Ἀπό τόν «Οἶκο τοῦ Σολομώντα» στόν Τεκτονικό Ναό

Εισαγωγή: Η Δυαδικότητα της Επιστημονικής Επανάστασης

Η παραδοσιακή ιστοριογραφία θεωρεί εδώ και καιρό την Επιστημονική Επανάσταση του 17ου αιώνα ως μια διαδικασία εκκοσμίκευσης και απελευθέρωσης της λογικής από το θρησκευτικό δόγμα. Ωστόσο, η σύγχρονη έρευνα (F. Yeats, C. Webster, M. Jacob) δείχνει ότι η γέννηση της σύγχρονης επιστήμης ήταν βαθιά ριζωμένη σε θεολογικές συζητήσεις και μυστικιστικές αναζητήσεις. Κεντρική φιγούρα σε αυτή τη σύνθεση ήταν ο Francis Bacon, του οποίου η ιδέα για τον «Οίκο του Σολομώντα» χρησίμευσε ως πρότυπο τόσο για τη Βασιλική Εταιρεία του Λονδίνου όσο και, έμμεσα, για το συμβολικό σύστημα του Τεκτονισμού.

«Ο Οίκος του Σολομώντα»: Τεχνοκρατική Ουτοπία και Ιερή Γνώση

Στο ημιτελές μυθιστόρημά του, "Η Νέα Ατλαντίδα" (1627), ο Bacon περιγράφει το νησί Βενσαλέμ, το οποίο κυβερνάται από μια τάξη λογίων. Το κεντρικό ίδρυμα του νησιού είναι το "Κολλέγιο των Έξι Ημερών της Δημιουργίας" ή  "ο Οίκος του Σολομώντα" .

Δομή και λειτουργίες

Ο Bacon περιγράφει τον "Οίκο του Σολομώντα" όχι απλώς ως πανεπιστήμιο, αλλά ως ένα γιγάντιο εργαστήριο με σαφή καταμερισμό εργασίας, που προβλέπει τη δομή των σύγχρονων ερευνητικών ινστιτούτων. Η ιεραρχία του περιλαμβάνει τους «Εμπορους του Φωτός» (πράκτορες που συλλέγουν γνώσεις παγκοσμίως), τους «Κλέφτες» (αναλυτές που εξάγουν πληροφορίες από βιβλία) και τους «Ερμηνευτές της Φύσης» - την υψηλότερη κάστα, που συνθέτει δεδομένα σε νόμους.

Ιερός χαρακτήρας

Για τον Bacon, η επιστήμη δεν ήταν μια κοσμική ενασχόληση. Το όνομα του ινστιτούτου παραπέμπει στον βιβλικό βασιλιά Σολομώντα, στον οποίο αποδίδονταν η γνώση όλων των μυστικών της φύσης (από «τον κέδρο του Λιβάνου μέχρι τον ύσσωπο»). Ο Bacon πίστευε ότι η επιστήμη ήταν μια επιστροφή στην κατάσταση του Αδάμ πριν από την Πτώση, όταν έδινε ονόματα στα πράγματα, διακρίνοντας την ουσία τους.

«Στόχος της κοινωνίας μας είναι να κατανοήσουμε τις αιτίες και τις κρυφές δυνάμεις όλων των πραγμάτων... με σκοπό την επέκταση των ορίων της ανθρώπινης δύναμης.»  - Francis Bacon

φωτό

Θεολογική Βάση: Bacon, Νομιναλισμός και Προτεσταντισμός

Το ζήτημα της θρησκευτικής πεποίθησης του Bacon είναι περίπλοκο. Τυπικά, ήταν ένθερμος υποστηρικτής  της Εκκλησίας της Αγγλίας (Αγγλικανισμός) , ακολουθώντας τη «μέση οδό» (μέσω των μέσων ενημέρωσης). Ωστόσο, η θεολογική του ανθρωπολογία έφερε ένα ξεχωριστό αποτύπωμα  Καλβινισμού  (ή αυστηρού Αυγουστινιανισμού), χαρακτηριστικό της αγγλικής πνευματικής ελίτ της εποχής.

Καλβινιστική απαισιοδοξία και επιστημονική αισιοδοξία

Ο Bacon συμμεριζόταν την Καλβινιστική πεποίθηση για την πλήρη εξαχρείωση της ανθρώπινης φύσης μετά την Πτώση. Η ανθρώπινη λογική, σύμφωνα με τον Bacon, είναι ένας «παραμορφωτικός καθρέφτης». Αυτή ακριβώς είναι η πηγή του «παραδόξου του Bacon»: αφού το ανθρώπινο μυαλό είναι αναξιόπιστο και επιρρεπές σε είδωλα του νου, απαιτεί μια αυστηρή μέθοδο και εργαλεία (πείραμα) για να περιορίσει τις φαντασιώσεις του. Υπό αυτή την έννοια, ο εμπειρισμός του Bacon είναι μια ασκητική πειθαρχία του νου, κοντά στην πουριτανική ηθική.

Νομιναλιστική κληρονομιά

Μέσω της παράδοσης της Οξφόρδης, ο Bacon επηρεάστηκε από τον μεσαιωνικό νομιναλισμό ( William του Ockham). Αν ο Θεός είναι απόλυτα ελεύθερος και δεν δεσμεύεται από την αναγκαιότητα, τότε ο κόσμος δεν μπορεί να κατανοηθεί μέσω της αριστοτελικής λογικής. Πρέπει να διερευνηθεί εμπειρικά («διαβάζοντας το Βιβλίο της Φύσης»), αφού ο Θεός θα μπορούσε να είχε δημιουργήσει τους νόμους της φυσικής όπως ήθελε.

Βασιλική Εταιρεία του Λονδίνου : Η Πουριτανική Παρόρμηση

Με την ίδρυση της Βασιλικής Εταιρείας του Λονδίνου (1660), το «πνεύμα του Bacon» συγχωνεύτηκε με την επιρροή του ριζοσπαστικού Προτεσταντισμού. Σύμφωνα με τη Θέση του Μέρτον, οι Άγγλοι Πουριτανοί και Καλβινιστές ήταν αυτοί που αποτέλεσαν τη ραχοκοκαλιά της πρώιμης επιστημονικής κοινότητας.

Ο Καλβινισμός ως κινητήρια δύναμη της επιστήμης

Για τα μέλη της Εταιρείας (όπως ο John Wilkins ή ο Robert Boyle), η μελέτη της φύσης ήταν μια μορφή θρησκευτικής αφοσίωσης. Κατανοώντας τους μηχανισμούς του σύμπαντος, οι επιστήμονες δόξαζαν τον Μεγάλο Ωρολογοποιό. Ο Καλβινισμός απέρριπτε τη μοναστικό στοχασμό υπέρ του ενεργού μετασχηματισμού του κόσμου (Vita Activa πρακτική ζωή), ο οποίος ευθυγραμμιζόταν απόλυτα με το πρόγραμμα του Bacon για την «κατάκτηση της φύσης».

Εβραϊκό Υπόστρωμα: Επιρροή της Καμπάλα

Μια συχνά παραβλεπόμενη πτυχή είναι η επιρροή του εβραϊκού μυστικισμού στον κύκλο της Βασιλικής Εταιρείας. Η χριστιανική Καμπάλα θεωρούνταν  μια Prisca Theologia  ( αρχαία θεολογία ) — αρχαία σοφία ικανή να συμφιλιώσει την επιστήμη και τη θρησκεία.

Βασικά στοιχεία και κείμενα

Ένας βασικός υποστηρικτής αυτών των ιδεών ήταν ο Christian Knorr von Rosenroth, του οποίου το έργο Kabbala Denudata (1677–1684) αποτέλεσε βιβλίο αναφοράς για πολλούς Άγγλους διανοούμενους. Μια άλλη σημαντική προσωπικότητα ήταν ο Francis Mercurius van Helmont, γιος ενός διάσημου αλχημιστή, ο οποίος αλληλεπιδρούσε προσωπικά με τον Boyle, τον Locke και τους Πλατωνιστές του Cambridge. Προώθησε την ιδέα ότι τα εβραϊκά ήταν μια φυσική γλώσσα που αντανακλούσε την ουσία των πραγμάτων και συνέδεσε το Καμπαλιστικό σεφιρότ με τις μηχανικές αρχές της ύλης.

Ο Ναός του Σολομώντα ως Μοντέλο του Σύμπαντος

Ο  Isaac Newton (πρόεδρος της Εταιρείας από το 1703) και ο κύκλος του ήταν εμμονικοί με την ιδέα του Ναού του Σολομώντα. Πίστευαν ότι ο Ναός ήταν ένα κωδικοποιημένο διάγραμμα του σύμπαντος. Ο Newton μελέτησε σχολαστικά τα σχέδια του Ναού (από το Βιβλίο του Ιεζεκιήλ και του Μαϊμονίδη), πιστεύοντας ότι οι αναλογίες του κτιρίου έκρυβαν τον νόμο της παγκόσμιας έλξης και την αληθινή χρονολογία του κόσμου. Έτσι, ο «Ναό του Σολομώντα» του Μπέικον μετατράπηκε από μεταφορά σε αντικείμενο αρχιτεκτονικής και ερμηνευτικής μελέτης.

Από το Πείραμα στην Τελετουργία: Η Γένεση του Εικαστικού Τεκτονισμού

Στις αρχές του 18ου αιώνα, το πνευματικό περιβάλλον της Βασιλικής Εταιρείας άρχισε να διαμορφώνεται στις μορφές του κερδοσκοπικού Τεκτονισμού.

Desaguliers και η Νευτοποίηση του Τεκτονισμού

Ο John Theophilus Desaguliers, επιμελητής πειραμάτων της Βασιλικής Εταιρείας και Μέγας Διδάσκαλος της στοάς (1719), έγινε βασικό πρόσωπο σε αυτή τη μεταφορά. Έφερε τις αρχές της επιστημονικής ανοχής και του συνταγματικού πολιτεύματος στις τεκτονικές στοές.

Μετασχηματισμός συμβόλων

Οι ιδέες του Bacon και των Εβραϊστών βρήκαν μια νέα ενσωμάτωση στον Τεκτονικό συμβολισμό:

Η Χαμένη Λέξη:  Η Τεκτονική αναζήτηση για τη «χαμένη λέξη του δασκάλου» απηχεί την αναζήτηση του Bacon (και την Καμπαλιστική) για τη χαμένη γλώσσα του Αδάμ, η οποία δίνει δύναμη πάνω στη φύση.

Ο Μέγας Αρχιτέκτονας:  Ο Θεός των Καλβινιστών (ο κυρίαρχος Ηγεμόνας) και ο Θεός των Νευτώνειων (ο μεγάλος Μαθηματικός) συγχωνεύτηκαν στην εικόνα του Μεγάλου Αρχιτέκτονα του Σύμπαντος.

Ο Ναός του Σολομώντα:  Από το επιστημονικό ερευνητικό ινστιτούτο του Bacon, ο Ναός εξελίχθηκε σε ένα πνευματικό ιδανικό. Οι Τέκτονες δεν τον έχτισαν από πέτρα, αλλά από τον εαυτό τους («ζωντανές πέτρες»), υλοποιώντας το όραμα του Bacon για ηθική και πνευματική τελειότητα.

Σύναψη

Η Βασιλική Εταιρεία του Λονδίνου και ο κερδοσκοπικός Τεκτονισμός είναι δύο κλάδοι του ίδιου δέντρου, των οποίων οι ρίζες βρίσκονται στην ουτοπία του Francis Bacon. Το έργο του Bacon, φιλτραρισμένο μέσα από την καλβινιστική ηθική και εμπλουτισμένο με την εικονοποιία της χριστιανικής Καμπάλα, δημιούργησε μια μοναδική πολιτιστική κατάσταση. Σε αυτό, ο « Οίκος του Σολομώντα» έγινε πραγματικότητα δύο φορές: ως θεσμός εμπειρικής επιστήμης (η Βασιλική Εταιρεία) και ως εσωτερική σχολή ηθικής (Τεκτονισμός Μασσωνία), διατηρώντας μέχρι σήμερα το ιδανικό της προόδου και της παγκόσμιας αδελφότητας.

Ἀπό : geopolitika.ru

Ἡ Πελασγική