Ορθοδοξία, Ανθρώπινα Δικαιώματα και Μαρξισμός

«Όταν έπεσε το Τείχος του Βερολίνου, είπαμε ότι αυτό ήταν το τέλος της μαρξιστικής ιδεολογίας. Κάναμε τρομερό λάθος».

Του Vladimir Moss* (Orthodox Christian Books) / ΚΟΚΚΙΝΟΣ ΟΥΡΑΝΟΣ

ΚΟ: Το παρακάτω άρθρο μπορεί να είναι λίγο μεγάλο, αλλά είναι θα έλεγα η «ερμηνεία» πάρα πολλών ειδήσεων που παρουσιάζει ο ΚΟ. Γιατί η ριζική μεταμόρφωση / παραμόρφωση των δυτικών κοινωνιών που βιώνουμε σήμερα σε όλους του τομείς δεν γίνεται καθόλου «τυχαία», αλλά βάσει σχεδίου. Αφιερώστε λίγο χρόνο και διαβάστε το.

* Ο Vladimir Moss γεννήθηκε ως Anthony Moss στο Λονδίνο το 1949, γιος Βρετανού διπλωμάτη. Έχει πτυχία Φιλοσοφίας και Ψυχολογίας. Το 1974 έγινε Χριστιανός Ορθόδοξος και εντάχθηκε στο Πατριαρχείο της Μόσχας. Από το 1984 έως το 1985 εργάστηκε ως καθηγητής Αγγλικών στη Θεσσαλονίκη. Από το 1993 έως το 1994 ήταν λέκτορας Ψυχολογίας και Θρησκείας σε Πανεπιστήμιο της Σόφιας. Ως επί το πλείστον ασχολείται με τη συγγραφή βιβλίων για την Ορθόδοξη Εκκλησία και την ιστορία της Ορθόδοξης Εκκλησίας.

*********

Ένας άνθρωπος κλωτσάει έναν άλλον άνθρωπο που βρίσκεται στο έδαφος και δεν απειλεί κανέναν. Είναι αυτό σωστό ή λάθος; Κανείς πολιτισμένος άνθρωπος δεν θα μπορούσε να αρνηθεί ότι είναι λάθος. Το ερώτημα είναι: γιατί είναι λάθος; Είναι λάθος επειδή ο Θεός μας έδωσε την εντολή να αγαπάμε τον πλησίον μας, να μην τον κακομεταχειριζόμαστε; Αυτή είναι η απάντηση που θα έδινε ένας Ορθόδοξος Χριστιανός (και οι περισσότεροι θρησκευόμενοι άνθρωποι). Είναι λάθος, διότι η απρόκλητη βία είναι έγκλημα σύμφωνα με τους νόμους του κράτους ; Και πάλι, θα απαντούσε ναι ένας Ορθόδοξος Χριστιανός (και πιο νομοταγείς άνθρωποι). Είναι λάθος διότι κάθε άνθρωπος έχει το δικαίωμα να αντιμετωπίζεται με αξιοπρέπεια και σεβασμό; Εδώ ένας Ορθόδοξος Χριστιανός θα μπορούσε πιθανότατα να διστάσει να απαντήσει ... Όχι επειδή αρνείται ότι τα ανθρώπινα όντα θα πρέπει να αντιμετωπίζονται με αξιοπρέπεια και σεβασμό, αλλά επειδή ο τρόπος που τίθεται το ερώτημα προϋποθέτει μια φιλοσοφία περί ανθρωπίνων δικαιωμάτων που δεν είναι Ορθόδοξη ...

Η προέλευση της Φιλοσοφίας : Φυσικό Δίκαιο

Η σύγχρονη φιλοσοφία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι μια θεωρία οικουμενικής ηθικής δέσμευσης για όλους τους ανθρώπους και όλα τα ανθρώπινα θεσμικά όργανα και κράτη που δεν εξαρτώνται από την ύπαρξη του Θεού ή οποιουδήποτε ανθρώπινου νομοθέτη.

Οι ρίζες αυτής της φιλοσοφίας βρίσκονται στη μεσαιωνική δυτική ιδέα του «φυσικού δικαίου» (lex naturalis). Αυτή η ιδέα γεννήθηκε από την ανάγκη να τεθούν όρια στα δύο όργανα που με διάφορους τρόπους θεωρούσαν ότι είναι υπεράνω του νόμου : η Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία και ο ρωμαϊκός παπισμός.

Σύμφωνα με το ρωμαϊκό δίκαιο, ο αυτοκράτορας ήταν υπεράνω του νόμου ή ελεύθερος από τους ανθρώπινους νόμους (legibus solutus), στο μέτρο που «ό, τι ευχαριστεί τον άρχοντα έχει τη δύναμη του νόμου». Εάν παραβίαζε δικούς του νόμους, ποιος έμελλε να τον κρίνει και ποιος έμελλε να τον εμποδίσει να περάσει άλλους νόμους που θα κάνουν την προηγούμενη παράβαση του νόμου νόμιμη; Ο Πάπας ομοίως θεωρείτο ότι ήταν υπεράνω του νόμου - δηλαδή ελεύθερος από τις διατάξεις του εκκλησιαστικού δικαίου. Αυτή ήταν η συνέπεια της «απόλυτης εξουσίας» του (potestas absoluta), διότι εάν αμάρτησε κατά το εκκλησιαστικό δίκαιο, ή έγινε αιρετικός, ποιος θα μπορούσε να τον κρίνει εκτός από τον ανώτατο ειδικό επί του θέματος, δηλαδή τον ίδιο τον Πάπα; Και ποιος θα μπορούσε να τον κρίνει αν αυτός αρνιόταν να κρίνει τον εαυτό του;

Ωστόσο, αν και ένας μονάρχης θα μπορούσε να απελευθερωθεί από τους νόμους του κράτους και ο Πάπας θα μπορούσε να απελευθερωθεί από το κανονικό δίκαιο της Εκκλησίας, υπόκειντο και οι δύο, θεωρητικά, σε ένα άλλου είδους δίκαιο. Αυτόν τον ανώτερο νόμο που ονομάστηκε από μεσαιωνικούς θεωρητικούς, «φυσικό δίκαιο». Το Φυσικό Δίκαιο ορίζεται από τον ιστορικό της μεσαιωνικής σχολαστικής φιλοσοφίας Fr. Frederick Copleston (1907-1994) ως «το σύνολο των καθολικών προσταγών του σωστού λόγου σχετικά με αυτό το αγαθό της ανθρώπινης φύσης, το οποίο πρέπει να επιδιώκεται και αυτό το κακό της ανθρώπινης φύσης, το οποίο πρέπει να αποφεύγεται».

Αλλά ο ορισμός αυτός θέτει το ερώτημα: πώς μπορούμε να γνωρίζουμε τι είναι «σωστός λόγος»; Και τι είναι «το καλό της φύσης»; Η απάντηση που δόθηκε από τους μεσαιωνικούς θεολόγους, σύμφωνα με τον J.S. McClelland, ήταν περίπου το εξής : «Για να είναι ένα απόφθεγμα ηθικής ή ένα απόφθεγμα χρηστής διακυβέρνησης μέρος του φυσικού δικαίου, θα πρέπει να είναι σύμφωνο με την Αγία Γραφή, με τα κείμενα των Πατέρων της Εκκλησίας, με την παπική δήλωση, με ό, τι οι φιλόσοφοι λένε και θα πρέπει επίσης να είναι σύμφωνο με τις κοινές πρακτικές της ανθρωπότητας, τόσο τις χριστιανικές όσο και τις μη χριστιανικές».

Αλλά αυτό, επίσης, εγείρει πολλά ερωτήματα. Τι πρέπει να κάνουμε σε περίπτωση που η «παπική δήλωση» έρχεται σε αντίθεση με «τα γραπτά των Πατέρων της Εκκλησίας» (όπως συμβαίνει συχνά); Και δεν είναι πιθανόν αυτό που «λένε οι φιλόσοφοι» να είναι ακόμη περισσότερο σε αντίθεση με τους Αγίους Πατέρες; Και δεν είναι «οι κοινές πρακτικές της ανθρωπότητας, χριστιανικές και μη χριστιανικές» μια εξαιρετικά ασαφής και συζητήσιμη έννοια;

Είναι πράγματι αυτός ο λόγος, που ακόμη και στην πιο σύγχρονη και εκκοσμικευμένη εκδοχή της, η φιλοσοφία του φυσικού δικαίου, των ανθρώπινων δικαιωμάτων, παραμένει εξαιρετικά ασαφής και συζητήσιμη. Αλλά αυτό δεν την εμποδίζει να είναι, και τότε και τώρα, ένα πολύ ισχυρό όπλο στα χέρια εκείνων που, για τον ένα ή τον άλλο λόγο, επιθυμούν να ανατρέψουν την επικρατούσα ιεραρχία ή το σύστημα της ηθικής. Αυτό το βλέπουμε ακόμη και στον Θωμά τον Ακινάτη, τον μεγαλύτερο από τους σχολαστικούς και πιστό γιο της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας. Όρισε τη σχέση του φυσικού δικαίου με τεχνητούς νόμους ως εξής : «Κάθε νόμος που σχηματίζεται από τον άνθρωπο φέρει το χαρακτήρα ενός νόμου ακριβώς σε αυτό το βαθμό στον οποίο προέρχεται από τον νόμο της φύσης. Αλλά αν σε οποιοδήποτε σημείο έρχεται σε σύγκρουση με το νόμο της φύσης, ταυτόχρονα παύει να είναι νόμος. Είναι μια απλή διαστροφή του νόμου».

Η πρώτη σημαντική εφαρμογή της αρχής του φυσικού δικαίου ήρθε κατά τη διάρκεια της κρίσης της Magna Carta στην Αγγλία. Ο Πάπας Ιννοκέντιος Γ ' είχε θέσει το σύνολο της Αγγλίας υπό απαγόρευση επειδή ο βασιλιάς Ιωάννης διαφώνησε με αυτόν για το ποιος πρέπει να είναι ο αρχιεπίσκοπος του Canterbury. Αφόρισε τον Ιωάννη, τον καθαίρεσε από τον θρόνο και πρότεινε το βασιλιά Φίλιππο Αύγουστο της Γαλλίας να εισβάλει και να κατακτήσει την Αγγλία! Ο Ιωάννης έκανε έκκληση στην παπική διαμεσολάβηση για να σωθεί από τον Φίλιππο. Αυτός την δέχτηκε, αλλά με μια τιμή:  πλήρη αποκατάσταση των πόρων και των εδαφών, αέναη φεουδοποίηση της Αγγλίας και της Ιρλανδίας στον παπικό θρόνο και καταβολή ετήσιου μισθώματος χιλίων μάρκων. Μόνο όταν όλα τα χρήματα καταβλήθηκαν ήρθη η απαγόρευση. Και τότε, όπως ο Peter De Rosa το θέτει ακριβώς : «με την ευγενική άδεια από τον Πάπα Ιννοκέντιο ΙΙΙ, ο Χριστός ήταν σε θέση να εισέλθει και πάλι την Αγγλία». Αυτό εξόργισε τον βασιλιά Φίλιππο, ωστόσο, διατάχθηκε τώρα να εγκαταλείψει την προετοιμασία του για τον πόλεμο και δεν του επιτράπηκε να εισβάλει, γιατί δεν ήταν αγγλικό, αλλά παπικό έδαφος. Επιπλέον, η άθλια παράδοση του Ιωάννη στον Πάπα, και ο όρκος αφοσίωσης που έκανε στον ίδιο, προκάλεσε τους φόβους των Άγγλων βαρόνων, οι απαιτήσεις των οποίων οδήγησαν στην περίφημη Magna Carta του 1215 που περιόρισε τις εξουσίες του βασιλιά και η οποία συνήθως θεωρείται ως η αρχή της σύγχρονης δυτικής δημοκρατίας. Έτσι, ο δεσποτισμός του Πάπα προκάλεσε τις απαρχές της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας ....

Η Magna Carta όμως ήταν ο περιορισμός της βασιλικής και όχι της παπικής εξουσίας. Παρ’ όλα αυτά, επηρέασε εξίσου και τον παπισμό : πρώτον, γιατί η Αγγλία υποτίθεται ότι ήταν ένα παπικό φέουδο, αλλά το πιο σημαντικό λόγω του ότι έθετε ένα επικίνδυνο, επαναστατικό προηγούμενο, το οποίο θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί εναντίον του ίδιου του Πάπα. Και έτσι ο Πάπας Ιννοκέντιος ΙΙΙ «από την πληρότητα της απεριόριστης δύναμής του» καταδίκασε την Χάρτα ως «αντίθετη προς τον ηθικό νόμο», «άκυρη ισχύος για πάντα», απάλλαξε τον βασιλιά από την υποχρέωση να την τηρεί και αφόρισε «όποιον θα εξακολουθούσε να διατηρεί τέτοιες προδοτικές και άδικες αξιώσεις».

Αλλά ο Αρχιεπίσκοπος του Καντέρμπουρυ Stephen Langton, αρνήθηκε να δημοσιεύσει αυτή την πρόταση. Και ο λόγος που έδωσε ήταν πολύ σημαντικός : «Ο φυσικός νόμος είναι δεσμευτικός για τους Πάπες και τους πρίγκιπες και τους επισκόπους εξίσου: δεν υπάρχει διαφυγή από αυτόν. Είναι πέρα από την προσιτότητα του ίδιου του Πάπα».

Και έτσι η θεωρία του φυσικού δικαίου άνοιξε το δρόμο για τους ανθρώπους να κρίνουν και να καθαιρούν πάπες και βασιλείς ... Ωστόσο, καθ’ όλη τη μεσαιωνική περίοδο και μέχρι τις αρχές της σύγχρονης περιόδου, ο ​​φυσικός νόμος παρέμεινε δεμένος στο χριστιανισμό και τα χριστιανικά πρότυπα συμπεριφοράς. Και δεδομένου ότι ο Χριστιανισμός σε γενικές γραμμές δεν ευνοεί την εξέγερση ενάντια στις υπάρχουσες δυνάμεις, η πλήρης επαναστατική δυναμική αυτής της έννοιας δεν είχε ακόμη υλοποιηθεί .

 

Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο :  Ορθοδοξία, Ανθρώπινα Δικαιώματα και Μαρξισμός