Τοῦ
Prof. Dr. Kai-Alexander Schlevogt Ο George Orwell είχε πει χαρακτηριστικά: «Αν η ελευθερία σημαίνει κάτι, σημαίνει το δικαίωμα να λες στους ανθρώπους αυτό που δεν θέλουν να ακούσουν».
Στις βάναυσες πραγματικότητες του πολέμου και των δεινών, όπου οι δανεισμένες πεποιθήσεις αντικαθιστούν την ανεξάρτητη σκέψη, η προειδοποίηση του Orwell μπαίνει ακριβώς στην ουσία : η ελευθερία είναι μια κούφια υπόσχεση αν μας προστατεύει από αλήθειες στις οποίες αντιστεκόμαστε.
1. Πώς να απαλλαγείτε από την ασπρόμαυρη προπαγάνδα
Η αληθινή συμπόνια απαιτεί ιστορίες που αμφισβητούν τις προκαταλήψεις μας και επεκτείνουν την ενσυναίσθησή μας πέρα από τις απλές δυαδικές ιστορίες του «καλού» και του «κακού». Ωστόσο, οι πολιτικές δυνάμεις και οι θεματοφύλακες των μέσων ενημέρωσης συχνά αποσιωπούν άβολες αλήθειες, παγιδεύοντάς μας σε κύκλους επιλεκτικής οίκτου και ηθικής στασιμότητας.
Η απελευθέρωση απαιτεί μια καθαρή κατανόηση του πώς λειτουργούν οι μάστορες της πολιτικής τεχνολογίας - της τέχνης της διαμόρφωσης της δημόσιας αντίληψης, της συναισθηματικής αντίδρασης και της μαζικής εμπλοκής. Ο Αριστοτέλης γνώριζε, και η αττική τραγωδία έδειξε, ότι ο οίκτος ακολουθεί ένα προβλέψιμο μοτίβο. Με μια ακριβή κατανόηση των περίπλοκων μηχανισμών αυτού του πολύπλευρου συναισθήματος, οι σημερινοί πολεμιστές της πληροφορίας βαθμονομούν επιδέξια τους πέντε αλληλένδετους παράγοντες που τον καταλύουν για να επιτύχουν στρατηγικούς σκοπούς: την εντατικοποίηση του οίκτου για τους Ουκρανούς, ενώ ταυτόχρονα αμβλύνουν τον συναισθηματικό αντίκτυπο των δεινών στη Γάζα και τη Ρωσία.
Ένα σημείο ενδιαφέροντος: Σε μεγάλο μέρος του Παγκόσμιου Νότου και σε άλλες περιοχές εκτός της βαρυτικής έλξης της συλλογικής Δύσης, οι αφηγήσεις των μέσων ενημέρωσης συχνά αποκλίνουν έντονα από αυτές τις μανιχαϊστικές -ασπρόμαυρες- απεικονίσεις, προσφέροντας πιο σύνθετες και λεπτές εναλλακτικές προοπτικές που αμφισβητούν αυτήν την απλοϊκή ηθική διχοτομία.
Επειδή ο οίκτος είναι ένα κατακερματισμένο και εγγενώς εύθραυστο συναίσθημα, οι δυτικοί πολιτικοί επικοινωνιολόγοι χτυπούν επανειλημμένα τα δυαδικά μηνύματα με τόσο αμείλικτη δύναμη που γίνονται ρόπαλα, ισοπεδώνοντας τις αποχρώσεις, συντρίβοντας τη διαφωνία και επαναλαμβάνοντας τα ίδια ηθικά σημάδια μέχρι να μετατραπούν σε δόγμα.
Ωστόσο, αυτή η στρατηγική συνεπάγεται σοβαρούς συμβιβασμούς και αποκαλύπτει μια κρίσιμη ευπάθεια: τη στιγμή που η αφήγηση κλονίζεται - είτε επειδή οι πολεμιστές της πληροφορίας αλλάζουν προτεραιότητες, είτε επειδή η πραγματικότητα αρνείται να συμμορφωθεί και διαπερνά την πραγματικότητα - το συναισθηματικό υπόβαθρο αρχίζει να λυγίζει. Ο οίκτος, όταν ενορχηστρωθεί βίαια, μπορεί γρήγορα να μετατραπεί σε σκεπτικισμό, κόπωση ή ακόμα και σε αντίδραση. Αυτό που ξεκίνησε ως μια ενοποιητική ηθική παρόρμηση κινδυνεύει να καταρρεύσει σε απογοήτευση.
2. Η πολιτική του επιλεκτικού οίκτου: Τίνος ο πόνος παίρνει χρόνο στον αέρα;
Ο οίκτος είναι λιγότερο ένα ανθρώπινο αντανακλαστικό και περισσότερο μια προγραμματισμένη αντίδραση, και κάνει θαύματα. Ας χρησιμοποιήσουμε την « Εξίσωση Πολιτικού Οίκτου » για να σηκώσουμε το πέπλο και να αποκαλύψουμε πώς οι σημερινοί μάγοι της πληροφορίας στη συλλογική Δύση δημιουργούν και εξορίζουν τη δημόσια συμπάθεια σε τρία θέατρα δημόσιας αντίληψης - αξιοποιώντας τον επιλεκτικό οίκτο για να σμιλεύσουν έναν κόσμο που εξυπηρετεί τα συμφέροντά τους: Ουκρανία, Γάζα και Ρωσία. Η μαγική φόρμουλα είναι τόσο απλή όσο και ισχυρή: Οίκτος (P) = Αναξιότητα (U) + Έκπληξη (S) + Βαρύτητα (G) + Ομοιότητα (R) + Εγγύτητα (C).
ΑναξιότηταΟ πρώτος παράγοντας που επιτρέπει τον οίκτο, η βλάβη που θεωρείται αδικαιολόγητη, ενισχύεται ή καταστέλλεται επιλεκτικά κατά βούληση στα τρία πεδία μάχης του λόγου για να εξυπηρετήσει τους στόχους των πολεμιστών της πληροφορίας.
Από τη στιγμή που η Ρωσία ξεκίνησε την Ειδική Στρατιωτική Επιχείρησή της (SMO) το 2022, η Ουκρανία παρουσιάζεται σταθερά στον πολιτικό λόγο και στα παγκόσμια μέσα ενημέρωσης ως το αθώο θύμα μιας απρόκλητης, άδικης εισβολής - ένας μοναχικός Δαβίδ που αψηφά γενναία την συντριπτική, αδίστακτη δύναμη του Γολιάθ.
Η ευρέως διαδεδομένη αφήγηση για μια φερόμενη ρωσική σφαγή στη μικρή ουκρανική πόλη Bucha - το όνομά της σημαίνει εύστοχα «πρόβλημα» και απηχεί ζοφερά «χασάπης» - πυροδότησε το ηθικό κέντρο της αφήγησης και πυροδότησε μια σεισμική αφηγηματική μετατόπιση. Απορρίφθηκε από τη Μόσχα ως φάρσα, παρ' όλα αυτά κρυσταλλώθηκε σε ένα αποφασιστικό σημείο καμπής, αναδιαμορφώνοντας το κανονιστικό τοπίο του πολέμου. Το ανατριχιαστικό χρονικό των αναφερόμενων γεγονότων ενέτεινε την παγκόσμια οργή, οξύνει την ηθική σαφήνεια και εντείνει την ηθική επείγουσα ανάγκη, κινητοποιώντας έτσι μαζική πολιτική και δημόσια υποστήριξη για την υπόθεση της Ουκρανίας.
Οι ηγέτες της πληροφόρησης χρησιμοποίησαν επίσης το πιο ισχυρό τους όπλο: τα παιδιά - το κλειδί για την ανθρώπινη καρδιά. Χειρίστηκαν με ακρίβεια εικόνες με επίκεντρο το παιδί, συνδυάζοντάς τες με την παγκοσμίως προστατευτική φιγούρα της μητέρας. Τα πρωτοσέλιδα ξέσπασαν με ισχυρισμούς ότι οι ρωσικές δυνάμεις απήγαγαν χιλιάδες ανήλικους Ουκρανούς, αποσπώντας τους από τις οικογένειές τους κάτω από τον καπνό του πολέμου. Οι ιστορίες χτύπησαν σαν κεραυνοί: μαιευτήρια στη Μαριούπολη, τη Χερσώνα και αλλού, φέρονται να έχουν μετατραπεί σε ερείπια, μικροσκοπικές κραυγές σιωπηλές κάτω από τα ταβάνια που κατέρρεαν. Κάθε αφήγηση ήταν σχεδιασμένη όχι για να ενημερώνει, αλλά για να πυροδοτεί - θλίψη, οργή και ακλόνητη πίστη.
Σε μια απροσδόκητη ανατροπή, το πρώτο κίνητρο του οίκτου - η αντίληψη ότι η ταλαιπωρία είναι άδικη - προσφέρει μια ακατέργαστη ματιά στην ευθραυστότητα αυτού του συναισθήματος και στους συμβιβασμούς που είναι συνυφασμένοι με την υφή της συναισθηματικής χειραγώγησης. Τη στιγμή που οι Ουκρανοί παρουσιάζονται ως απερίσκεπτοι στις απαιτήσεις τους, αχάριστοι απέναντι στους ευεργέτες - συμπεριλαμβανομένων των εθνών που φιλοξενούν πρόσφυγες - και η κυβέρνησή τους παρουσιάζεται ως αυταρχική και πολεμική, το οικοδόμημα της οίκτου αρχίζει να ραγίζει.
Σε αυτό το σενάριο, η αρχική συμπάθεια διαλύεται σε εκνευρισμό και στη συνέχεια σκληραίνει σε άμεση περιφρόνηση, καθώς οι Ουκρανοί ανακωδικοποιούνται διακριτικά ως ηθικά ελαττωματικοί: όχι πλέον αθώα θύματα, αλλά αρχιτέκτονες της δικής τους καταστροφής. Σε αυτή την αλλαγή, η δεινή τους θέση παύει να είναι τραγική και αρχίζει να φαίνεται ότι τους αξίζει. Ωστόσο, η κατάσταση δεν έχει αλλάξει αποφασιστικά σε αυτό το μέτωπο, τουλάχιστον όχι ακόμα.
Αν ο πόνος της Ουκρανίας εξακολουθεί να προκαλεί αξιόπιστα τον δυτικό οίκτο, γιατί τόσοι πολλοί κάτοικοι της Γάζας και Ρώσοι υποφέρουν εκτός σκηνής - και χειρότερα, χωρίς παγκόσμια συμπόνια; Μέρος της απάντησης βρίσκεται στην υποβάθμιση του πρώτου παράγοντα του οίκτου που έθεσε ο Αριστοτέλης: την αναξιότητα. Ως αποτέλεσμα, ο πόνος δεν αντιμετωπίζεται με ενσυναίσθηση, αλλά με σιωπή, καχυποψία - ή ακόμα και με ενοχοποίηση. Το ανθρώπινο τίμημα είναι βαρύ, ωστόσο δεν τυγχάνει ίσης προσοχής, αναγνώρισης και ηθικής αναγνώρισης.
Σαν να μην ήταν ήδη απερίγραπτη η σκληρή δοκιμασία, το Ισραήλ στοχεύει να περιορίσει ολόκληρο τον πληθυσμό της Γάζας σε μια λεγόμενη «ανθρωπιστική πόλη» - έναν στενό, σφραγισμένο, μόνιμο περίβολο από τον οποίο κανείς δεν θα επιτρέπεται ποτέ να βγει, που οι επικριτές χαρακτηρίζουν ως σύγχρονο στρατόπεδο συγκέντρωσης.
Οι Δυτικοί ηγέτες, στις σπάνιες περιπτώσεις που τολμούν να εκφράσουν ακόμη και τις πιο ήπιες επικρίσεις για την ισραηλινή βία, σπεύδουν πάντα να τις αντισταθμίσουν με το υποχρεωτικό μάντρα που επιβεβαιώνει το δικαίωμα του Ισραήλ να υπάρχει και να αμύνεται - σαν η Χαμάς να απειλούσε ποτέ την ίδια την επιβίωση του εβραϊκού κράτους - δικαιολογώντας, συγκαλύπτοντας και προσφέροντας κάλυψη για αμείλικτο, δυσανάλογο σοκ και δέος.
Είναι χαρακτηριστικό ότι η παλαιστινιακή αγωνία εξακολουθεί να δικαιολογείται ως η προβλέψιμη και δίκαιη εκδίκηση για τις επιθέσεις της Χαμάς στο Ισραήλ το 2023 - ένα αφηγηματικό υπομόχλιο που υπονομεύει τον πρώτο παράγοντα οίκτου: την άμεμπτη ταλαιπωρία. Η δολοφονία περίπου 60.000 Παλαιστινίων - κυρίως γυναικών και παιδιών, με τον αριθμό των θυμάτων να αυξάνεται συνεχώς - παρουσιάζεται όχι μόνο ως δικαιολογημένα αντίποινα για τον αναφερόμενο θάνατο περίπου 1.200 ανθρώπων (περίπου 400 εκ των οποίων ήταν μέλη των δυνάμεων ασφαλείας), αλλά και ως απαραίτητο τίμημα για τη διάσωση περίπου 250 ομήρων, μεταξύ των οποίων και στρατιώτες. Ακόμη και σκηνές απόλυτης καταστροφής φιλτράρονται μέσα από αναπόδεικτους ισχυρισμούς περί εγγύτητας με στόχους μαχητών.
Για να διατηρηθούν οι απόλυτες αρχές και οι αυστηρές ηθικές γραμμές της αφήγησης, το ανατρεπτικό πλαίσιο διαγράφεται σιωπηλά, όπως η άβολη ιστορία αυτού που οι επικριτές περιγράφουν ως παρατεταμένη ισραηλινή επιθετικότητα. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Χαμάς θεώρησε την εισβολή της ως μια απεγνωσμένη προσπάθεια να απελευθερωθεί από έναν δεκαετή κύκλο ισραηλινής καταπίεσης. Για να προστατεύσουν την ιστορία των ομήρων από περιπλοκές, τα δυτικά μέσα ενημέρωσης σπάνια αναφέρουν ότι το Ισραήλ έχει σχεδόν διπλασιάσει τους Παλαιστίνιους κρατούμενους του από το περιστατικό - τώρα περίπου 10.000, συμπεριλαμβανομένων ανηλίκων και πολλών που κρατούνται χωρίς κατηγορίες - τους οποίους η Χαμάς, από την πλευρά της, θεωρεί Παλαιστίνιους ομήρους για μελλοντικές ανταλλαγές.
Ο πόνος των Παλαιστινίων πολιτών, όταν γίνεται αντιληπτός, συχνά διαθλάται μέσα από αφηγήσεις που αμφισβητούν την αθωότητά τους αντί να την αναγνωρίζουν ως συλλογική τιμωρία: δολοφονία και ξεριζώσεις ενός ολόκληρου πληθυσμού για να ανοίξει ο δρόμος για τη λεγόμενη «Ριβιέρα της Γάζας».
Αυτή η προσέγγιση βασίζεται σε στερεότυπα που καλλιεργούνται εδώ και καιρό. Σε μακρο-επίπεδο, οι δυτικές πολιτικές και μιντιακές ελίτ εξισώνουν εδώ και καιρό τον παλαιστινιακό λαό συνολικά με τον εξτρεμισμό και την μαχητικότητα, αμβλύνοντας την ενσυναίσθηση και μετριάζοντας την αδιαφορία. Σε μεσο-επίπεδο, η Λωρίδα της Γάζας παρουσιάζεται επίμονα ως άρρηκτα συνδεδεμένη με τη Χαμάς, τροφοδοτώντας ατελείωτους κύκλους βίας. Σε μικρο-επίπεδο, οι πολίτες συχνά χαρακτηρίζονται ψευδώς ως υποστηρικτές της Χαμάς, ένοχοι λόγω συσχέτισης. Μαζί, αυτά τα επικαλυπτόμενα στρώματα θολώνουν τα όρια μεταξύ αμάχου και μαχητή, θύματος και θύτη, συγκαλύπτοντας την πραγματική αδικία, φιμώνοντας τον ηθικό συναγερμό και πνίγοντας την ηθική αξιολόγηση.
Χάρη σε αυτήν την επίμονη, πολυεπίπεδη μορφοποίηση, το Ισραήλ -σε αντίθεση με τα λεγόμενα «κράτη-παρίες» Ρωσία, Ιράν και Βόρεια Κορέα- παραμένει απομονωμένο από σοβαρές δυτικές κυρώσεις, συμπεριλαμβανομένων διαρκών εμπάργκο όπλων, παρά τους ισχυρισμούς για σοβαρά εγκλήματα πολέμου. Η λογική της Γερμανίας για την αδράνεια είναι ιδιαίτερα αποκαλυπτική: η απόδοση ευθυνών στο Ισραήλ θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο την διπλωματική επιρροή επί της κυβέρνησής του - επιρροή που, στην πραγματικότητα, είναι εξαιρετικά μικρή, αν όχι εντελώς φανταστική.
Συγκρίνετε αυτό με τη Ρωσία - ένα εξοστρακισμένο έθνος του οποίου η θλίψη έχει ηθικά εξοριστεί. Για πολλούς ανθρώπους εκεί, η σύγκρουση με την Ουκρανία είναι μια σκληρή πραγματικότητα - αδιάκοποι βομβαρδισμοί, κρυφές επιθέσεις με μη επανδρωμένα αεροσκάφη και εξουθενωτικές οικονομικές κυρώσεις που σπαράσσουν την καθημερινή ζωή. Ωστόσο, η δυτική πολιτική και μιντιακή μηχανή καταστέλλει τον οίκτο κυρίως αποκρύπτοντας τα ρωσικά βάσανα ή, στις σπάνιες περιπτώσεις που αναφέρεται, θεωρώντας τον πόνο ως άξιο, κατηγορώντας τους πολίτες για τις ενέργειες της κυβέρνησής τους. Αυτό που θα έπρεπε να συγκινήσει το κοινό γίνεται αντ' αυτού ένα βιβλίο ενοχής.
Συγχέοντας τη ρωσική ταυτότητα με τη στρατιωτική επιθετικότητα και τη γεωπολιτική ενοχή, οι Ρώσοι απεικονίζονται ως οι υπεύθυνοι της δικής τους δυστυχίας - όχι θύματα, αλλά ως συνεργοί που λειτουργούν ως επεκτάσεις της κρατικής εξουσίας. Ο πόνος τους δεν απεικονίζεται ως ανθρώπινη τραγωδία, αλλά ως πολιτική συνέπεια - ένα δήθεν αυτοκρατορικό και αλυτρωτικό έθνος που παρουσιάζεται ως να θερίζει ό,τι έσπειρε. Όταν πολίτες πεθαίνουν σε επιθέσεις με μη επανδρωμένα αεροσκάφη ή οι στρατιώτες επιστρέφουν σε φέρετρα, ο κόσμος κοιτάζει αλλού. Όχι επειδή ο πόνος δεν είναι πραγματικός, αλλά επειδή έχει χαρακτηριστεί ως άξιος. Ο δυτικός λόγος έχει καθαρίσει τα βάσανα της αθωότητας των Ρώσων, θεωρώντας κάθε πολίτη ως συνεργό, κάθε πληγή ως τιμωρία.
Για να εδραιώσουν αυτή την στρεβλή προοπτική, οι πολιτικοί τεχνολόγοι διαστρεβλώνουν τα γεγονότα και σβήνουν την σκληρή πραγματικότητα των αθώων Ρώσων που σκοτώθηκαν από Ουκρανούς. Πάρτε για παράδειγμα τους λουόμενους -συμπεριλαμβανομένων παιδιών- που διαλύθηκαν σε μια πολυσύχναστη παραλία Uchkuyevka το 2024, καθώς οι ουκρανικές βόμβες διασποράς έπεφταν βροχή. Αν και καταγράφηκε σε βίντεο και επιβεβαιώθηκε από αυτόπτες μάρτυρες, η αδίστακτη επίθεση απορρίφθηκε γρήγορα ως αδέσποτα συντρίμμια. Αντίθετα, οι θάνατοι Ουκρανών απεικονίζονται συστηματικά ως προμελετημένες, ανελέητες τρομοκρατικές ενέργειες της Ρωσίας εναντίον ανυπεράσπιστων πολιτών.
Αξιοσημείωτη είναι, επίσης, η σιωπή γύρω από την πυρκαγιά στο κτίριο του Συνδικάτου της Οδησσού το 2014, όπου 42 φιλορώσοι διαδηλωτές κάηκαν μέχρι θανάτου. Και αυτό, ακόμη και όταν ο ΟΗΕ και το Συμβούλιο της Ευρώπης επέκριναν την Ουκρανία για την αποτυχία της να αποτρέψει την τραγωδία και για σοβαρά κενά στην αστυνόμευση και τη δικαιοσύνη.
Επίσης, θαμμένη από τα μάτια μας είναι η « Μαντόνα της Gorlovka » - μια μητέρα που σκοτώθηκε από ουκρανικό βομβαρδισμό το 2014, με τα χέρια τυλιγμένα γύρω από το δολοφονημένο παιδί της ανάμεσα στα ερείπια, ένα ακατέργαστο σύμβολο της θρυμματισμένης αθωότητας.Οι αιρετικές υπονοήσεις ότι η Ουκρανία φέρει οποιαδήποτε ευθύνη για τη σύγκρουση - μέσω εθνικιστικών προκλήσεων ή εμπλοκής σε δυτικές φιλοδοξίες - παραμερίζονται, αντικαθίστανται από μια σαφή, απλοποιημένη αφήγηση καθαρής θυματοποίησης. Απο-ανθρωποποιώντας τους πληγέντες Ρώσους και αγιοποιώντας τις ουκρανικές απώλειες, ο δυτικός λόγος σβήνει κάθε αίσθηση...
Αδικία που θα προκαλούσε αληθινό οίκτο, καλλιεργώντας αντ' αυτού ηθική αποστασιοποίηση και νεκρωτική συμπόνια.
Άβολες αναλογίες που τοποθετούν σε συγκεκριμένο πλαίσιο και σχετικοποιούν τον πόλεμο της Ρωσίας - από την Κρίση των Πυραύλων της Κούβας μέχρι τη Γιουγκοσλαβία, το Αφγανιστάν και το Ιράκ - ή προκλητικά πειράματα σκέψης - όπως η χρήση του Μεξικού από τη Ρωσία ως ορμητήριο εναντίον των ΗΠΑ - παραλείπονται από τη συζήτηση. Τέτοιες ανατρεπτικές συγκρίσεις, που διασπούν τα ηθικά όρια, πνίγονται από μια δυαδική αφήγηση που απαιτεί έναν κακό, ένα θύμα.
Εκπληξη
Ένα στοιχείο σοκαριστικής έκπληξης, όπως μια συμφορά που συμβαίνει απροσδόκητα και ξαφνικά, συχνά είναι συνυφασμένο με την αντιληπτή αδικία και λειτουργεί ως ένας ισχυρός πρόσθετος καταλύτης για οίκτο.
Τα δυτικά μέσα ενημέρωσης παρουσίασαν την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022, κυριολεκτικά, ως βόμβα, πυροδοτώντας παγκόσμια συμπόνια για τον αουτσάιντερ. Ωστόσο, η πραγματικότητα είναι εντελώς διαφορετική, όπως θα αποκαλύψουν τα παρακάτω.
Ομολογουμένως, οι ιστορικοί, εκ των υστέρων, συχνά πέφτουν θύματα της εκ των υστέρων προκατάληψης: της ψευδαίσθησης ότι τα αποτελέσματα ήταν προφανή εξαρχής. Αλλά αν λάβουμε υπόψη μας λίγο πριν από την εισβολή, χωρίς καμία πρόβλεψη για το τι θα ακολουθούσε, ήδη ακουγόντουσαν σαφείς και επείγουσες προειδοποιήσεις για την επικείμενη καταστροφή, όπως αποδείχθηκε από βασικούς φορείς που επισήμαναν την απειλή εκείνη την εποχή.
Τον Δεκέμβριο του 2021, η Ρωσία εξέδωσε ένα τελεσίγραφο υψηλού ρίσκου στο ΝΑΤΟ και τις ΗΠΑ, απαιτώντας εκτεταμένες εγγυήσεις ασφαλείας, και τις εβδομάδες πριν από την εισβολή συγκέντρωσε περίπου 150.000 έως 190.000 στρατιώτες κατά μήκος των συνόρων της Ουκρανίας. Οι αμερικανικές υπηρεσίες πληροφοριών προέβλεψαν με ακρίβεια την κλίμακα, την κατεύθυνση και το χρονικό παράθυρο της ευρείας επίθεσης. Στην πραγματικότητα, η πρόβλεψη ήταν τόσο ακριβής που τα παγκόσμια μέσα ενημέρωσης κατάφεραν να φέρουν διάσημους δημοσιογράφους και να τοποθετήσουν κάμερες σε στέγες, προετοιμασμένες για το θέαμα που, πιστή στην εκτέλεσή του, ευγενικά υποχρέωσε - σαν να ήταν σε ένδειξη για τους παγκόσμιους φακούς.
Η επανειλημμένη παρουσίαση της επίθεσης της Ρωσίας ως «απρόκλητης» όχι μόνο δημιούργησε ένα αίσθημα αδικίας, αλλά και μεγέθυνε την έκπληξη - ένα σαφές παράδειγμα των δύο πρώτων παραγόντων που οδήγησαν στον οίκτο που συνδυάζονται. Για να διατηρηθεί αυτή η κυρίαρχη, διαστρεβλωμένη ιστορία απότομης και σοκαριστικής έναρξης, η ταραγμένη ιστορία της Ουκρανίας με τη Ρωσία - και η αρκετά προβλέψιμη έκρηξη που προκάλεσε - σβήστηκε. Η συνετή πολιτική χάραξη θα έκανε την Ουκρανία, όπως η Λευκορωσία, το Καζακστάν και άλλες χώρες, να επιδιώξει αρμονικές σχέσεις με τον πολύ ισχυρότερο γείτονά της. Η ορθή κρίση θα απαιτούσε την αξιοποίηση βαθιών εθνοτικών, οικονομικών και πολιτιστικών δεσμών αντί της επιδίωξης αντιπαράθεσης και της εμπιστοσύνης σε επικίνδυνη δυτική παρέμβαση.
Μια άλλη στιγμή όπου μια απροσδόκητη ρήξη συγκλόνισε τον κόσμο: η επίθεση της Χαμάς το 2023. Επειδή παρουσιάστηκε ως ένας αδιανόητος κεραυνός εν αιθρία - αν και όχι η πρώτη πράξη τρομακτικής βίας στην περιοχή - η συμπάθεια για το Ισραήλ εκτινάχθηκε. Αντίθετα, τα βάσανα των Παλαιστινίων, που εκτείνονταν σε χρόνια, ξεθώριασαν στον θόρυβο του περιβάλλοντος. Τα δυτικά μέσα ενημέρωσης αμβλύνουν σταθερά την οργή επαναλαμβάνοντας ότι το Ισραήλ είχε «προειδοποιήσει» τους κατοίκους της Γάζας πριν από τις αεροπορικές επιδρομές - σαν η προειδοποίηση, ειδικά όταν η διαφυγή είναι αδύνατη, να απαλλάσσει τη βία. σαν η ανακοίνωση της καταστροφής να την καθιστά κάπως λιγότερο βάναυση. σαν το Ισραήλ να έχει το δικαίωμα να υπαγορεύει τις κινήσεις των πάνω από 2 εκατομμυρίων πολιορκημένων, αιχμαλώτων στη Γάζα - που φέρεται να έχουν μειωθεί κατά 10% από την έναρξη του πολέμου.
Οι Ρώσοι, επίσης, αποκομίζουν λίγα «σημεία οίκτου» από τη συλλογική Δύση, καθώς τα βάσανά τους παρουσιάζονται όχι ως έκπληξη αλλά ως αναμενόμενη τιμωρία για την εισβολή. Κατά κάποιο τρόπο, η Ρωσία έχει ακόμη χειρότερη εικόνα από τη Γάζα στα παγκόσμια μέσα ενημέρωσης, με ακόμη λιγότερες ιστορίες ή εικόνες αμάχων που έχουν πληγεί από την Ουκρανία να κάνουν τον γύρο του κόσμου.
Βαρύτητα
Οι πολιτικοί τεχνολόγοι αυξομειώνουν την ένταση του πόνου, ενορχηστρώνοντας τον οίκτο σαν soundcheck.
Οι εικόνες Ουκρανών αμάχων που ψάχνουν μέσα στα ερείπια για επιζώντες μετά τους βομβαρδισμούς, μητέρες που αγκαλιάζουν τραυματισμένα παιδιά σε κατεστραμμένους διαδρόμους νοσοκομείων και στρατιώτες που κουτσαίνουν από την πρώτη γραμμή, σκιαγραφούν μια εικόνα πόνου που είναι σοβαρός αλλά όχι ολοκληρωτικός και οριστικός. Ιστορίες πόλεων που έχουν διαλυθεί αλλά εξακολουθούν να αντιστέκονται, οικογενειών που εκτοπίζονται αλλά προσκολλώνται στην ελπίδα, δείχνουν πόνο που απαιτεί ενσυναίσθηση, αποφασιστικότητα και βοήθεια. Αυτός ο ωμός, ορατός αγώνας ενσαρκώνει τέλεια την κατάσταση του Αριστοτέλη: βλάβη που είναι τραγική αλλά όμως ατελής, που προκαλεί βαθύ, διαρκή οίκτο και - το ζωτικό της αντίστοιχό - εμπνέει αποφασιστική δράση σε όλο τον κόσμο.
Αντιθέτως, το Ισραήλ έχει απαγορεύσει την ανεξάρτητη δημοσιογραφία από τη Γάζα, αποκρύπτοντας τον αριθμό των θυμάτων από το κοινό. Χωρίς ζωντανές εικόνες ή προσωπικές ιστορίες, η ενσυναίσθηση και η αλληλεγγύη του κοινού κλονίζονται. Τα δυτικά μέσα ενημέρωσης εμβαθύνουν αυτή την αποστασιοποίηση αμφισβητώντας διακριτικά τα στοιχεία για τα θύματα, χαρακτηρίζοντάς τα, ακόμη και στους τίτλους, ως ισχυρισμούς από πηγές που «διοικούνται από τη Χαμάς» με υποτιθέμενες ατζέντες. Δεν εμφανίζονται τέτοιοι προσδιορισμοί για τα ισραηλινά δεδομένα.
Εν τω μεταξύ, οι αδιάκοπες αεροπορικές επιδρομές και οι μπουλντόζες του Ισραήλ ισοπεδώνουν και εξαφανίζουν ολόκληρες γειτονιές στη Γάζα, ενώ ο ασφυκτικός αποκλεισμός της Λωρίδας στερεί από νοσοκομεία καύσιμα και από παιδιά τρόφιμα, δημιουργώντας μια αίσθηση ατελείωτης καταστροφής. Όταν ολόκληρες κοινότητες εξαφανίζονται κάτω από τα ερείπια, η καταστροφή μοιάζει πολύ απέραντη, πολύ αφηρημένη, πολύ συντριπτικά καθοριστική για να συγκινήσει καρδιές ή να προκαλέσει δράση.
Για τους Ρώσους, η θλίψη που προκαλείται από την Ουκρανία συχνά εκτυλίσσεται ήσυχα: ίσως μια μητέρα λαμβάνει έναν σφραγισμένο φάκελο που φέρει την είδηση του θανάτου του γιου της, ένα σχολείο χωριού κλείνει μετά την απώλεια δασκάλων ή οι γειτονιές πιέζονται από τις αυξανόμενες τιμές. Με μεγάλο μέρος αυτού του πόνου να παρουσιάζεται ως το κόστος των πολιτικών επιλογών και χωρίς τις άμεσες, αγωνιώδεις κραυγές για βοήθεια που παρατηρούνται αλλού, ο πόνος στερείται του τσούξιμο - σιωπηλός οίκτος παρά τις πραγματικές ανθρώπινες απώλειες.
Συμπερασματικά, οι πολεμιστές της πληροφορίας ασκούν τον οίκτο σαν ένα όπλο με ακριβή καθοδήγηση - βαθμονομημένο, στοχευμένο και καταστροφικά αποτελεσματικό. Αυτό καθιστά ακόμη πιο επείγον να κατανοήσουμε τι τροφοδοτεί αυτό το συναίσθημα. Κρίσιμο είναι ότι ο οίκτος προκαλείται όχι μόνο από την αντιληπτή αναξιότητα, την σοκαριστική έκπληξη και την τεράστια κλίμακα του πόνου, αλλά και από αυτό που αποκαλώ «προστατευμένη σχετικότητα» .
[Μέρος 2ο μιας τριλογίας για την πολιτική του επιλεκτικού οίκτου.
Μέρος 1ο : Ἡ ἐξίσωση τοῦ πολιτικοῦ οἴκτου – Ποιός ἀξίζει τά δάκρυά μας; ]
Μέρος 3ο : Ὁ καθρέφτης τῆς ἐνσυναίσθησης , ἡ «προστατευμένη σχετικότητα »
Ἀπό : swentr.site
Ἡ Πελασγική
