Τό Ὁλοκαύτωμα τῆς Σαμοθράκης

«Τό ὁλοκαύτωμα τῆς Σαμοθράκης», ἔργο τοῦ Αὐγούστου Βινσόν (Auguste Vinchon)* .  (ἀπό ἐδῶ)

Πόσοι,ἀλήθεια,Ἕλληνες γνωρίζουν πώς ἡ Σαμοθράκη ὑπέστη ἕνα πραγματικό ὁλοκαύτωμα; Φαντάζομαι ἐλάχιστοι. Θά μοῦ πῇς ἐδῶ οἱ περισσότεροι ἑλλαδῖτες δέν γνωρίζουν γεγονότα ἱστορικά,τῆς Πατρίδος μας,πού εἶχαν ἐμβέλεια παγκόσμια,θά γνώριζαν αὐτό πού τό ἴδιο τό κράτος,ἡ ἴδια ἡ πολιτεία τήν ἀξία του ὡς συνταρακτικό γεγονός, ἀνεγνώρισε,μέσῳ τῆς Ἀκαδημίας Ἀθηνῶν,μόλις τό 1980 ( ἐδῶ) ; 
Κι᾿ὅμως,αὐτά συμβαίνουν στό ἑλλαδικό κράτος καί γιά τό ποιοί εἶναι ὑπεύθυνοι δέν χρειάζεται καί πολύ σκέψιν.Ἀπό ἀνακηρύξεως τοῦ νεο-ἑλλαδικοῦ κράτους,οἱ κυβερνῶντες αὐτό,φροντίζουν,κυριολεκτικῶς φροντίζουν,νά ὑπάρχῃ ἀπό ἐλάχιστη ὥς μηδαμινή γνώση τῆς Ἱστορίας μας. Καί οἱ ἀναλόγου ἐπιπέδου ἐπιλεγμένοι ὑπουργοί «παιδείας καί πολιτισμοῦ» θέτουν αὐτό ὡς κύριο καί ἀποκλειστικό μέλημά τους τῇ βοηθείᾳ τῶν καταλλήλων συμβουλατόρων καθηγητάδων/ἀκαδημαϊκῶν,πού,τί σύμπτωσις,πάντα διαπνέονται ὑπό ἀριστερῶν/μαρξιστικῶν ἀντιλήψεων...

Τήν πρώτη Σεπτεμβρίου τό ἔτος 1821,ἡ Σαμοθράκη θά ζήσῃ τήν ὀθωμανική βαρβαρότητα σ᾿ὅλο της τό «μεγαλεῖο» ! Ὅπως θά τό βίωνε ἕνα χρόνο ἀργότερα (1822) ἡ Χῖος καί τρία χρόνια μετά (1824) τά Ψαρά ! Σφαγές,βιασμοί,λεηλασίες,ἐξανδραποδισμοί καί τέλος ἡ ἐρήμωσις τοῦ νησιοῦ.

(φωτό)

Ήταν Αύγουστος του 1821. Οι Σαμοθρακίτες εν βρασμώ. Πολλοί ήταν ήδη μεμυημένοι στην Φιλική Εταιρεία. Είχαν συνδέσμους με συμπατριώτες τους στην Κωνσταντινούπολη και με τον μητροπολίτη Μαρωνείας, Κωνστάντιο, είχαν ήδη δημιουργήσει το ψυχολογικό υπόβαθρο. Έτσι ξεσηκώθηκαν από τους Ψαριανούς και επαναστάτησαν κατά του Muhammed Bey Selihtar. 
Αλλά την 1η Σεπτεμβρίου 1821 η νήσος κατεστράφη από το μένος των Οθωμανών, δια γενικής σφαγής του άρρενος πληθυσμού, από τον Τούρκο υποναύαρχο μπέη Καρά-Αλή. 

Σφαγιάσθηκαν περίπου 10.000 άνδρες και αγόρια (κατ’ άλλες πηγές 8.000 ανθρώπους)! Τα γυναικόπαιδα επωλήθησαν στα παζάρια της Κωνσταντινουπόλεως και της Σμύρνης. Τα σπίτια τους κάηκαν (βλ. σχ. Gr. Temple «Travels», τ. α΄, 102-119, που επεσκέφθη το νησί το 1834). Η Σαμοθράκη επλήρωσε ακριβά την Επανάσταση των Ελλήνων.

Γράφει σχετικώς ο Ν. Φαρδύς:

«Μάτην εζήτησα εν ταις επαρχούσαις ιστορίαις της ελληνικής επαναστάσεως και μάλιστα εν τη του Σ. Τρικούπη, ν’ αναγνώσω τι αφοράν την καταστροφήν της νήσου Σαμοθράκης, συμβάσαν τη 1 Σεπτεμβρίου του 1821. Η νήσος Σαμοθράκη, ως και πάσα άλλη νήσος του Αιγαίου πελάγους είναι νήσος ελληνικότατη. Από των αρχαιο¬τάτων χρόνων υπέστη την καθόλου τύχην του ελληνικού έθνους και επί τέλους υπέκυψε τον αυχένα εις την βία Μωάμεθ του Β’, ότε δε το 1821 ηγγέλθη αυτή ότι έφθασεν η ώρα της ελευθερώσεώς της, εκήρυξεν εαυτήν ελευθέραν του τουρκικού ζυγού και τη μητρί Ελλάδι ανήκουσαν. Το τόλμημα τούτο ετιμωρήθη υπό του δεσπότου της δι’ οξυτάτου πελέκεως, κατά δε την μαρτυρίαν του Lacroix, του μόνου, εφ’ όσον υπάρχει μοι γνωστόν, ειπόντος, δύο και μόνους λέξεις επί του γεγονότος τούτου: «Οι Τούρκοι κατερήμωσαν ασπλάχνως την νήσον ταύτην εν τω υπέρ ανεξαρτησίας αγώνι…» – βλ. σχ. Univers Ιles La Grece, Παρίσιοι, 1853, κεφ. 372.

(φωτό)

Βεβαίως γραπτά μνημεία της ιστορικής ταύτης αληθείας δεν υπάρχουσιν, όμως εισέτι πολλοί εξ εκείνων, οίτινες διέφυγον την σπάθην του βαρβάρου, απαχθέντες αιχμάλωτοι εις Κωνσταντινούπολιν και πωληθέντες ως κτήνη εν τοις αγοραίς του Βυζαντίου. Τον προπαρελθόντα δε Μάιον απέθανεν εις των γερόντων, ο Σάββας Κεφάλας, ο οποίος, εν νεανική ηλικία κατά την εποχήν εκείνην, μετ’ άλλων Σαμοθρακών ηγωνίσθη υπέρ ελευθερίας εν Σαμοθράκη και μετά την αποτυχίαν κατετάχθη εθελοντής εις το ελληνικόν ναυτικόν.

Τον γέροντα τούτον δια τελευταίαν φοράν είδον εν Σαμοθράκη τον προπαρελθόντα Μάιον.
Κατά την σύμφωνον δε αφήγησιν των γερόντων της Σαμοθράκης, τα καθέκαστα του δυστυχήματος τούτου έχουσιν ως εξής:

Ελληνικόν πλοίον, όπερ διήρχετο τας νήσους του Αιγαίου πελάγους, προ της ενάρξεως του υπέρ ανεξαρτησίας αγώνος των Ελλήνων, και παρότρυνε ταύτας εις γενικήν κατά του τυράννου επανάστασιν, διήλθε και δια Σαμοθράκης και είπεν τοις προϊούσιν, οπόταν ακούσιν την επαναστατικήν κίνησιν της Ελλάδος, να διώξουν τους υπάρχοντας ολίγους Τούρκους και να λάβωσιν αυτοί την διοίκησιν της νήσου. Μετ’ ενθουσιασμού οι Σαμοθράκες ησπάσθησαν την πρότασιν ταύτην και ωρκίσθησαν πίστιν και υποταγήν τοις πρωταγωνιστούσι ομογενέσι.
Πράγματι, δε, άμα έμαθαν τα γενόμενα εν Πελοποννήσω και ανέγνωσαν την προκήρυξιν του ελληνικού στόλου της 19 Απριλίου 1821, εκδήλωσαν εις τον Μουδίρην της νήσου, ότι του λοιπού είναι Έλληνες ελεύθεροι και, κατά συνέπειαν, δεν έχουσι πλέον να πληρώνωσι φόρους εις τον Σουλτάνον. Ήσαν δε κατά την εποχήν ταύτην, πρόκριτοι της νήσου οι ακόλουθοι: Αλέξιος Αινείτης, Γεωργούδης Πεζούλας, Σάββας Χατζή Γιαννάκης και άλλοι. Δημογέρων δ’ ο Χατζής Γεώργης.

Η είδησις αυτή μετεδόθη αμέσως εις Δαρδανέλια, οπόθεν εξηρτάτο η Σαμοθράκη, αλλ’ η τουρκική κυβέρνησις, ευρισκόμενη εις μεγαλύτερας ενασχολήσεις, εκώφευσεν επί τινάς μήνας εις τα κινήματα των Σαμοθρακών.
Εν τω μεταξύ δε οι Σαμόθρακες οχύρωσαν μέρη τινά της νήσου και υπό την αρχηγίαν του Χατζή Γεώργη, του μόνου εγγραμμάτου επί της νήσου, όστις τοις διαβεβαίωσεν ότι αφ’ ημέρας εις ημέραν ελληνικός στόλος έμελλε να έλθει εις υπεράσπισίν των, ανέμενον αφόβως τον εχθρόν.

Τα οχυρώματά των ήσαν ασφαλέστατα, αλλ’ όπλων και πολεμοφοδίων ήσαν υστερημένοι.
Εγεύθησαν δε σχετικής ελευθερίας σχεδόν τεσσάρων μηνών, ήτις τοις παρεσκεύασε τον παντελή όλεθρόν των.

Την 1η Σεπτεμβρίου του 1821 καθ’ ην ο Καπουδάν πασάς απεβίβασεν εις την νοτιοδυτικήν παραλίαν της νήσου, εις θέσιν καλουμένην Μαυρηλιαίς, χίλιους, ως λέγεται, τακτικούς στρατιώτας, όπως καθυποτάξη τους αποστατήσαντας Σαμόθρακας.

Πριν αρχίσωσιν αι εχθροπραξίαι, εστάλησαν, ως λέγεται, από τον τουρκικόν στρατόν πρεσβευταί, όπως ζητήσωσι την υποταγήν των επαναστατών ο αρχηγός των, όμως,ο Χατζή Γεώργης απήντησεν εν λέξει τοιάδε: «Ημείς αντί φόρων έχομεν μπαρούτι και μολύβι, είμεθα Έλληνες και ως τοιούτοι προτιμώμεν ν’ αποθάνωμεν, παρά να ήμεθα σκλάβοι».

(φωτό)

Η πρώτη συμπλοκή έλαβε χωράν έξωθεν του χωρίου εις θέσιν καλουμένην Μύλοι.
Οι Έλληνες κατείχαν τα υψώματα του Κούκου και του Βρυχού. Ότε δε οι Τούρκοι έφθασαν μέχρι της εισόδου του χωρίου, έλαβαν μία εκκένωσιν πυροβόλων επάνω των, η οποία επλήγωσε τινάς εξ αυτών. Η απρόοπτος αυτή προσβολή τους ανάγκασε προς στιγμήν να οπισθοχωρήσωσιν, όταν, όμως, εστοχάσθησαν ότι οι πολεμούντες Έλληνες ήσαν ολίγοι, ώρμησαν εν σώματι κατ’ αυτών και άλλους μεν εφόνευσαν, άλλους δε και ζώντας συνέλαβαν και τοιουτοτρόπως, εν διαστήματι ολίγων ωρών, εγένοντο κύριοι του χωριού.

Στρατός άλλης κυβερνήσεως, εν τοιαύτει περιστάσει, ήθελεν αρκεσθή εις το να συλλάβη τους πρωταιτίους, οίτινες δεν ήσαν περισσότεροι των πεντήκοντα, να επαναφέρει την τάξιν και να απέλθη εκείθεν αφήνων ήσυχον το άοπλον πλήθος, όπερ δεν έδειξεν ουδεμίαν αντίστασιν.

Αλλ’ όχι, ο ένοπλος ούτος άγριος στρατός παράφρων εισεπήδησεν εν τω χωρώ, όπου γυναίκες, παιδιά, γέροντες και άοπλοι χωρικοί με εσταυρωμένας χείρας περιέμενον την τύχην των, θύων και αφανίζων παν το προστυχόν.

 Η σφαγή και ο καταδιωγμός εξηκολούθησαν επί πολλάς ημέρας. 

(φωτό)

Κατά τας πρώτας τρεις ημέρας συνέλαβαν όλους αδιακρίτως, ηλικίας πάσης, τους έκλεισαν εντός οικιών, εκείθεν δε δεμένους τους έφερον εις την όχθιν του διαρρέοντος το χωρίον ρυακίου και εκεί ως αρνιά τους έσφαζον. Το ρυάκιον τούτο έκτοτε ωνομάσθη Εφκάς (=Επτακοσίας) ως εκ του αριθμού των εκεί σφαγέντων Σαμοθρακών.

Καθ’ όλας τας αλλάς ημέρας εξηκολούθουν να διατρέχωσι τα βουνά της Σαμοθράκης και, ως εν κυνηγίω, να πυροβολώσι πάντα όντινα απήντων. Το βάρβαρον τούτο και απάνθρωπον κυνήγιον διήρκεσε περί τας τριάκοντα ημέρας.

Τινές των κατοίκων κατώρθωσαν και έφυγαν δια θαλάσσης, άλλοι δ’ εκρύβησαν εις τα σπήλαια των υψηλότερων κορυφών της νήσου και ούτως ηδυνήθησαν να διαφύγωσι το ξίφος των βαρβάρων.

Ότε δε οι Τούρκοι δεν απήντων πλέον ουδένα, όπως τον φωνεύσωσι, κατέλιπον την νήσον εν πλήρει πεποιθήσει ότι δεν αφήκαν ούτε έναν ζώντα, απαγαγόντες εις αιχμαλωσίαν όλα τα παιδιά, όσα δεν εφόνευσαν.

Όταν οι εις τα όρη καταφυγόντες εβεβαιώθησαν περί της φυγής των Τούρκων, κατήλθον εις το χωρίον και μετρηθέντες ευρέθηκαν μόνον εκατόν. Και οι φυγόντες δια θαλάσσης, περί τους τριακόσιους, άμα έμαθον την απομάκρυνσιν των Τούρκων, επανέκαμψαν εις τας κατερημωθείσας εστίας των, όπως επαναλάβωσι την καλλιέργειαν των γαιών των, κλαίοντες και οδυρόμενοι επί τοις απολεσθείσι γονεύσιν, αδελφοίς, συζύγοις, τέκνοις και συγγενέσιν αυτοίς.

Αλλά τα δυστυχήματα πάντοτε αλλεπάλληλα έρχονται. Η σφαγή του μηνός Σεπτεμβρίου τοσούτον τρόμον ενεποίησεν τοις εναπομείνασι, ώστε, άμα έβλεπαν ξένον και προ πάντων Τούρκον, ευθύς, καταλιπόντες τα έργα των και τας οικίας των, έφευγαν εις τα όρη. Την ηθικήν των ταύτην κατάστασιν επωφελήθησαν οι διαφόρων μερών πειραταί και προ πάντων οι Τουρκαλβανοί, οίτινες ελήστευον τας οικίας των και διήρπαζον τα κτήνη των.

Η ελεεινή αύτη κατάστασις διήρκεσεν οκτώ έτη, ούτως ώστε μέχρι του 1829 κατώρθωσαν να μην αφήσωσι, κατά το λεγόμενον, λίθον επί λίθου. Ακόμη δε και μέχρι σήμερον, μετά πεντήκοντα έτη, οι δυστυχείς Σαμόθρακες δεν ηδυνήθησαν να ανακτήσωσι την προτέρα ευδαιμονίαν των. Το όνομα δε του Τούρκου εμποιεί φρίκην και τρόμον, αν και Τούρκους συμπολίτας δεν έχουσιν ει μη μόνον πέντε.

Γέννημα και θρέμμα της νήσου Σαμοθράκης, υιός δε πατρός αιχμαλωτισθέντος εν τη πανωλεθρίη εκείνη, έκρινα καλόν να φέρω εις γνώσιν των ιστοριογράφων την ιστορικής ταύτην αλήθειαν.

Σήμερον δ’, οπότε και πάλιν όλων των Ελλήνων η τύχη εκ νέου διακυβεύεται, είθε η ανάμνησις αύτη να εύρη ευμενή ακρόασιν παρ’ εκείνοις, αφ’ ων η τύχη των πραγμάτων κρέμεται.

Την ημέραν δε ταύτην πολλαί γραίαι την εορτάζουσι εις μνή¬μην της σφαγής των γονέων των και «του χαλασμού», όπως τον ονομάζουσιν.
Ωσαύτως δ’ η αρχή του τραγοδίου του περιγράφοντος την σφαγήν εκείνην έχει ως εξής:
Την Πρωτοσταυρινίτσα / την Πέφτη το πωρνό
προβάλανε οι Τούρκοι / ΄πό πάν’ απ’ το βουνό.

Οι Σαμόθρακες, ακόμη και σήμερον, όταν ονειδίζουσιν τους ευήθεις και δειλούς συμπολίτας των, λέγουσιν τούτοις ότι κατάγονται από τους επτακόσιους» – βλ. σχ. «Έγγραφον εν Καρύους της Κορσικής κατ’ Ιούνιον του 1886». (Ν. Β. Φαρδύς, Σαμόθραξ).

Γιατί, όταν οι οθωμανοί εισέβαλαν έβγαλαν κήρυκες να επιστρέψουν οι κάτοικοι στα σπίτια τους, από τα βουνά και τα δάση, και δεν πρόκειται να πειράξουν πλέον κανέναν. Κάποιοι πείστηκαν κι επέστρεψαν. Οι οθωμανοί όμως δεν κράτησαν τον λόγο τους, έπιασαν 700 απ’ αυτούς τους ευπίστους που επέστρεψαν και τους έσφαξαν κι αυτούς, στο ρέμα, στην Χώρα, που έκτοτε φέρει για όνομά του τον αριθμό τους: Εφκάς (ή Φκας < Επτάς < επτακόσιοι). Ο οθωμανικός στόλος, φέρνει ως τρόπαιο στην Κωνσταντινούπολι, 30 Έλληνες από την Σαμοθράκη, κρεμασμένους στα κατάρτια του και τις ελληνικές σημαίες κρεμασμένες ανάποδα.

Ένα τραγούδι τοπικό μιλάει γι’ αυτήν την αποφράδα για την Σαμοθράκη ημέρα:

Σήμερα είναι Τρίτη / και πρωτοσταυρινιά,
όπου μας εχαλάσαν / οι Τούρκοι σαν σκυλιά.
Επαίρναν τα κεφάλια / κι αφήναν τα κορμιά,
γεμίσαν τα σοκάκια / και όλα τα στενά.

Μόνο μετά από 6ετή ολοκληρωτική ερήμωση άρχισαν δειλά-δειλά κάποιοι να επανέρχονται στην «καταραμένη» νήσο. Πρώτα οι Σαμοθρακίτες διασωθέντες σε γειτονικά νησιά κι έπειτα κι άλλοι, εκ Θράκης, Λέσβου, Ίμβρου, Θάσου, Λήμνου, αλλά και εξ Ηπείρου, Μάνης και Κυδωνιών (νυν Αϊβαλί), κλπ. Έτσι σιγά-σιγά συνωκίσθη. ..

(ἀπό ἐδῶ)

Η 1η Σεπτεμβρίου είναι για το νησί των Θρακικών Σποράδων ιερή ιστορική ημέρα. Τιμάται το Ολοκαύτωμα της νήσου, το οποίο συνέβη την 1η Σεπτεμβρίου 1821, όταν οι Τούρκοι έσφαξαν το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού της Σαμοθράκης, στην τοποθεσία Εφκάς (ή Φκας). Γι’ αυτό στην πλατεία του Εφκά γίνεται επιμνημόσυνος δέηση στο ηρώον, κατάθεση στεφάνων, απόδοση τιμών από τμήμα στρατού, σιγή ενός λεπτού και ανακρούεται ο εθνικός ύμνος. 
ἀπό τό βιβλίο τοῦ Γ. Λεκάκη «Σαμοθράκη – Ιερά νήσος»
 ( Η ΕΠΕΤΕΙΟΣ ΤΟΥ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΣΑΜΟΘΡΑΚΗΣ,ΟΙ ΤΟΥΡΚΟΙ ΣΦΑΓΙΑΣΑΝ 10.000 ΑΘΩΟΥΣ ΠΟΛΙΤΕΣ)


Ἄς δοῦμε καί πῶς παρουσίασε,τό Ὁλοκαύτωμα τῆς Σαμοθράκης, ὁ Ἴων Δραγούμης,στό βιβλίο του « Σαμοθράκη» (ὁλόκληρο τό βιβλίο,ἐδῶ),ἀπό ἐνθυμήσεις/διηγήσεις παλαιῶν κατοίκων :

Καί μετά ἔχεις τόν Κιτσίκη καί τόν κάθε ἕναν ὁμοϊδεάτη του,νά σοῦ λέει τί καλά πού ζούσαμε μέ τούς ὀθωμανούς ! Νά τό ξανακάνουμε !

Ἄ νά μοῦ χαθεῖτε ἀνθέλληνες,τουρκοσπορίτες !

Ἕλληνες,μήν ξεχνᾶτε τήν Ἱστορία μας. Κάθε ἡμέρα,κάθε στιγμή,ΠΑΝΤΑ νά τήν ἐνθυμεῖσθε καί κυρίως νά κατανοήσετε πώς εἴμαστε μόνοι,ὁλομόναχοι κι᾿ ὅλοι ἀπέναντί μας ! 


* Γιά νά δεῖτε πόσο ἐλεεινό καί τρισάθλιο εἶναι τό παγκόσμιο Σύστημα (ξέρετε ποιοί τό ἀντιπροσωπεύουν),ὁ ἀνωτέρῳ πίνακας τοῦ Βινσόν,ὁ ὁποῖος εἶχε τῖτλο (ἀπό τόν καλλιτέχνη ) "Après le massacre de Samothrace"  ( Μετά τήν Σφαγή τῆς Σαμοθράκης). Καί ποιός εἶναι ὁ σημερινός τῖτλος τοῦ ἔργου,ὅπως τό δίνει τό ἀγγλικό βικιπαίδεια στήν βιογραφία τοῦ Βινσόν; «Ἕνας παλιός γέροντας κάθεται στά ἐρείπι τοῦ καμμένου του σπιτιοῦ»
1827 Old Greek old man sitting in the ruins of his burned house

Χάθηκε ἡ Σφαγή τῆς Σαμοθράκης ! Χάθηκε καί τό Ὁλοκαύτωμα τῆς Σαμοθράκης ! Γιατί; Ἔ,δέν χρειάζονται περισσότερες ἐξηγήσεις,ξέρετε ...δέν μπορεῖ νά χρησιμοποιεῖται ἡ λέξις «ὁλοκαύτωμα» γιά ψύλλου πήδημα ! Οὔτε,βεβαίως,νά προωθεῖται ἡ ὀθωμανική βαρβαρότης,μέ τήν λέξιν σφαγή...



Ἡ Πελασγική