισε σε ένα κουτί, όπως κάνουμε και σήμερα στα φίδια. Όταν οι κόρες του Κέκροπα άνοιξαν το κουτί, πετάχτηκαν από μέσα δύο φίδια που πρόσεχαν το μωρό, ή ο ίδιος ο Εριχθόνιος σαν φίδι -ανάλογα με τις παραλλαγές του Μύθου, και κρύφτηκε κάτω από την ασπίδα της παρθένου θεάς. Αυτός είναι το φίδι που απεικονίζονταν στο χρυσελεφάντινο άγαλμα του Φειδία, αντίγραφα του οποίου έχουν σωθεί.

Ο Κέκροπας, ο πρώτος βασιλιάς της Αθήνας, ήταν «διφυής» [με δύο φύσεις], δηλ. φίδι από τη μέση και κάτω, και οι Αθηναίοι πίστευαν πως ήταν ο Ιδρυτής και μέγας ευεργέτης της πόλης, και τον τιμούσαν ιδιαίτερα, σαν «γενάρχη Ηρωα, κτίστη και επώνυμο των Αθηνών, γηγενή και αυτόχθονα» βγαλμένο μέσα από τη γη. Γενικά, πολλά παιδιά της Γης ήταν φιδόμορφα. Δίπλα στο Ερεχθείο ήταν ο τάφος-ιερό του, που σε αντίθεση με άλλα Ηρώα, ήταν υπόγειο, σα φιδότρυπα. Αντίθετα  με τον Εριχθόνιο και τον Ερεχθέα, που τους βλέπουμε στα μνημεία σαν πλήρεις ανθρώπους, ο Κεκρωπας παριστάνεται συνήθως σαν φιδάνθρωπος.

Αλλος διφυής φιδάνθρωπος βασιλιάς ήταν ο Ερεχθεύς, που μάλλον ταυτίζεται με τον Εριχθόνιο, μια που οι Μύθοι για τη γέννησή τους είναι παρόμοιοι. Από αυτούς τους βασιλιάδες δημιουργήθηκε η δυναστεία των Ερεχθειδών, που η Μυθολογία τους αναφέρει σαν μεγάλους εκπολιτιστές. Από αυτούς κατάγονταν και οι σημαντικότερες οικογένειες[Γένη] της Αθήνας, όπως πχ οι Ετεοβουτάδες κλπ. Ο γνωστότερος Ερεχθείδης ήταν οΘησέας, ‘Ηρωας με πανελλήνια απήχηση.

Το επίσημο, ποιητικό και επικό όνομα της Αθήνας ήταν «Δήμος Ερεχθέως». [δηλ κράτος - λαός φιδάνθρωπου/ων, και πιο λιανά, στα ινδιάνικα, «Φυλή του Φιδιού»] Έτσι την αναφέρει ο Όμηρος, και έτσι την αποκαλεί σε υμνητικό του κείμενο ο Πλούταρχος. [Δήμος Ερεχθήος μεγαλείτορος] Περήφανοι οι Αθηναίοι για την καταγωγή τους, έδιναν δημόσια και ιερατικά αξιώματα μόνο σε αυτούς που ήταν πάππου προς πάππου Αθηναίοι, και αποδείχνανε πως τιμούσαν τα οικογενειακά τους ιερά και τους τάφους των προγόνων τους, όπως αναφέρει ο Αριστοτέλης. Ο ιστορικός Φερεκύδης συνέγραψε και τους «Αυτόχθονες», την γενεαλογία των μεγάλων αθηναϊκών οικογενειών.

Οι Αθηναίοι κατάργησαν την βασιλεία μετά την αυτοθυσία του Κόδρου,  γιατί δεν θα ξανάβρισκαν τόσο καλό βασιλιά, υποτίθεται. Η αλήθεια είναι πως είχε σβήσει η γενιά των Ερεχθειδών, όταν ο Μεσσήνιος Μέλανθος ανέτρεψε νόμιμα τον Θυμοίτη, τον στερνό Ερεχθείδη. Λυπάμαι που δεν μπορώ να αναφερθώ εκτενέστερα στους σχετικούς Μύθους. Το μέγεθος της μελέτης θα ήταν απαγορευτικό.

Η ιδέα του φιδιού-βασιλιά επέζησε, αρνητικά και θετικά, στο Βυζάντιο, όπου οΚωνσταντίνος ο Ε΄, εικονομάχος αυτοκράτορας, περιγράφεται ως: «εκ σπέρματος όφεως ασπίς δεινή και όφις πετόμενος».  Η αρχαιογνωσία των συγγραφέων της«Σούδας» που το αναφέρουν, αποκλείει την σύμπτωση.

Φυσικά, τίποτα δεν εμπόδισε τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο να ονομαστεί«Δραγάτσης», = Δρακάκης, Βασιλιάς-Δράκων-φίδι, χωρίς αρνητική σημασία τώρα.

Και οι αρχαιότεροι από τους Ερεχθείδες πρόγονοι των Αθηναίων, οι Τριτοπάτορες, μορφές αρχαιότατες ακόμα και για την Μυθολογία, ήταν παιδιά του Δία και της Περσεφόνης, που είχαν ζευγαρώσει μεταμορφωμένοι σε φίδια για να τους γεννήσουν. Κατά τους Ορφικούς, ονομάζονταν Πρωτοκλής, Αμακλείδης και Πρωτοκρέων, και κατά την κοσμική μυθολογία Τριτοπατρεύς [ή Ζαγρεύς], Διόνυσος και Ευβουλεύς. Ήταν θεότητες σχετικές με τους ανέμους και με τη γέννηση των παιδιών. Είναι φανερό πως σχετίζονται άμεσα με τον Διόνυσο «Ζαγραίο», θεότητα σημαντική στα Ελευσίνια Μυστήρια και στο Αθηναϊκό κράτος, που ήταν παιδί των ίδιων θεών, που και πάλι πήραν μορφή φιδιού για να τον φέρουν στον  κόσμο...[περισσότερα σε ειδικό κεφάλαιο]

Ας πω εδώ μόνο πως «Δράκων ταύρου πατήρ» ήταν μια προσωνυμία του Διονύσου. Με αυτόν παντρεύονταν συμβολικά κάθε χρόνο η σύζυγος του «άρχοντος βασιλέως»[αιρετό αξίωμα] ανανεώνοντας την φιδίσια καταγωγή των Αθηναίων. Η τελετή γίνονταν στις 11-12 Ανθεστηριώνος μηνός, κατά τη γιορτή των «Χοών» στο ιερό του θεού στις Λίμνες, που άνοιγε μόνο εκείνο το βράδυ, και με τη συμμετοχή έντεκα [ή δεκατεσσάρων] ιερειών.

Το σύμβολο της Αθήνας -Φίδι σε ελιά- σε άγαλμα ήρωα ή νεκρού.

Ας ακούσουμε τον Δημοσθένη να περιγράφει έναν… τυπικό θρησκευόμενο Αθηναίο, σαν και αυτούς που κάνουν μεγαλόσταυρους σήμερα:

«τις ημέρες, πάλι, οδηγούσες τις λατρευτικές πομπές [«καλούς θιάσους»] μέσα στους δρόμους, [με τους πιστούς] στεφανωμένους με μάραθο και λεύκα, σφίγγοντας κόκκινα φίδια και κουνώντας τα πάνω από το κεφάλι σου, φωνάζοντας ‘ευοί σαβοί’ και ‘υης άττης άττης υής’ και οι γριούλες έλεγαν πια πως είσαι κορυφαίος του χορού, πρωτοστάτης, κισσοφόρος, λικνοφόρος»

Τα κόκκινα φίδια («όφεις παρείες») ήταν αφιερωμένα στον Ασκληπιό, αλλά η πομπή που περιγράφεται είναι Διονυσιακή (κισσός, λίκνο κλπ). Πολιτισμένα πράγματα…

Άλλη ερμηνεία: «Όφεις παρείας: αυτοί που έχουν φουσκωτά μάγουλα. Θεωρούνται ήμεροι και άκακοι για τους ανθρώπους. Τρώνε τις οχιές και είναι ιεροί στα Μυστήρια» (Λεξικό Σούδας)

Στα υπόγεια της Ακρόπολης έλεγαν πως ζούσε ένα ιερό φίδι, ενσάρκωση του Εριχθόνιου, που ήταν φύλακας της Ακρόπολης. Κανείς δεν το έβλεπε, αλλά η τροφή που του άφηναν εξαφανίζονταν, μέχρι τις παραμονές της Περσικής επίθεσης. Έτσι, υπέθεσαν πως το φίδι, προφητικά, εγκατέλειψε το ιερό που έμελλε να καταστραφεί. Ίσως ήταν κόλπο των ιερέων ή του Θεμιστοκλή για να πείσουν τους Αθηναίους να εγκαταλείψουν την πόλη. Τόσο σημαντική ήταν η λατρεία αυτού του [ανύπαρκτου;] φιδιού.

Το Ερεχθείο ήταν ναός των φιδοηρώων και των θεών που συνδέονταν με αυτούς. Εκτός από τον Ήφαιστο και την Αθηνά σε αρχαιότατη μορφή, [ξόανο] λατρεύονταν και ο Ποσειδών «Ερεχθεύς». Εκεί υπήρχε ένα πηγάδι με θαλασσινό νερό όπου άκουγες κύματα! Η φιδολατρεία είχε επεκταθεί και στη θάλασσα, μέσω των «Εγχέλυων» [χελιών] όπως θα δούμε αργότερα. Σε μία παράσταση ο Κέκρωψ έχει ουρά ψαριού.

Ακόμη, στο Ερεχθείο, το ιερότερο ίσως σημείο της Ακρόπολης, και σίγουρα τον αρχαιότερο τόπο λατρείας, υπήρχε η «πρώτη» ελιά και το σημάδι που άφησε η τρίαινα του Ποσειδώνα. Σε ανάγλυφα βλέπουμε ένα ιερό φίδι να τυλίγεται στον κορμό της ιερής ελιάς, σαν ένα από τα εμβλήματα της Αθήνας. Είναι ο συνδυασμός της ελαιοκαλλιέργειας [δώρο της θεάς] και της σοφίας και τεχνογνωσίας που αυτή παρείχε.

Αυτό το έμβλημα που συνδέεται με την θεά της Σοφίας, είναι η βάση της Εβραϊκής σύλληψης του Όφι – Σατανά που τυλίγεται στο Δέντρο της Γνώσεως, στη γνωστή αφήγηση της Βίβλου. Επειδή ένα ευνοϊκό σύμβολο χρησιμοποιήθηκε αντίστροφα, όλη η διήγηση της Βίβλου είναι αντιφατική, μια που είναι αδύνατο ο Θεός που έπλασε τον άνθρωπο «κατ’ εικόνα» Του, να του απαγόρευσε τη Γνώση. Απλά, οι Εβραίοι δεν μπόρεσαν να δουν αλλιώς το έμβλημα των κατακτητών τους.

Πάντως, σαν όλους τους φυσιολογικούς ανθρώπους, και οι Εβραίοι ήταν αρχικά φιδολάτρες. Ο Μωυσής πήρε σαν σημάδι από τον Ιεχωβά, την δύναμη να κάνει το ραβδί του φίδι. Έτσι πίστεψαν οι Εβραίοι πως στάλθηκε από τον Θεό. (Έξοδος, Δ΄, 1-3 κ. έ.)«Εθυμίαζαν» και ένα χάλκινο φίδι (!) τον συμπαθέστατο Νεεσθάν,  που είχε φτειάξει ο Μωυσής   (!!) με εντολή του Γιαχβέ (!!!) μέχρι που ο βασιλιάς Εζεκίας: «…εξήρε τα υψηλά και συνέτριψε τας στήλας και εξωλόθρευσε τα άλση και τον όφιν τον χαλκούν όν εποίησε Μωυσής, ότι έως των ημερών εκείνων ήσαν οι υιοί Ισραήλ θυμιώντες αυτώ, και εκάλεσεν αυτώ Νεεσθάν.»  Φαίνεται πως και το όνομα Εύα,«κατά την ακριβή των Εβραίων φωνήν όνομα Έυια δασυνόμενον ερμηνεύεται όφις η θήλεια».   Συνεπώς η λατρεία του φιδιού από τους Εβραίους ήταν αρχέγονη – όπως και στους Έλληνες, που το θεωρούσαν γενάρχη τους.

φωτό

Αντιφατικά χρησιμοποιήθηκε από τους χριστιανούς και η αρχαία παράσταση του ανώνυμου «Κυρίου Ήρωος» που απεικονίζεται να λογχίζει καβαλλάρης ένα αγριογούρουνο, συνοδευμένος από έναν υπηρέτη ενώ του συμπαραστέκονται μια θεά [;] και ένα φίδι τυλιγμένο σε δέντρο. Ανάλογες παραστάσεις φιδιών που τυλιγμένα σε δέντρα συντροφεύουν πολεμιστές, υπάρχουν και σε πολλά επιτύμβια μνημεία.

Ανάλογη παράσταση πολεμιστή που μάχεται εναντίον μιας Άρπυιας ενώ στη μέση υπάρχει το φίδι στο δέντρο, επιβίωσε και στους βυζαντινούς χρόνους, και μάλιστα στην Αθήνα, την πηγή αυτών των παραστάσεων. Αιώνες μετά, το μοτίβο παρεξηγήθηκε. Η θεά έγινε η αιχμάλωτη βασιλοπούλα, το φίδι έγινε ο κακός Δράκος, ο δε «Κύριος Ήρως» έγινε ο Αη-Γιώργης.

Είναι χαρακτηριστικό πως αυτή η γνωστότατη παράσταση δεν δημιουργήθηκε στις αρχές του Χριστιανισμού, μια που η έννοια του φιδιού ήταν ακόμα γνωστή. Είναι επίσης πιθανό πως η μεταμόρφωση του φιδιού σε δράκο με πόδια, έγινε για να μην θιχτούν τα… αισθήματα του λαού, που κάτι πρέπει να θυμόταν ακόμη. Σε πολύ αρχαίες όμως απεικονίσεις του Αη Γιώργη, στο Γεράκι, στην Αρμενία, κλπ. μάχεται με κανονικό φίδι..  Η παράσταση εμφανίστηκε μετά τον 10ο αι. μΧ και έγινε δημοφιλής επί Τουρκοκρατίας, πάντα βασισμένη στην παράσταση του «Ήρωος», και δεκάδες απεικονίσεις έφιππων που καταβάλλουν πεζούς εχθρούς στην αρχαία τέχνη.

ακολουθούν ανάλογες αναπαραστάσεις, από το τέλος της αρχαιότητας

Τον Μεσαίωνα, ο "Ήρως" συνέχισε να λατρεύεται, όχι πλέον έφιππος, μια που ο Αη-Γιώργης τον είχε υποσκελίσει. Παράσταση από την Αθήνα του 11ου αι μ.Χ. Μια πόλη που έχουν βαλθεί να μας πείσουν πως το Βυζάντιο της ξερίζωσε την αρχαία παράδοση, επειδή δεν μίλαγαν εκεί στην... Αττική διάλεκτο... Το μυαλό τους και μια λίρα.

Από τα λάφυρα του Μαραθώνα αφιερώθηκαν στους Δελφούς τα αγάλματα των Ερεχθειδών. Ανάλογα αγάλματα υπήρχαν στο κέντρο της Αθήνας. Έγινε και προσπάθεια να διαδοθεί η λατρεία του Ερεχθέα. Όταν οι Επιδαύριοι ζήτησαν από τους Αθηναίους ξύλο ελιάς για να κατασκευάσουν τα ξόανα της Δαμίας και της Αυξησίας [τοπικές θεές ή Ηρωίδες], αυτοί απαίτησαν να λατρέψουν παράλληλα την Αθηνά και τον Ερεχθέα. Όταν όμως οι Αιγηνίτες έκλεψαν τα ξόανα, οι Επιδαύριοι σταμάτησαν την λατρεία του Ερεχθέα και της Αθηνάς, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί «διεθνές» επεισόδιο...

Ο Θεμιστοκλής, την περίοδο της παντοκρατορίας του, επέβαλλε την γιορτή των «Χοών», που αναφέραμε, στη Μαγνησία. Οι Αθηναίοι συνδέονται με την φιδολατρεία στην Βοιωτία και την Εύβοια, μια που οι Ερεχθείδες θεμελίωσαν εκεί πόλεις, κατά την Μυθολογία, και το 506 π.Χ., οι Αθηναίοι ανέτρεψαν την άρχουσα τάξη των Χαλκιδέων, τους Ιπποβότας, και απέκτησαν εκεί «κληρουχίες». [4.000 κλήροι, δηλ. κτήματα] Αφιερώνουμε ειδικό κεφάλαιο στη Βοιωτία. 

Περιέργως, η λατρεία του Ασκληπιού δεν είχε εισαχθεί στην Αθήνα μέχρι τα 421 π.Χ. Έτσι, αρχικά δεν είχε ναό, αλλά αυτός και τα φίδια του φιλοξενήθηκαν στο σπίτι του Σοφοκλή, που ήταν ιερέας του ιαματικού Ήρωα Αμύνου. Ο Σοφοκλής συνέθεσε και Παιάνα για τον φιδογιατρό, που κατά τον Φιλόστρατο, τραγουδιώταν ίσαμε τα Ιμαλάϊα. Για μια κατ' εξοχήν φιδολατρική χώρα σαν την Ινδία, ο παιάνας του θεού-φιδογιατρού, ήταν ότι έπρεπε...

Ισως διαβάσετε κάπου πως ο Σοφοκλής Ηρωοποιήθηκε [=αγιοποιήθηκε] μετά θάνατον, και θα υποθέσετε πως έτσι τιμήθηκε η πνευματική του προσφορά. Μπα. Του αλλάξανε και το όνομα σε «Ηρως Δεξίων», γιατί «δέχτηκε» τον Ασκληπιό...

Οι τέσσερις αρχικές φυλές της Αθήνας, αλλά και όλων των Ιωνικών πόλεων, προέρχονταν από τα ονόματα των γιών του Ίωνα. Οπλητες [ή Οκλητες], Αιγικορείς, Αργαδείς καιΓελέοντες. Πολλές θεωρίες υπάρχουν για την σημασία αυτών των ονομάτων. Οπλητες σημαίνει πιθανά, «οπλοφόροι». Αιγικορείς ίσως σημαίνει «τσοπάνηδες» αλλά ίσως έχει σχέση με την  «Αιγίδα» της Αθηνάς, που είχε ζωντανά φίδια για κρόσσια. Ιερατική φυλή, λοιπόν. Γελέοντες, πα’ να πει, «παιδιά της γης» [γη-λαός] ή «πρωινοί» [γέλα = αυγή] Όσο για το Αργαδείς, αν και μερικοί το συνδέουν με το «εργασία», όπως ο Πλούταρχος, είναι προφανώς οι «άνθρωποι αργάδες», οι φιδάνθρωποι, οι «Αργείοι» του Ομήρου. Δεν αποκαλεί τους Έλληνες έτσι ο Όμηρος τυχαία, και την εποχή της ακμής των Μυκηνών,  επιμένει να θεωρεί το Άργος σημαντικότερο, με «ανεξήγητο» τρόπο, για όσους θεωρούν τη λέξη απλό γεωγραφικό προσδιορισμό...         

Επειδή οι Αθηναίοι πίστευαν πως είναι «γηγενείς» και «αυτόχθονες» =βγαλμένοι μέσα από την γη [χθών = γη, έδαφος], σαν τα αδέλφια τους τα φίδια, μπορούμε άνετα να ερμηνεύσουμε τα τρία από τα τέσσερα φυλετικά ονόματά τους σαν σχετικά με τους όφεις. Οι φυλές αυτές καταργήθηκαν από τον Κλεισθένη, που οργάνωσε νέες, με βάση τον γεωγραφικό καταμερισμό. Τα γένη και οι φατρίες που τις αποτελούσαν, όμως, δεν διαλύθηκαν. Άλλωστε, τα ονόματα των Ερεχθειδών δεν έλειψαν από τις νέες φυλές.

Η έννοια του «γηγενούς και αυτόχθονος» επεκτάθηκε σε όλα τα ζωα που θεωρούνταν «παιδιά της γης», πχ τα τζιτζίκια, που οι προνύμφες τους ζουν στη γη. Οι  Αθηναίοι ονομάζονταν και «τέττιγκες» (τζιτζίκια) ως αυτόχθονες. Οι παλιοί Ίωνες έδεναν τα μαλιά τους με ένα χρυσό τζιτζίκι,  και τους έλεγαν «τεττιγγοφόρους».

Υπάρχει και ο μύθος του Εύνομου του Λοκρού, που βοηθήθηκε από ένα τζίτζικα να παίξει τη μουσική του. Υπήρχε και χάλκινος τζίτζικας αφιερωμένος στους Δελφούς.

Οι Μυρμιδόνες πίστευαν πως κατάγονταν από τα μερμήγκια, με δύο παραλλαγές του Μύθου, α) τα μερμήγκια μεταμορφώθηκαν σε ανθρώπους μετά από προσευχή του Αιακού, β) ο Δίας με μορφή μέρμηγκα έσμιξε με την Ευρυμέδουσα, του Κλήτορα τη κόρη, για να βγάλει το Μυρμιδόνα. Αλλά και ο γνωστότερος Μύθος, που θέλει τις πέτρες που πέταξε ο Δευκαλίων  να μεταμορφώνονται σε ανθρώπους, έχει το ίδιο νόημα.

Η εκτίμηση των Αθηναίων για τους Σκύθες σίγουρα προέρχονταν από την ανάγκη τους για τα σιτηρά της περιοχής. Έτσι, όλα αυτά είχαν ντυθεί μυθολογικά: Ο γενάρχης των Σκυθών, ο Σκύθης, ήταν γιος του Ηρακλή με μια φιδοπαρθένο Εχιδνα της Σκυθίας. «Μιξοπάρθενον έχιδναν διφυέα, της τα μεν άνω από των γλουτών είναι γυναικός, τα δε ένερθε όφιος». Δεν υπήρχε μεγαλύτερος τίτλος τιμής και μεγαλύτερη απόδειξη της συγγένειας των δύο φυλών.

Έτσι, δεν πρέπει να εκπλαγούμε αν μάθουμε πως ανδριάντας του βασιλιά των ΣκυθώνΛεύκωνα υπήρχε στην Αθήνα, που τον είχε ανακηρύξει επίτιμο πολίτη, επειδή είχε ευεργετήσει την πόλη με σιτηρά. Ακόμα, Σκύθες... φιλόσοφοι έχαιραν μεγάλης εκτίμησης στην Αθήνα, την κοιτίδα της φιλοσοφίας, όπως ο Ανάχαρσις, που ήταν σύγχρονος του Σόλωνα. Το αίμα νερό δεν γίνεται...

Η ΣΠΟΡΑ ΤΟΥ ΕΡΕΧΘΕΑ

   Η κόρη του Ερεχθέα [ή του Κέκρωπα] Ωρείθυια, κατά ένα Μύθο, παντρεύτηκε τον Μακεδόνα και γέννησε τον Εύρωπο, τον <<Επώνυμο Ήρωα>> της πόλης του Ευρωπού, στον Αξιό. Σύμφωνα με άλλο μύθο, αρπάχτηκε από τον Βορέα και του γέννησε τους <<Βορεάδας>> Ζήτη και Καλάη που συμμετείχαν στην Αργοναυτική εκστρατεία.

Οι Τριτοπάτορες, που αναφέραμε νωρίτερα, ήταν οι θεότητες των ανέμων στην Αθήνα, αλλά στους Περσικούς πολέμους, οι Δελφοί είπαν στους Αθηναίους να ζητήσουν βοήθειααπό τον γαμπρό τους. Οι Αθηναίοι προσευχήθηκαν στον Βοριά, που, πράγματι, βούλιαξε πολλά περσικά καράβια στην Σηπιάδα άκρα, στα ανοιχτά του Παγασητικού. Από τότε καθιέρωσαν την γιορτή των <<Βορεασμών>>. Εννοείται, φυσικά, πως και ο Βορέας παριστάνονταν συχνά με ουρές φιδιών αντί πόδια, όπως αφηγείται ο Παυσανίας. Να μη χαθεί η ράτσα, κυρίως…

Άλλη κόρη του Ερεχθέα ήταν η Κρέουσα. Αυτή η φιδοκόρη, η Δρακοπούλα αν θέλετε, παντρεύτηκε τον Ξούθο, το γιό του Ελληνα, και μας έβγαλε τον Ίωνα και τον Αχαιό, τους αρχηγούς των δύο μεγάλων Ελληνικών φύλων. Έτσι, η Κρέουσα είναι μια γενάρχης της Ελληνικής φυλής. Συνεπώς, και το πανελλήνιο όνομα «Αχαιοί», όπως το συναντάμε στον Όμηρο, έχει, όπως και το «Αργείοι», σχέση με τους «Δράκοντες», τα φίδια.   

 Υπάρχει ο Μύθος πως και ο Δώρος, ο γενάρχης των Δωριέων, ήταν γιος της Κρέουσας, αλλά η επικρατέστερη διήγηση είναι πως ο Δώρος ήταν γιος του Έλληνα και της Νύμφης Ορσιήδος. Μερικοί Ιωνες καυχιώνταν πως ο πατέρας του γενάρχη τους δεν ήταν ο Ξούθος, μα ο Απόλλωνας. Οποιος και νάναι ο ευτυχής πατέρας, το αίμα του Δράκοντα Ερεχθέα, μέσω της Κρέουσας, κυλάει στα 2/4 της Ελληνικής φυλής. Και δεν είναι το μόνο. 

Προφανώς γι’ αυτό και ο Όμηρος κάνει ιδιαίτερη αναφορά σε αυτόν τον βασιλιά - Δράκοντα: [Ιλιάδα, Β, 546]                        

«Εκείνοι πάλι που είχαν την Αθήνα, την καλοχτισμένη πολιτεία, το Δήμο του μεγαλοπρεπή Ερεχθέα, που γεννημένο από την εύφορη γη τον ανάθρεψε η Αθηνά, η κόρη του Δία, και τον εγκατέστησε στην Αθήνα, στον πλούσιο ναό της, όπου οι νέοι των Αθηναίων τον εξευμενίζουν θυσιάζοντάς του κάθε χρόνο αρνιά και ταύρους.»                 

Δεν είναι τυχαίο που οι καταγωγές που αναφέραμε είναι από γυναικεία γραμμή. Προέρχονται από την εποχή της Μητριαρχίας όταν μόνο η μητέρα ήταν γνωστή, και υπήρχε τσούρμο από πατέρες, «πολυγαμίων όντων των ανθρώπων», όπως λέει ο πονηρός Αθήναιος. [σαν σήμερα περίπου] Μυθολογείται πως πρώτος ο Κέκρωπας καθιέρωσε τον θεσμό του γάμου. Αυτή είναι μόνο μια από τις πολλές ευεργεσίες των φιδανθρώπων που θα αναλύσουμε σε ειδικό κεφάλαιο. Ο Αθήναιος αστειεύεται πως ο Κέκροπας ονομάστηκε «διφυής» γιατί παντρεύτηκε, και έτσι απέκτησε δυο φύλα…

Αλλωστε, η κατάργηση της Μητριαρχίας αναφέρεται και σε ένα Μύθο που εξηγεί πως οι Αθηναίοι, επί της βασιλείας των Ερεχθειδών, επέλεξαν την Αθηνά και όχι τον Ποσειδώνα για Πολιούχο. Όλες οι γυναίκες ψήφισαν Αθηνά, και επικράτησαν με μία ψήφο. Ο Ποσειδώνας εκδικήθηκε πλημμυρίζοντας την Αττική. Τότε οι άντρες αφαίρεσαν από τις γυναίκες τα πολιτικά δικαιώματα, και σταμάτησαν να ονομάζουν τα παιδιά με το όνομα της μητέρας.

Σκηνή από τα Ελευσίνια Μυστήρια. Η Περσεφόνη κρατά φίδι

ΤΟ ΟΝΕΙΡΟ ΤΟΥ ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗ

 Δεν γνωρίζω αν το όνειρο του Αθηναίου στρατηγού είναι γνήσιο ή κατασκευασμένο. Έτσι κι αλλιώς, όμως, μπορεί να μας πει πολλά για την συλλογική ψυχολογία των Ελλήνων και αξίζει να αναφερθεί.  Ο Θεμιστοκλής ήταν κυνηγημένος από Πέρσες και Έλληνες, μια που οι μεν τον είχαν επικηρύξει με διακόσια τάλαντα και οι δε τον κατηγορούσαν για <<Μηδισμό>>. Βρίσκονταν σε τραγική θέση. Τότε είδε ένα όνειρο.

Ένα φίδι τυλίχτηκε στην κοιλιά του και ανέβηκε έρποντας στο κεφάλι του. Τότε, μεταμορφώθηκε σε αητό και τον σήκωσε στον αέρα. Τον απόθεσε πάνω σε ένα χρυσό κηρύκειο, και τότε ο Θεμιστοκλής απαλλάχτηκε από κάθε φόβο και αγωνία. Μετά το όνειρο, όλα του πήγαν καλά, παρά τις δυσμενείς συνθήκες.

Το κηρύκειο ήταν το έμβλημα του Ερμή και το σήμα της Ειρήνευσης, που το κράταγαν οι κήρυκες εξασφαλίζοντας ασυλία. Εννοείται πως αποτελείτο από δυο φίδια τυλιγμένα σε ένα ραβδί, με δύο φτερούγες από πάνω. Ήταν τα δύο ιερά ζώα που είδαμε στο όνειρο, το φίδι και ο αητός, που μάλιστα μεταμορφώνονταν το ένα στο άλλο. Ο Αετός του Δία που βασάνιζε τον Προμηθέα, ήταν γιος του Τυφώνα και της Έχιδνας. Και οι δυο γονείς ήταν φιδόμορφοι από τη μέση και κάτω.

Με άλλα λόγια, ο Θεμιστοκλής αρπάχτηκε από ένα φίδι και ηρέμησε πάνω σε άλλα δυο φίδια. Αυτό που σήμερα θα ήταν εφιάλτης, στην αρχαία Ελλάδα ήταν ένα καλό όνειρο με προοπτικές... Ας αναρωτηθούμε αν έχουμε κατανοήσει το παραμικρό από την ψυχολογία του αρχαίου Έλληνα...

Ο Πέρσης χιλίαρχος Ρωξάνης αποκάλεσε τον Θεμιστοκλή <<Οφις Ελλην ποικίλος>>, μια φράση με πολλές έννοιες. Υπονοεί το Τοτέμ της φυλής του, την <<νόθα>> καταγωγή του, μια που κράταγε και από την Θράκη, αλλά και την πονηριά του, με την λέξη <<ποικίλος>>. Πάντως, αυτός ο χαρακτηρισμός δεν γίνονταν να προσβάλλει έναν στρατηγό του Δήμου Ερεχθέως, εξ αίματος συγγενή με τους δράκοντες. Τόσα καταλάβαινε και ο Ρωξάνης...

   Στο κέντρο της αρχαίας Αθήνας, στα ερείπια της αρχαίας αγοράς, υπάρχει το κτίριο των Ερεχθειδών, με τα αγάλματα των Δρακόντων - βασιλέων στην πρόσοψη. Το κτίριο είναι τεράστιο [13.500 τ.μ., λέει η αρχαιολογία] και είναι εμφανώς κρατικό. Και όμως, η αρχαιολόγοι λένε πως τα αγάλματα των Ερεχθειδών παριστάνουν Τρίτωνες ή Γίγαντες, και ονομάζουν το κτίριο <<Παλάτι των Γιγάντων>>, ενώ μόνο οι ιδρυτές του κράτους θα ταίριαζαν σε ένα δημόσιο κτίριο, λειτουργία που οι αρχαιολόγοι, τελικά, παραδέχονται, μιά που ονομάζουν το κτίριο <<παλάτι [!] έδρα κυβερνητικού αξιωματούχου>>. Κάτω από τα αγάλματα των προγόνων και ιδρυτών της Αθήνας, υπάρχουν παραστάσεις φιδιών που τυλίγονται σε λιόδεντρα, σύμβολο της πόλης. Αν οι μορφές από πάνω τους είναι Τρίτωνες ή Γίγαντες, δεν υπάρχει λογική στη θεματολογία.

Ακόμα πιό παράλογη είναι η χρονολόγηση του κτιριου στην Βυζαντινή εποχή, [5-6ος αι. μ Χ]. Τα πάντα γιά να απομακρυνθούμε από τη γνώση πως ο ιδρυτής της Αθήνας ήταν φιδάνθρωπος. Εχουμε το δικαίωμα να μη μας αρέσει αυτό ιδιαίτερα, αλλά δεν έχουμε δικαίωμα να το κρύβουμε, ώστε η αρχαία Ελλάδα να παίρνει το παρουσιαστικό που προτιμάμε, και προτιμούν και οι Δυτικοί προστάτες μας. Αυτό, άλλωστε, πάει να πει αρχαιολατρεία. Οτι δεν μας αρέσει, το κουκουλώνουμε, και εκστασιαζόμαστε με ότι απόμεινε. Φίδι κολοβό που μας έφαγε!

φωτό

Ο ΓΛΥΚΩΝ, ΤΟ ΜΑΝΤΙΚΟ ΦΙΔΑΚΙ.

Η σατιρική αναφορά του Λουκιανού στον Μικρασιάτη "Ψευδομάντη" Αλέξανδρο

 και το φιδάκι του, τον Γλύκωνα, που του φόραγε ανθρώπινη μουτσούνα,

 δυστυχώς επιβεβαιώνονται αρχαιολογικά.

 Αγαλματίδια του Γλύκωνα βρέθηκαν μέχρι και κάτω από την Ακρόπολη!!!

Η θεά Αθηνά (φωτό)

Αθηνά φίδια ( φωτό)

Το έμβλημα της πόλης. Φίδι γύρω από λιόδεντρο (φωτό)

Η θεά Αθηνά   (φωτό)

Μνημείο νεκρού (φωτό)

Ο Κέκροπας, η Αθηνά και ο Εριχθόνιος(φωτό)

Ο Κέκροπας (φωτό)

Ο Δίας, ο Άμμωνας, ο Σέραπις και ο Αγαθοδαίμων σε μια μορφή.Από την Ελληνιστική Αίγυπτο. Εθνικό αρχαιολογικό μουσείο (φωτό)

Το διοικητικό κέντρο της αρχαίας Αθήνας. Αρχαία Αγορά

Φίδι-ήρωας. Βρέθηκε στο Παγκράτι  (φωτό)

Εμβλήματα της θεάς Αθηνάς (φωτό)

Βιβλιογραφία

  Η φράση του Δημοσθένη στον Παπαρρηγόπουλο

   Λήμματα του <<Ελευθερουδάκη>>: Κέκρωψ, Ερεχθεύς, Εριχθόνιος, Ερεχθείο, Ερεχθείδες, Φερεκύδης, Κόδρος, Μελανθος, Θυμίτης, Μελαναίγιδας ,Δοκιμασία [ο έλεγχος των υποψηφίων γιά αξιώματα στην Αθήνα], Δόσις, Ταυρόμορφος,[Διόνυσος],Χοές, Λίμνες. 

Γιά τον Θυμοίτη, Παυσανίας, Κορινθιακά, 18,9

  Επίσης, Αριστοτέλης, <<Αθηναίων πολιτεία>>

  Για τον Εριχθόνιο , επίσης, σημείωση του Κέδρου στην Ουρανία του Ηρόδοτου, αρ. 35-36.

  Ο Μύθος της Έχιδνας στον Ηρόδοτο, <<Μελπομένη>> 9. Στην <<Θεογονία>> τουΗσίοδου, 295, η Έχιδνα είναι θεότητα, <<νύμφη ελικώπις, όφις ωμηστής>>. στην αφήγηση του Ηροδότου φαίνεται να υπάρχουν πολλές Έχιδνες.

   Ο Σκύθης βασιλιάς Λεύκων είχε καταργήσει τους δασμούς στο στάρι, και είχε στείλει μονομιάς 2.100.000 μεδίμνους στάρι στην πεινασμένη Αθήνα. Λήμμα του <<Ελευθερουδάκη>>

   Οι άλλοι Σκύθες φιλόσοφοι ήταν ο Τόξαρης και ο Αβαδις ή Αβαρις. Είναι μισομυθικά πρόσωπα. [αντίστοιχα λήμματα του <<Ελευθερουδάκη>>] Για τον σεβασμό στον Ανάχαρση, Παυσανίας, Αττικά, 4,6

   Για τα αγάλματα των Ερεχθειδών, Παυσανίας, Φωκικά,10,1 και Αττικά, 5,1-3

   Για την επιρροή των Αθηναίων στην Εύβοια και Βοιωτία λήμματα <<Ελευθερουδάκη>>Κέκρωψ και Ιπποβόται. Επίσης, Ηρόδοτος, Τερψιχόρη, 82 κ.ε. Για τη Μαγνησία, Αθήναιος, ΙΒ’ σελ. 115

   Για το φίδι της Ακρόπολης, Ηρόδοτος,Ουρανία, 41, Παυσανίας, Αττικά, 24,7 καιΠλούταρχος, Βίος Θεμιστοκλέους, 10, όπου μας λέει πως η ιστορία του φιδιού ήταν κόλπο του Θεμιστοκλή. Τέτοια η πίστη των Αθηναίων στην ύπαρξή του.

   Περιγραφή του Ερεχθείου στο λήμμα του <<Ελευθερουδάκη>> και στον Παυσανία,Αττικά 26,5 κ.ε.

     Το απόσπασμα του Δημοσθένη, «Περί του στεφάνου», 259, Κάκτου Ορφικά, σελ. 327, τομ. Β

  Για τον Ασκληπιό και τον Σοφοκλή, Ρισπέν, <<Ελληνική Μυθολογία>>, όπου και ο Μύθος της κατάργησης της Μητριαρχίας. και λήμματα Δεξίων και Οικογένεια του <<Ελευθερουδάκη>> και Αθήναιος, Δειπνοσοφισταί.

 Για τους Αυτόχθονες, λήμμα του <<Ελευθερουδάκη>> και Ηρόδοτος, Πολύμνια, 163.

   Για τον Δήμον Ερεχθέως, Πλούταρχος, Πότερον οι Αθηναίοι..., 2

   Για τις τέσσερις φυλές της Αθήνας, στα λήμματα του <<Ελευθερουδάκη>>, όπου απουσιάζει η προφανής ερμηνεία του <<Αργαδείς>> που είναι <<δικιά>> μου.

Για τους Εβραίους και τα φίδια, Π. Διαθήκη, Αριθμοί, ΚΑ΄, 4-9.  Βασιλειών Δ΄, ΙΗ΄, 1-4 και Κλήμη Αλεξανδρείας, Προτρεπτικός προς Έλληνας, ΙΙ, σελ 24

   Για τα μερμήγκια και τα τζιτζίκια, Λεξικό Σούδας, λήμμα «Τεττιγγοφό-ροι», Κλήμη Αλεξανδρείας «Προτρεπτικός προς Έλληνας», Ι και ΙΙ, «Ελευθερουδάκη», λήμμα «Αιακός» και «Μυρμιδόνες»

   Για τα γενεαλογικά του Ερεχθέα, στα λήμματα του <<Ελευθερουδάκη>>,Ωρείθυια,Βορεάδαι, Βορεασμοί, Βορέας, Κρέουσσα, Ίων, Δώρος, Ξούθος,Αχαιός, επίσης, Ηρόδοτος, Πολύμνια, 189, και Παυσανίας <<Ηλιακά>> 19, 1.

   Το όνειρο του Θεμιστοκλή στον Πλούταρχο, Βίος Θεμιστοκλέους, 26 και 29. Ο συγγραφέας, που ήταν και ιερέας στους Δελφούς, είναι βασικό στήριγμα της μελέτης μας.

Για τον αετό του Δία, Απολλόδωρος, Β΄, V, 11

άναδημοσίευσις ἀπό : filosofia-erevna