Ἡ ἁλυσοδεμένη Γερμανία

Γράφει ὁ Constantin von Hoffmeister

Η Γερμανία σέρνει ένα βάρος στην ψυχή της, μια κολοσσιαία άγκυρα φτιαγμένη από ερείπια και δικαστήρια. Το έθνος ζει μέσα σε έναν καθρέφτη όπου κάθε αντανάκλαση δείχνει μια σκιά με στολή. Κάθε νόμος γραμμένος σε χάρτινα τόξα μπροστά σε αυτήν την εικόνα. Ο Grundgesetz (Βασικός Νόμος) μιλάει για ελευθερία, αλλά τα λόγια είναι ένα ξόρκι γραμμένο από τους νικητές, μία γητειά ενάντια στην ανάσταση. Οι πολίτες παρελαύνουν σε δρόμους γεμάτους κάμερες και εισαγγελείς. Μιλάς πολύ ελεύθερα και καλείς φαντάσματα. Τα φαντάσματα δεν εξαφανίζονται, καλούν την αστυνομία. Αυτή είναι η ψεύτικη δημοκρατία των αλυσίδων.

Το σύμπλεγμα ενοχής έχει εξελιχθεί σε ιερό τοτέμ. Τα σχολεία το θρέφουν καθημερινά, οι εκκλησίες γονατίζουν μπροστά του, οι εφημερίδες το ψάλλουν. Το τοτέμ απαιτεί θυσία: η έκφραση πρέπει να αιμορραγεί. Το να αμφισβητείς, να γελάς, να θυμάσαι διαφορετικά: αυτό είναι βεβήλωση. Το κράτος προστατεύει το τοτέμ με ποινικούς κώδικες πιο κοφτερούς από σπαθιά. Η ψυχή της Γερμανίας πιέζεται κάτω από αυτό το είδωλο, όπως το σιτάρι αλέθεται σε σκόνη για ψωμί. Το είδωλο τρέφεται ατελείωτα, κι όμως η πείνα του μεγαλώνει.

Κάθε δεκαετία, οι πολιτικοί εκτελούν τελετουργική μετάνοια, μιλώντας με σοβαρά για την ατελείωτη ευθύνη. Λένε στα παιδιά ότι είναι κληρονόμοι του σκότους. Λένε στους ποιητές ότι η γλώσσα τους πρέπει να πορεύεται προσεκτικά. Λένε στους κωμικούς ότι ένα συγκεκριμένο γέλιο επιφέρει τιμωρία. Μια αιώνια δικαστική αίθουσα εκτείνεται σε όλο το τοπίο και κάθε πολίτης είναι ταυτόχρονα κατηγορούμενος και μάρτυρας. Η διαδικασία δεν ολοκληρώνεται ποτέ. Η ποινή είναι οριστική.

Η ελευθερία του λόγου γίνεται μια διακοσμητική μάσκα σε αυτό το θέατρο. Τό άρθρο 5 του Νόμου  Grundgesetz κρατάει ψηλά τη μάσκα: «Δεν θα υπάρχει λογοκρισία». Κι όμως, κάτω από τη μάσκα βρίσκεται ένα δικαστικό δελτίο γεμάτο με ονόματα, κατηγορίες και προτάσεις. Αν μιλήσεις για την ιστορία με λάθος τόνο, θα σημαδευτείς. Αν επιδείξεις σύμβολα με λάθος γεωμετρία, θα σημαδευτείς. Η υπόσχεση της «ελευθερίας» είναι ένα τελετουργικό θέατρο. Η πραγματικότητα είναι μια λιτανεία απαγόρευσης.

Οι διανοούμενοι της Γερμανίας ζουν σε ένα παράδοξο. Διακηρύσσουν την δεκτικότητα, την ποικιλομορφία των φωνών και την ατελείωτη ανοχή. Ωστόσο, η χορωδία πρέπει πάντα να τραγουδά τον ίδιο ύμνο της ενοχής. Η ασυμφωνία είναι αίρεση. Τα πανεπιστήμια αντιλαλούν με αυτό το δόγμα. Οι φοιτητές μαθαίνουν νωρίς: μερικά βιβλία είναι πόρτες προς τη φυλακή και μερικές φράσεις είναι πέτρες πολύ καυτές για να τις αγγίξεις. Οι ιδέες ταξινομούνται σε κατηγορίες ασφαλών και μη ασφαλών, χρησιμοποιήσιμων και ραδιενεργών. Η γνώση γίνεται ναρκοπέδιο που περιπολείται από φύλακες της μνήμης.

Το σύμπλεγμα ενοχής δεν διαλύεται με την πάροδο του χρόνου. Μεταλλάσσεται σε ιδεολογία. Ταξιδεύει σε συζητήσεις για τη μετανάστευση, την ταυτότητα και την Ευρώπη. Κάθε επιχείρημα φέρει ένα υπόγειο ρεύμα: η Γερμανία πρέπει να εξιλεωθεί, η Γερμανία πρέπει να εξιλεωθεί ξανά, η Γερμανία πρέπει να εξιλεώνεται για πάντα. Οι πολιτικές τείνουν προς την υποταγή και ο λόγος στρέφεται μαζί τους. Όταν οι άνθρωποι αντιστέκονται, χαρακτηρίζονται ως φαντάσματα του παρελθόντος, υπενθυμίσεις της απαγορευμένης εποχής. Το παρελθόν αντιμετωπίζεται ως δαίμονας που πρέπει να εξορκίζεται καθημερινά, έτσι οι ιερείς της δημοκρατίας κουνούν τους επικριτικούς τους πυρσούς σε όλο τον δημόσιο λόγο.

Ο μύθος της ενοχής γίνεται βιομηχανία. Μουσεία, ιδρύματα, ινστιτούτα και μνημεία πολλαπλασιάζονται. Κάθε ένα απαιτεί σεβασμό, κάθε ένα καταναλώνει κρατικά κεφάλαια και κάθε ένα παράγει λογοτεχνία που υπενθυμίζει στους πολίτες το κληρονομημένο χρέος τους. Η κουλτούρα της μνήμης γίνεται η κουλτούρα του περιορισμού. Η ελευθερία ανταλλάσσεται με τη μετάνοια. Ο λόγος αλυσοδένεται στο όνομα της «ίασης», αλλά η πληγή δεν επιτρέπεται ποτέ να κλείσει. Μια επουλωμένη πληγή θα φιμώσει τη βιομηχανία, και έτσι πρέπει να παραμείνει ανοιχτή, αιμορραγώντας στο διηνεκές.

Οι πολίτες της Γερμανίας ζουν με δύο γλώσσες. Η μία γλώσσα μιλάει δημόσια, προσεκτικά, φιλτραρισμένη και στολισμένη με τις κατάλληλες τελετουργίες. Η άλλη γλώσσα ψιθυρίζει σε κουζίνες, παμπ και κρυπτογραφημένα κανάλια. Η δημόσια γλώσσα τροφοδοτεί το σύστημα. η ιδιωτική γλώσσα κρατά ζωντανό ένα κομμάτι αλήθειας. Αυτή η διπλή ομιλία διαβρώνει την εμπιστοσύνη, καθώς οι γείτονες αναρωτιούνται με ποια γλώσσα μιλάτε πραγματικά. Η παρακολούθηση μεγαλώνει, η καχυποψία μεγαλώνει και η ατμόσφαιρα πυκνώνει με αυτολογοκρισία.

Εν τω μεταξύ, στην άλλη άκρη του Ατλαντικού, οι Αμερικανοί κυματίζουν σημαίες και κηρύσσουν τον λόγο τους απόλυτο. Η Γερμανία παρακολουθεί με φθόνο και τρόμο. Φθόνο, επειδή μια τέτοια ελευθερία ακτινοβολεί ζωντάνια. Τρόμο, επειδή μια τέτοια ελευθερία μπορεί να ξυπνήσει τις κοιμισμένες δυνάμεις της ιστορίας. Η γερμανική ελίτ επιμένει: Η Αμερική δεν καταλαβαίνει, η Γερμανία δεν μπορεί να ακολουθήσει. Έτσι, το χάσμα μεγαλώνει: ανάμεσα σε έναν λαό που λαχταρά την απελευθέρωση και μια ηγεσία που φοβάται την ανάσταση.

Το σύμπλεγμα ενοχής είναι ένα σιδερένιο ένδυμα. Κάθε Γερμανός το φοράει από τη γέννησή του, το ράβουν τα σχολεία, το ενισχύουν τα δικαστήρια και το διακοσμούν τα μέσα ενημέρωσης. Είναι αδιανόητο να το αφαιρέσεις. Είναι επικίνδυνο να αμφισβητήσεις το βάρος του. Κι όμως, το ένδυμα ασφυκτιά. Οι καλλιτέχνες λαχανιάζουν από κάτω του, οι στοχαστές ζαρώνουν και οι απλοί πολίτες σκοντάφτουν από κάτω του. Η ελευθερία αγωνίζεται να αναπνεύσει μέσα σε αυτό το ένδυμα, αλλά το ένδυμα κολλάει πιο σφιχτά με κάθε κίνηση.

Ο κύκλος γίνεται κυκλικά αέναος: η ενοχή απαιτεί σιωπή, η σιωπή παράγει δυσαρέσκεια και η δυσαρέσκεια ενισχύει τους φύλακες της ενοχής, οι οποίοι απαιτούν περισσότερη σιωπή. Η Γερμανία περιστρέφεται μέσα σε αυτόν τον κύκλο ατελείωτα. Η υπόσχεση της ελευθερίας του λόγου γίνεται ένα τελετουργικό άσμα στο κέντρο του κύκλου, ένα άσμα που κανείς δεν πιστεύει αλλά όλοι επαναλαμβάνουν. Η αντίφαση είναι ιερή. Το ψέμα είναι ιερό.

Η Γερμανία κάποτε παρήγαγε ποιητές που έκαμπταν τη γλώσσα σε κόσμους, φιλοσόφους που χώριζαν την πραγματικότητα με λέξεις και επαναστάτες που σφυρηλατούσαν το πεπρωμένο με λόγους. Τώρα οι ποιητές πρέπει να υπογράφουν δηλώσεις αποποίησης ευθύνης, οι φιλόσοφοι πρέπει να υποβάλλουν υποσημειώσεις και οι επαναστάτες πρέπει να λογοκρίνουν τα δικά τους μανιφέστα. Ο λόγος γίνεται αναιμικός, απογυμνωμένος από τη φωτιά. Κι όμως, κάτω από την επιφάνεια, η πίεση συσσωρεύεται. Η ιστορία έχει δείξει: η πίεση πάντα βρίσκει ρωγμές.

Το σύμπλεγμα ενοχής επιδιώκει να θάψει το παρελθόν κάτω από απαγορεύσεις, ωστόσο, αστυνομεύοντας το παρελθόν με εμμονή, το κρατά ζωντανό. Οι πολίτες που θα ήθελαν να ξεχάσουν το υπενθυμίζουν καθημερινά· οι πολίτες που θα ήθελαν να συγχωρήσουν απαγορεύεται να το κάνουν. Το κράτος που ισχυρίζεται ότι προστατεύει τη δημοκρατία χτίζει τείχη γύρω από τη σκέψη, σαν οι ιδέες να ήταν λαθραία. Μια δημοκρατία που φοβάται τις λέξεις είναι μια δημοκρατία αλυσοδεμένη στον φόβο.

Οι αλυσίδες κροταλίζουν πάνω στα λιθόστρωτα του Βερολίνου, στις τάξεις του Μονάχου και στις σκηνές του Αμβούργου. Η Γερμανία τις κουβαλάει με επίσημη υπερηφάνεια, σαν οι ίδιες οι αλυσίδες να ήταν απόδειξη αρετής. Κι όμως, οι αλυσίδες, όσο στιλβωμένες κι αν είναι, παραμένουν αλυσίδες. Ο λόγος κάτω από αλυσίδες είναι ένα βαρετό ρεφρέν. Η αληθινή ελευθερία δεν ζει στη Γερμανία. Περιμένει στα περιθώρια, στην εξορία και στα όνειρα μιας άλλης αυγής.

Ἀπό : eurosiberia.net

Προσωπικῶς διαισθάνομαι καί πιστεύω πώς ἔρχεται τό σπάσιμο τῶν ἁλυσίδων. Ἔρχεται καί τίποτα δέν πρὄκειται νά τό σταματήσῃ πιά. Ἡ Ἀλήθεια θά προβάλλῃ καί τόν πόνο τῆς ἐξαπάτησης πού θά νοιώσῃ ἡ Ἀνθρωπότης πώς ὑπέστη ἐπί σειρά δεκαετιῶν θά τὀν ἀντικαταστήσῃ μέ μία πραγματικότητα πού ἄν μή τί ἄλλο θά φέρῃ τήν ὑγιῆ σκέψιν πού θά γεννήσῃ τἠν οὐσιαστική δημουργία. 

Ἡ Πελασγική