Ξημερώνει ἡ 25η Μαρτίου ...

Ο ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗΣ , ἔργο τῆς Σοφίας Βλάχου ἐδῶ

(Ὁ Κολοκοτρώνης καταδιωκόμενος ὑπὸ τῶν Τούρκων εἰς τήν Πελοπόννησον, ἠναγκάσθη νὰ καταφύγη, εἰς τὴν Ζάκυνθον, ὅπου ἀνέλαβεν ὑπηρεσίαν ὡς ἀξιωματικὸς εἰς στρατιωτικὸν σῶμα, τὸ ὁποῖον εἶχον συγκροτήσει οἱ ἐκεῖ Ἄγγλοι δι᾽ Ἑλλήνων ἐθελοντῶν).

 Ἅμα διαλύθηκαν τὰ συντάγματα κι ἔσβησε κάθε στρατιωτικὴ ζωὴ στά Ἑφτάνησα, ὁ μοναχὸς ἀπὸ τοὺς καπεταναίους, ποὺ δὲν τά ᾽χασε καὶ δέν γύρεψε ἀπὸ κανένα βοήθεια, ἦταν ὁ Κολοκοτρώνης. Ἄλλαξε μὲ τὴν πιό μεγάλη εὐκολία τὸ σπαθὶ τοῦ πολεμάρχου μὲ τὸ κατάστιχο. 

 Κανένας δὲν ἦταν πιὸ κοσμαγάπητος ἀπ’ αὐτόν. Τὸν ἤξεραν, τον ἔδειχνα, τὸν τιμοῦσαν. Κανένας δὲν παραξενευόταν νὰ τὸν βλέπη πάλι στὰ ἐμπόρια. Ἀπὸ τὰ δεκαπέντε χρόνια πού ᾽μεινε στὴ Ζάκυνθο, τὰ ἕξι μονάχα ἔκαμε ἀξιωματικὸς καὶ πολεμιστής. Ὅλα τ’ ἄλλα δούλευε. Ἤτανε τίμιος στὶς δοσοληψίες του. Ἡ ἀγορά τον ἐμπιστευόταν. Δὲν εἶχε τον ἀντιπαθητικὸ ἀέρα τοῦ ἐπαγγελματίου παλληκαρά. Ἦταν πολὺ σεμνός. 

( φωτό ἀριστερά - Κολοκοτρώνη οικία - Αγία Τριάδα, Ζάκυνθος. ελαιογραφία του Δημητρίου Πελεκάση. ΕΔΩ) 

 Ζοῦσε μὲ τὴ φαμίλια του σ’ ἕνα σπιτάκι, πίσω ἀπὸ τὸ ἀρχοντικό του Ρώμα, κοντὰ στὴν ἐκκλησία τοῦ Ἁγίου Λουκᾶ. Ἦταν καθάριο, γεμᾶτο ἀγάπη ἀρχαῖα, πατριαρχική. Στὸ θρόνο τῆς βασίλισσας καὶ τῆς Ἅγιας, μέσα σὲ τοῦτο τὸ ἱερό, εἶχε τὴν γριὰ μάνα του την «καπετάνισσα», πού τὸν ἀκολούθησε στὴν ἐξορία. Γύρω ἀπὸ τὴν χιονισμένη, σεβάσμια μορφή της, ποὺ τὴ λάτρευε σὰν εἰκόνισμα, βουΐζει τὸ εὔθυμο μελίσσι της φαμελιάς: Ἡ γλυκιὰ κι ὑποταγμένη Κατερίνα, ἡ γυναῖκα του, οἱ δυό του θυγατέρες, ἡ Γιωργίτσα κι ἡ Ἑλένη, ὁ Πάνος, παλληκάρι δεκαοχτώ χρονῶν, ὁ Γιάννης λίγο μικρότερος καὶ τέλος τὸ στερνοπαίδι του, μὲ τ’ ὄνομα τὸ δοξασμένο τοῦ παπποῦ - Κωνσταντῖνος - ποὺ τὸ λένε χαϊδευτικά Κολίνο. Εἶναι περήφανος, ποὺ ἔχει ἀσφαλίσει μιὰ ἥσυχη κι ὄχι στερημένη ζωὴ στὴ χαροκαμένη «καπετάνισσα», ποὺ ὑπόφερε τόσα καὶ τόσα γι᾽ αὐτόν. Κι᾿ εὐτυχισμένος ποὺ μπορεῖ νὰ κάμη λιγώτερο πικρὴ τὴν ξενιτιά στὴν ἀγαπημένη του γυναῖκα μὲ τὶς περιποιήσεις του καὶ ν’ ἀνατροφῇ τα παιδιά του, ὅπως θέλει αὐτός. Μονάχος τὰ βαφτίζει στὴν κολυμπήθρα του Χριστοῦ καὶ τῆς Ἑλλάδας. Εἶναι νὰ τὰ ζηλέψουν ἀρχοντόπουλα γιὰ τόν τρόπο, ποὺ τ’ ἀνασταίνει. Τοὺς ἔχει τοὺς καλύτερους δασκάλους: Ὁ Μαρτελάος ποὺ τὰ μαθαίνει γράμματα, εἶναι ὁ φημισμένος δάσκαλος του Φώσκολου καὶ τοῦ Σολωμοῦ.

 Ὁ Πάνος λείπει τοὺς περισσοτέρους μῆνες. Ἔχει πάει στοὺς Κορφούς, στὴν Ἀκαδημία. Εἶναι ὁ σοφὸς τοῦ σπιτιοῦ. Ὁ πρῶτος νέος τοῦ καιροῦ του. Ὁ Μοριᾶς δὲν μποροῦσε νὰ δείξη πιὸ διαβασμένον Ἕλληνα. 

 Εἶναι καμάρι τοῦ νησιοῦ αὐτὰ τὰ Ἑλληνάκια, ὅταν μὲ τὰ χιονάτα φουστανελάκια τοὺς καὶ τὰ τσαρουχάκια τους πηγαίνουν μὲ τὴν γιαγιά, τὸν πατέρα, τὴν μάνα, τὶς ἀδελφάδες τους ταχτικά, κάθε Κυριακή, στήν ἐκκλησία. Ὁ Μαρτελάος ἀνεβαίνει πολὺ συχνὰ στὸν ἄμβωνα, γιὰ νά κηρύξη. Ὁ Κολοκοτρώνης καὶ τὰ Κολοκοτρωνάκια του μένουν κι᾿ ἀκοῦνε μὲ κατάνυξη. Τὸ φλογερὸ κήρυγμα ἔχει στὰ στήθη των Κολοκοτρωναίων ἀντίλαλο καθαρὰ ἐθνικὸ· δὲ βλέπουν μπροστά τους παρὰ Τούρκους. Αὐτοὺς θέλουν νὰ σαρώσουν ἀπὸ τὴν Ἑλλάδα. 

 Ὁ Ἀλὴ πασᾶς στέλνει, αὐτὸν τὸν καιρό, ἐπίτηδες, στὴ Ζάκυθο τον γραμματικὸ του Μάνθο Οἰκονόμου: Νὰ προσκαλέση τον Κολοκοτρώνη νά πάη στὰ Γιάννινα, νὰ πάρη στὴν αὐλή του ὅποια θέση θέλει. Ὁ Κολοκοτρώνης δὲ δέχτηκε νὰ ὑπηρετήση τὸ «μεγάλο θεριὸ» τῆς ἠπείρου, ὅπως ἔλεγε τὸν Ἀλή. 

 Ὁ πόθος νὰ τραβήξη τὸ σπαθὶ γιὰ τὴν Ἑλλάδα καὶ μονάχα γι’ αὐτήν, θέριευε κάθε μέρα πιὸ ζωντανὸς κι ἀκράτητος μέσα του. Μὲ πόνο βαθύ σήκωνε τὰ μάτια του κατὰ τὰ βουνὰ τοῦ Μοριᾶ καὶ μουρμούριζε, ἀναστενάζοντας:

 Ἄχ! δὲ θὰ ξανάρθη τὸ σεφέρι;* Δὲ θ’ ἀντιλαλήση πάλι στὶς ράχες το τουφέκι τὸ Κολοκοτρωνέϊκο; 

Ταΰγετος 

Ἔπαιρνε πολλὲς φορὲς τὸ στερνοπαίδι του, τὸν Κολίνο, ἀπὸ τὸ χεράκι κι ἀνέβαιναν τὸ δρόμο τοῦ Κάστρου. Τοῦ ᾽δειχνε μακριὰ τὰ βουνά του Μοριᾶ, μὲ τὶς σταχτογάλαζες κορφὲς στὴν ψιλὴ γάζα τῆς πάχνης: 

 Ἐκεῖ ἔζησαν οἱ πρόγονοί μας του ᾽λεγε· αὐτὸς ὁ τόπος στενάζει τώρα κάτω ἀπ’ τὸν ζυγό. 

 Τὸ λαϊκὸ τραγούδι ἔχει κάμει ἀθάνατες τοῦτες τὶς στιγμὲς καὶ τήν σιωπηλή, βαθιὰ συγκίνησή τους: 

 Τί ἔχεις, πατέρα μου, καὶ κλαῖς καὶ βαριαναστενάζεις; 

 Βλέπω τὴ θάλασσα πλατιὰ καὶ τὸ Μοριᾶν ἀλάργα. 

 Μὲ πῆρε τὸ παράπονο καὶ τὸ μεγάλο ντέρτι... 

 Δὲν ἀπελπιζόταν ὅμως ποτέ! Περισσότερο ἀπὸ κάθε ἄλλη φορὰ ἡ πίστη τοῦ ἦταν ἀσάλευτη, πὼς μιὰ μέρα θ’ ἄστραφτε σ’ αὐτὰ τὰ βουνὰ ἡ ρομφαία τῆς λευτεριᾶς. Μὰ πώς; Σ’ αὐτὴ τὴν ἐρώτηση, ποὺ ἦταν γεμάτη ἀγωνία, ἔλαβε τέλος ἀπόκριση ἕνα πρωΐ τοῦ 1818. 

 Ὁ Ἀναγνωσταράς, ἀπὸ τοὺς καπεταναίους πού εἶχαν ἀνέβει στήν Πετρούπολη νὰ γυρέψουν ἀπὸ τὸν τσάρο μιστούς, ποὺ εἶχαν νὰ λάβουν ἀπὸ τὸ καιρὸ ποὺ ὑπηρετοῦσαν στὰ Ἑφτάνησα, εἶχε γυρίσει τώρα μαζὶ μέ τὸ Χρυσοσπάθη καὶ τὸ Δημητρακόπουλο, κατηχημένος στὰ μυστήρια της Φιλικῆς καὶ σταλμένος νὰ κατηχήση κι ἄλλους. Εἶχαν βγῇ κρυφὰ στήν Ὕδρα κι ἀγνώριστοι μένανε στὸ σπίτι τοῦ καλαβρυτινοῦ Νικηφόρου Παμπούκη, ποὺ ἦταν δάσκαλος, στὸ Ὑδραίϊκο σκολειό. Τὸ πρῶτο, πού σκέφτηκαν, ἤτανε νὰ μπάσουν στὴ Φιλικὴ Ἑταιρεία τον Κολοκοτρώνη. Τοῦ ἔστειλαν πρόσκοπο τὸν Πάγκαλο. Ὁ Ἀναγνωσταράς του ᾽χε δώσει γιά καλὸ καὶ γιὰ κακὸ κι ἕνα γράμμα. Ὁ Κολοκοτρώνης τὸν θυμόταν κάπως. Ξαφνιάστηκε ὅμως, ἅμα τὸν εἶδε. Τὸν τράβηξε σ’ ἕναν ἐξοχικὸ περίπατο. Ὅταν ἄρχισε νὰ τοῦ κάνη τὸ συνηθισμένο ψάρεμα στοὺς κατηχούμενους, ὁ Κολοκοτρώνης τὸν ἔκοψε ἀνυπόμονα:

( φωτό ἀριστερά, Ὅρκος Φιλικοῦ, ἐλαιογραφία σέ ξύλο τοῦ Διονυσίου Τσόκου, 1849.)

 Πές μου τὰ ὅλα, μίλα ξάστερα! Δὲν ταιριάζουν σὲ μένα λόγια λοξά. Εἶναι χρόνια, ποὺ προσμένω τέτοιο χαμπέρι. 

 Τοῦ τὰ εἶπε ὅλα. Φῶς ἄστραψε μέσα του. Ἡ ἰδέα μιᾶς πανελλήνιας συνωμοσίας, ποὺ νὰ ἐνώνη πολιτικοὺς κι ἱερωμένους, ἐμπόρους καί ναυτικούς, ὁπλαρχηγοὺς καὶ προεστούς - μιᾶς συνωμοσίας ποὺ θά χτυποῦσε ἀπ’ ὁλοῦθε καὶ μ’ ὅλους τοὺς τρόπους τὸν τύραννο, μὲ δυνάμεις ἑλληνικές, χωρὶς μάταιη ἐλπίδα γιὰ ξένη βοήθεια, τοῦ φαινόταν ἡ μόνη σωτήρια. Εἶδε μπροστά του τὸ δρόμο τοῦ λυτρωμοῦ. Γύρεψε στὴ στιγμὴ νά ὁρκιστῇ. 

 Ἐγώ, ἡ φαμίλια μου, τ’ ἅρματά μου, τὸ αἷμα μου, ὅ,τι ἔχω, εἶναι γιὰ τήν Ἑλλάδα. 

 Τράβηξαν κάτω ἀπὸ τὸ κάστρο τὸ δρόμο της Μπόχαλης μὲ τὶς μύριες ὀμορφιές. Τριγυρισμένο ἀπὸ καρυδιές, ἐλιές, φοινικιές, κυπαρίσσια, κιτριὲς καὶ λεμονιὲς ζωσμένο πρασινάδα καὶ λουλούδια, εἶναι ἕνα ἐκκλησάκι: Ὁ Ἄι Γιώργης τῶν Λατίνων. Δὲν ἔχει καμιὰ σχέση μὲ τούς δυτικούς. Λατῖνοι λέγονταν ἡ φαμίλια, ποὺ τό ᾽χτισε. Ἤτανε το ἀγαπημένο ἐκκλησάκι του Κολοκοτρώνη. Σ’ αὐτὸ εἶχε βαφτίσει ὅσα παιδιὰ εἶχε ἀποχτήσει στὴ Ζάκυθο. Σὲ τοῦτο τὸ ἐκκλησάκι τράβηξε ὁ Κολοκοτρώνης τὸν Πάγκαλο, γιὰ νὰ δώση μπροστά του τὸν μεγάλον ὅρκο. 

 Ὁ παπᾶς ἦταν δικός τους. Ἦταν ὁ Ἠπειρώτης Ἄνθιμος Ἀργυρόπουλος. Βρισκόταν πρόσφυγας στὴν Ζάκυθο, κατατρεγμένος ἀπὸ τὸν Ἀλὴ πασᾶ. Αὐτὸς ὅρκιζε ὅλους τοὺς φιλικοὺς καὶ κρατοῦσε ταχτικὸ ἀρχεῖο. Ἀπάνω σ’ ἕνα σκεβρωμένο, παλιὸ εἰκονισματάκι μὲ τρεῖς σβησμένες μορφές, ἔβαλε τὸ πλατὺ μεγάλο χέρι του ὁ λευτερωτὴς τῶν ραγιάδων, νὰ δώση τὸν ὅρκο. Εἶναι γονατιστός, σκυμένος, μπροστὰ στὸ μεγαλεῖο τῆς ἰδέας. Τό μισόφωτο τῆς ἐκκλησίτσας ἐξαϋλώνει τις τρεῖς μορφές. Κορμιὰ δέν ὑπάρχουν. Ψυχὲς λειτουργάνε. Μιά - μιὰ ξαναγυρίζουν τὶς φοβερὲς λέξεις τοῦ ὅρκου οἱ ἀντίλαλοι ἀπ’ ὅλες τὶς γωνιές, ποὺ εἶναι γεμᾶτες σκοτάδι καί μυστήριο. Καὶ τὶς μεγαλώνουν, τὶς πληθαίνουν. Σὰν νὰ εἶναι μπροστά ὅλα τὰ μαῦρα κοπάδια τῶν ραγιάδων καὶ νὰ ὁρκίζωνται μαζί του. Ἀνήσυχοι φτερουγίζουν κάτω ἀπὸ τὸν θόλο οἱ ἀντίλαλοι αὐτοί, σάν πουλιὰ ποὺ γυρεύουν ἀνοιχτὸ διάβα νὰ πετάξουν στὴν Ἑλλάδα, νά κράξουν σὲ συναγερμό τα σύγνεφα τῆς μεγάλης τρικυμίας. Ὕστερα οἱ φράσεις γιὰ τὴν πατρίδα κόβονται ἀπὸ στεναγμοὺς καὶ ἀναφιλητά. Καί τώρα σιωπὴ βαθιὰ καὶ κατανυχτική. 

 Τὸ μυστήριο ἔχει τελειώσει. Ὁ Κολοκοτρώνης γυρίζει ἀλλαγμένος στό σπίτι του. Πότε εἶναι ἀλαφρός, χαρούμενος, πετάει. Καὶ πότε πέφτει ἄξαφνα σὲ συλλογή. Τὸν βλέπουν γιὰ πρώτη φορά, ὕστερα ἀπὸ μῆνες, νά κοιτάζη, νὰ συγυρίζη τ’ ἅρματά του. Κατεβαίνει στὸ κατώϊ κι ἐξετάζει μή λείπη τίποτ’ ἀπὸ τὴν σέλα του τὴν ὄμορφη, πού ᾽χει ἀπὸ τὸ σύνταγμα του Δούκα της Ὑορκης. Δὲν εἶναι ἥσυχος πιά. Συνήθιζε νὰ πηγαίνη ν’ ἀκούη τὸν Μαρτελάο καὶ τὸν Καλύβα, ὅταν ἔκαναν μάθημα. Τώρα τοῦ φαίνεται πὼς δὲ λένε τίποτα. Ὀνειρεύεται ντουφέκι, σπαθί, μάχες, νῖκες, θάνατο. 

Ἀπό τό Ἀναγνωστικό τῆς ΣΤ΄ Δημοτικοῦ, 1967, ἐδῶ

 Μιὰ μέρα εἶναι στὴν τάξη του Καλύβα. Τὸν ἀκούει, ποὺ κάνει μάθημα. Ἀπάνου στὴν ἕδρα εἶν’ ἕνα χοντρὸ βιβλίο - μιὰ πολύτιμη ἔκδοση του Βόλφ. Ἄξαφνα τοῦ φωνάζει: 

 Τί τὰ μαθαίνεις αὐτοῦ τὰ παιδιά; Νά, ἐτοῦτο νὰ τὰ μάθης! Καὶ χύνεται στὸ βιβλίο καὶ θέλει νὰ σκίση τὰ φύλλα του, καὶ νὰ δείξη σὲ δάσκαλο καί μαθητὲς πῶς φτιάνουν τα χαρτοῦτσα, τὰ φυσέκια της μπαρούτης γιὰ τό ντουφέκι. Κι εἶδαν κι ἔπαθαν νὰ γλιτώσουν τὸ βιβλίο ἀπὸ τὰ χέρια του.

* σεφέρι : ταξίδι στράτευμα εκστρατεία, πόλεμος

Τό κείμενο τοῦ Σπύρου Μελᾶ « ΤΟ ΦΩΣ ΤΗΣ ΦΙΛΙΚΗΣ », ἀπό  ΕΔΩ. 

ΖΗΤΩ Η 25η ΜΑΡΤΙΟΥ 1821 ! 

ΖΗΤΩ ΟΙ ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΑΙΟΙ !  

ΖΗΤΩ Ο ΑΘΑΝΑΤΟΣ ΜΟΡΙΑΣ ! 

ΖΗΤΩ ΤΟ ΕΘΝΟΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ! 

Καί ὁ θρησκευτικός ἑορτασμός : Ὁ Εὐαγγελισμός τῆς Θεοτόκου

Ὁ Εὐαγγελισμός τῆς Θεοτόκου, ἁγιογραφία τῆς Σοφίας Βλάχου,ἀπό ἐδῶ

ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ ! 

Ἡ Πελασγική