Οἱ Καλικάντζαροι

...οι καλικάντζαροι έχουν δέρμα μαύρο κι άραχνο, πόδια τραγίσια και τριχωτά σαν της ταραντούλας και χέρια μακρουλά και κοκκαλιάρικα σαν της μαϊμούς. Άλλες διηγήσεις τους προσθέτουν ύψος σαν κι αυτό των ανθρώπων, κόκκινα μάτια, ένα μάτι ή ένα πόδι...

...οι Καλικάντζαροι μένουν όλο τον χρόνο κάτω από την επιφάνεια της γης και «με πριόνι και δρεπάνι» προσπαθούν να ροκανίσουν το δέντρο που στηρίζει τη γη. Εκεί, στα διαλλείματα τους, τρέφονται με τροφή ακάθαρτη: σκουλήκια, βατράχια, φίδια, ποντίκια και άλλα τέτοια… «εδέσματα». 

Κατά την διάρκεια των εορτών των Χριστουγέννων ανεβαίνουν στην επιφάνεια της Γής για να γυρίσουν πάλι στα ἐγκατά της,των Φώτων και τον Αγιασμό των Ϋδάτων.

Τί κάνουν,όμως, τις δύο εβδομάδες που μεσολαβούν…

Απλά εξαπλώνονται παντού και ξεσαλώνουν. Σκαρφαλώνουν στις καμινάδες, τρυπώνουν στα σπίτια από τις κλειδαρότρυπες ή κάτω από τις πόρτες, λερώνουν τις φωτιές και τις γωνίες του σπιτιού, κολυμπάνε στα δοχεία του λαδιού, πιάνουν τους νοικοκυραίους –ιδίως τις γιαγιάδες– για χορό και ζητιανεύουν για φαγητό, αλλιώς απλά το βουτάνε μόνοι τους μακραίνοντας τόσο τα χέρια τους που φτάνουν από την κορυφή της καμινάδας ως τη μαγειρική εστία. Πηγαίνουν στους μύλους, τα κάνουν άνω κάτω, σκορπάνε το αλεύρι και αναγκάζουν τους μυλωνάδες να τους φτιάξουν πίτες...

...Αν σε πετύχουν στον δρόμο μετά τη δύση του ηλίου, ουαί κι αλίμονο σου. Εμφανίζονται μπροστά σου σαν μπαμπούλες και προσπαθούν να σε φοβερίσουν. Σε πιάνουν κι εσένα στον χορό κι αν χορέψεις καλά σε ανταμείβουν. Αν τους μιλήσεις όμως ίσως σου κλέψουν τη φωνή. Το σίγουρο είναι πως κάνουν τα πάντα για να τα πας στο σπίτι σου πριν να φέξει και αναγκαστούν να επιστρέψουν πίσω στα σκοτεινά υπόγεια...

Μια διήγηση αναφέρει πως οι καλικάντζαροι σκαρφαλώνουν στους ώμους των περαστικών και τους ρωτάνε «Στούππος ή μόλυβος». Κι αν απαντήσεις «στούππος», γίνονται ελαφριοί και αν τους πας σπίτι σου, δεν πειράζουν κανέναν. Αν όμως απαντήσεις «μόλυβος» τότε γίνονται ασήκωτοι, μέχρι που σε λιώνουν. Γενικά, φημολογείται ότι ρωτάνε κι άλλα πράγματα. Το σίγουρο είναι πως αν δεν απαντήσεις σωστά, την έβαψες. Πιθανόν θα σε πνίξουν..

...οι καλικάντζαροι είναι πιθανότερο να φαγωθούν μεταξύ τους παρά να ολοκληρώσουν μια δουλειά. «Ο ένας λέει ναι, ο άλλος όχι και έτσι δεν μπορούν να κάνουν μέχρι το τέλος μια δουλειά και όλα τα αφήνουν στη μέση. Όταν ξεκινάν να πάνε κάπου, ο ένας τρέχει, ο άλλος στέκει, μαλώνουν στον δρόμο και ποτέ δεν φτάνουν εκεί που πάνε, ή φτάνουν παράκαιρα»...

...Σύμφωνα με τον Νικόλαο Πολίτη επιρροές για τον μύθο των καλικαντζάρων φαίνεται να αντλήθηκαν από τους αρχαίους μύθους των Καβείριων Δαιμόνων και των άλλων πλασμάτων της διονυσιακής λατρείας, των Σατύρων, του Πάνα και των Κενταύρων. Σε αυτή τη θεωρία συμφωνούν μεν για τους Σάτυρους και τον Πάνα ο Schmidi και για τους Κενταύρους οι Mayer και Lawson.

Ο Κ. Ρωμαίος καθώς και άλλοι λαογράφοι εντοπίζουν τις απαρχές του μύθου των Καλικαντζάρων στη νεκρολογική μυθολογία των αρχαίων Ελλήνων. Σύμφωνα με αυτή την πίστη, οι Καλικάντζαροι ταυτίζονται με τους Κήρες, τις ψυχές που κατοικούν στον Άδη και οι οποίοι κατά τη γιορτή των Ανθεστηρίων, οπότε και ο Άδης ανοίγει, ανέβαιναν στον πάνω κόσμο ενοχλώντας τους ζωντανούς...

... ο μύθος των καλικάντζαρων αποτελεί εξέλιξη της αιώνιας μυθολογικής διαμάχης ανάμεσα στον Ήλιο και το Σκοτάδι (και αντίστοιχες εορτές όπως τα ρωμαϊκά Σατουρνάλια και τα αρχαία Ελληνικά Κρόνια), με τους καλικάντζαρους να αναδεικνύονται σε σύμβολα του Κρόνου, ζώντας υπόγεια σχεδόν όλο τον χρόνο. Οι μύθοι των καταστροφικών καλικάντζαρων, η άνοδός τους στην επιφάνεια και η κάθοδός τους στα έγκατα της γης, συμβολίζουν έναν κύκλο ζωής...

...Η Χριστιανική Θρησκεία ήρθε να δώσει στους φοβισμένους ανθρώπους της επαρχίας μια σειρά από επιπρόσθετους τρόπους προστασίας από τα κακά δαιμόνια, τους καλικάντζαρους. Από σταυρούς στην εξώπορτα του σπιτιού και κάθε άλλη πιθανή είσοδο, ως θυμίαμα και λιβάνι στον αέρα κάθε δωματίου, συχνές απαγγελίες του «Πάτερ Ημών», που τρείς φορές αν το ακούσουν οι Καλικάντζαροι εξορίζονται μακριά, τακτικός Αγιασμός του σπιτιού μέχρι την ημέρα της «Πρωτάγιασης» του πρώτου Αγιασμού του νέου έτους την παραμονή των Φώτων, κατά την οποία ο παππάς ψέλνει και ξορκίζει οριστικά τους καλικάντζαρους, αναγκάζοντάς τους να επιστρέψουν στα λαγούμια τους κρώζοντας «Φεύγετε να φεύγουμε, τι έρχεται ο τουρλόπαπας με την αγιαστούρα του και με τη βρεχτούρα του!»...

(ἀπό ἐδῶ,ὅπου θά βρεῖτε περισσότερες πληροφορίες περί καλικαντζάρων καί τίς ἀνάλογες πηγές.Ἐπίσης τό ἀνωτέρῳ θέμα μᾶς δίνει μία πολύ χρήσιμη πηγή γιά τίς ἀναφορές τῆς λαογραφίας περί Καλικαντζάρων σ᾿ὁλόκληρη τήν Ἑλλάδα-ἐδῶ-)

Ὅπως τά καλικαντζάρια φοβοῦνται,τρέμουν καί τρέχουν νά κατέβουν στίς ὑπόγειες τρῦπες τους,τήν ἡμέρα τῶν Φώτων καί τοῦ Ἁγιασμοῦ τῶν Ὑδάτων ἔτσι καί οἱ ἐγχώριοι πολιτικάντηδες καί παντός εἴδους ἐξουσιαστές, βρῆκαν τήν εὐκαιρία νά ἀπαγορεύσουν,ἐφέτος ( καί ποιός ξέρει ἴσως καί νά τό καθιερώσουν) τήν λειτουργική πρᾶξιν τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας τοῦ καθαγιασμοῦ τοῦ ὕδατος. Γιατί,τί συμβολίζει καί τό φοβοῦνται τόσο πολύ; Διαβᾶστε : 

Τί εἶναι ὁ Ἁγιασμός καί τί συμβολίζει 

Μετά ἀπ᾿ὅλα ὅσα διαβάσατε,δέν φαντάζομαι νά ὑπάρχει ἀπορία σχετικῶς μέ τήν πρώτη καί τελευταία φωτογραφία ; Εἶπα,μήπως...Ἡ διαφορά εἶναι στό ὅτι αὐτοί μᾶς βασανίζουν ὁλόκληρο τόν χρόνο καί ἀδιαλείπτως. Ἀλλά ποῦ θά πάῃ,θά τρουπώσαν στά ὑπόγεια λαγούμια,ὅπου νἄναι...

( Σημ. Πελασγ. Δική μου ἐπιλογή,οἱ φωτό καί ὄχι τοῦ συγκεκριμένου θέματος,ἀποσπάσματα τοῦ ὁποίου ἀναδημοσιεύσαμε.Γιά νά μήν ὑπάρξει παρεξήγησις μέ τόν συγγραφέα τοῦ ἀνωτέρῳ θέματος)

Ἡ Πελασγική