Μέγας Ἀλέξανδρος : Ἀγνή Θέλησις καί Ἱερή Κατάκτησις

Γράφει ὁ  Constantin von Hoffmeister

Σήμερα (21 Ιουλίου) είναι τα γενέθλια του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Ώρα να κάνουμε μια κριτική για το αριστούργημα του Oliver Stone.

Η οθόνη ανοίγει και ο χρόνος χάνει τον έλεγχο. Η ταινία Stone δεν προσφέρει μια ταινία με τη συμβατική έννοια, αλλά μια πομπή οραμάτων που βαδίζουν σε αρμονία με τα χτυπήματα του πεπρωμένου. Ο Αλέξανδρος ξεκινά στο γαλάζιο σούρουπο της Μακεδονίας, όπου ένα αγόρι με λιονταρίσια χαίτη ονειρεύεται πάνω σε πέτρινες κιονοστοιχίες, ήδη επιλεγμένος από αστέρια και φίδια. Η μητέρα του, η Ολυμπιάδα, του εμφυσά θεϊκότητα, μιλώντας για γενεαλογίες από τον Δία και τον Αχιλλέα. Ο βασιλιάς Φίλιππος Β' - ο μονόφθαλμος πατέρας του Αλεξάνδρου, με βροντερή φωνή, παρακινούμενος από μια ισόθεη όρεξη - εκπαιδεύει το αγόρι στην κατάκτηση και την καχυποψία, χτίζοντας ένα θεμέλιο λαξευμένο στο τραύμα και τον θρίαμβο. Η οικογενειακή τριάδα εκρήγνυται με κάθε ματιά, κάθε αγκαλιά και κάθε προφητεία. Οι σκιές των φιλοδοξιών του Φιλίππου εκτείνονται σε όλη τη γη, όμως ο Αλέξανδρος τις συγκεντρώνει και μετατρέπει τις σκιές σε επιταχυντές. Μέσα από τις άμμους της Πέλλας, το πεπρωμένο περπατά χέρι-χέρι με την προφητεία. 

Η φωνή του Πτολεμαίου, του πρώην συντρόφου του Αλεξάνδρου, γερασμένου και ανακλώμενου από τους χρυσούς θόλους της Αιγύπτου, διπλώνει την ιστορία σε ιερή ανάμνηση. Στην υφή αυτών των αναμνήσεων, η οθόνη καίγεται με τη σκόνη της προέλευσης και το άρωμα της αυτοκρατορικής ανάσας.

Η πέτρα βυθίζεται στα Γαυγάμηλα σαν ιερέας στη φωτιά. Η περσική στρατιά εξαπλώνεται ατελείωτα, οι λόγχες αστράφτουν σαν κύματα από γυαλισμένο γυαλί, τα τύμπανα τρέμουν τον αέρα με βροντές. Ο Αλέξανδρος - πυρετώδης και ατρόμητος - ιππεύει στο στόμα αυτής της ατσάλινης καταιγίδας με ένα σχέδιο που μοιάζει με ποίηση. Το ιππικό του σαρώνει σε ένα πλατύ τόξο, τέμνοντας το κέντρο της άμυνας του Δαρείου, σαν ο ίδιος ο χρόνος να υποχωρεί στην ελληνική ορμή. Η κάμερα γίνεται συμμετέχων: ορμώντας μέσα από οπλές αλόγων, καταιγίδες βελών και τη δύναμη άλεσης της φάλαγγας ενάντια στο άρμα. Ο Δαρείος τρέπεται σε φυγή, ο Αλέξανδρος προχωρά μπροστά, χωρίς ποτέ να διστάζει. Η Βαβυλώνα ανοίγει την αγκαλιά της και ο κατακτητής μπαίνει ως γιος και ήλιος. Μπαίνει στον ναό του Μαρντούκ και οι ιερείς του προσφέρουν τίτλους που δημιουργήθηκαν στην αρχαία φωτιά. Κάθε βήμα βαθαίνει τον μύθο. Ο Κόλιν Φάρελ διοχετεύει περισσότερα από έναν χαρακτήρα. Γίνεται το δοχείο της λαχτάρας που φτάνει στα κοσμικά του όρια. Σκηνές στη Βαβυλώνα λαμπυρίζουν από χρυσό και μέθη. Πλούσια γλέντια, πολιτικό θέατρο και ιδιωτικές τελετουργίες ξεδιπλώνονται υπό το φως των πυρσών. Η δύναμη περιβάλλει τον Αλέξανδρο, κι όμως το βλέμμα του δείχνει πιο μακριά, πάντα πιο μακριά.

φωτό

Ο Αλέξανδρος αναδύεται όχι ως ηγεμόνας αλλά ως άξονας. Η ύπαρξή του υπερβαίνει κάθε κατηγορία. Ο Υπεράνθρωπος του Νίτσε αναπνέει μέσα από κάθε πράξη. Θέλει τον κόσμο του να πάρει ένα νέο σχήμα μέσα από την κίνηση, το όραμα και την άρνηση της ακινησίας. Ο Αλέξανδρος υψώνει πόλεις με ένα βλέμμα και συγχωνεύει πολιτισμούς με χειρονομίες. .. Η Ρωξάνη, άγρια και αγγιγμένη από φλόγες, προσθέτει σε αυτόν τον θεϊκό αστερισμό. Μέσα από αυτήν, η άγρια Ανατολή φιλάει τη λαχτάρα για Δύση. Κάθε ένωση επιβεβαιώνει την επέκταση, τον πολλαπλασιασμό και την εντατικοποίηση. Η ταινία ακολουθεί τον Αλέξανδρο μέσα από πολιτικές εντάσεις, στασιαστές στρατιώτες και φιλοσοφικές συζητήσεις. Η αυλή του γεμίζει με φωνές, όμως η διαύγειά του παραμένει. Οι σκηνές στη Βακτριανή και τη Σογδιανή είναι γεμάτες χιόνι, σιωπή και μεταβαλλόμενες συμμαχίες. Μέσα από όλα αυτά, η θέληση του Αλεξάνδρου παραμένει ανέγγιχτη. Διεξάγει εκστρατείες σαν να ζωγραφίζει μια τοιχογραφία στη σπονδυλική στήλη της γης. Η στρατηγική του συγχωνεύει τη λογική και τη φωτιά. Η ψυχή του τρέφεται με όραμα και ομορφιά. Μέσα από τον φακό του Stone, βλέπουμε τον Υπεράνθρωπο να διαμορφώνει τον κόσμο μέσα από την αδιάκοπη γέννηση.

Το κεντρικό σημείο της ταινίας βρίσκεται στο όνειρο του Αλεξάνδρου: μια Ευρασιατική αυτοκρατορία που γεννήθηκε από σύνθεση και όχι από κατάκτηση. Η επιθυμία του ξεπερνά την πείνα των βασιλιάδων. Αναζητά ένα βασίλειο όπου η Ανατολή και η Δύση κινούνται στον ίδιο ρυθμό. Παντρεύεται τη Ρωξάνη όχι για να διεκδικήσει αλλά για να ενωθεί. Προβάλλει Πέρσες αξιωματικούς, γιορτάζει τις Ζωροαστρικές τελετές και διδάσκει ελληνικά σε παιδιά που γεννιούνται στην Καμπούρα και την Περσέπολη. Στα Σούσα, οργανώνει μαζικούς γάμους μεταξύ Μακεδόνων στρατιωτών και Περσίδων γυναικών: μια ιερή τελετή συγχώνευσης. Η φωνή του μιλάει μέσω μεταφραστών, οι νόμοι του εκτείνονται σε ερήμους και ποτάμια. Οραματίζεται την Αλεξάνδρεια προς κάθε κατεύθυνση: την Αλεξάνδρεια στον Ώξο, την Αλεξάνδρεια Εσχἀτη και την Αλεξάνδρεια στον Ινδό. Το όνειρό του λάμπει σαν φωτιά ορατή τόσο από τον Παρθενώνα όσο και από τα Ιμαλάια. Το ταξίδι στην Ινδία ενσαρκώνει αυτή την αναζήτηση σε φυσική μορφή: μια αποστολή προς την άκρη του κόσμου που φέρνει το έδαφος, το κλίμα και τη γλώσσα σε εκστατική αντιπαράθεση. Μέσα από ζούγκλες και πλημμυρισμένες πεδιάδες, ελέφαντες ορμούν και τύμπανα άγνωστου ρυθμού αντηχούν μέσα από τα δέντρα. Τα μάτια του Αλεξάνδρου λάμπουν μέσα από τη βροχή και την ασθένεια. Περπατάει πιο μακριά από όσο επιτρέπει οποιοσδήποτε χάρτης.

Οι μετέπειτα σκηνές στη Βαβυλώνα ξεχειλίζουν από μεταφυσικό βάρος. Ο Ηφαιστίωνας πεθαίνει και ο Αλέξανδρος καταρρέει στο πένθος. Η νεκρική πυρά ανεβαίνει στους ουρανούς, στεφανωμένη με φλόγες, και η σιωπή πλημμυρίζει το παλάτι. Σε αυτή τη σιωπή, η κληρονομιά μιλάει. Ένας άνθρωπος φτιαγμένος για το άπειρο δεν μπορεί να εξαφανιστεί. Καλεί τους στρατηγούς του και διακηρύσσει ενότητα, δύναμη και συνέχεια. Το σώμα του εξασθενεί, όμως το πνεύμα του ενδυναμώνει. Τις τελευταίες μέρες, διατάζει από ένα ντιβάνι, με τη φωνή του ακόμα γεμάτη ατσάλι. Το παραβάν τρέμει από θυμίαμα και χρυσό φως. Δεν κατονομάζει κανέναν κληρονόμο. Αντίθετα, διατάζει το πεπρωμένο να συνεχίσει μέσα από τη δύναμη. Το παλάτι γεμίζει με φιλοδοξία και φωνές γεμάτες φλόγα. Έξω, τα θεμέλια του ελληνιστικού πολιτισμού εκτείνονται προς την Αφρική, την Ινδία, τη Σκυθία και την Αραβία. Στην Αίγυπτο, ο τάφος του λάμπει με θεϊκή γαλήνη. Μέσα από την Αλεξάνδρεια, η σκέψη απογειώνεται. Μέσα από τις ανατολικές επαρχίες, το εμπόριο και ο μύθος αλληλοσυνδέονται. Ο Αλέξανδρος δεν τελειώνει. μετατρέπεται σε Μορφή.

Ο Oliver Stone διοχετεύει αυτό το όραμα με ευλάβεια και οργή. Δημιουργεί μια κινηματογραφική γραφή, απέραντη και γεμάτη κίνηση. Ο Αλέξανδρος δεν προσφέρει ασφάλεια. απαιτεί δέος. Η μουσική πάλλεται σαν καρδιοχτύπι βγαλμένο από βουνά. Τα χρώματα αλληλοσυνδέονται σαν την ανάμειξη πολιτισμών. Από τη Μακεδονία μέχρι το Ινδικό Κους, κάθε καρέ επιβεβαιώνει το μέγεθος. Η φαουστική ψυχή του Σπένγκλερ τροφοδοτεί κάθε κίνηση: την παρόρμηση να πάει κανείς πιο μακριά, να σκαρφαλώσει, να διασχίσει και να συγχωνευθεί. Ο Αλέξανδρος δεν αμφιβάλλει ποτέ, δεν σταματά ποτέ και δεν υποχωρεί ποτέ. Γίνεται το όχημα της μεγαλύτερης συγχώνευσης της ιστορίας. Σε αυτή την ταινία, αναδύεται όχι ως μνήμη αλλά ως μέλλον. 

Το όνειρό του για την Ευρασία ζει ξανά, τώρα μέσα από την οθόνη και τον λόγο. Αυτή την ημέρα της γέννησής του, ο Αλέξανδρος προσφέρει στον σύγχρονο κόσμο έναν καθρέφτη, όχι του παρελθόντος αλλά του εφικτού.

Ἀπό : eurosiberia.net

Ποῦ πῆγε αὐτή ἡ Ὑπερηφάνειά μας ; 

Ἡ Πελασγική