Ὦ ναί καί στά Ἰωάννινα παλαιόθεν...

Βολιώτες Ρωμανιώτες Εβραίοι

 Η πρώτη μαρτυρία εβραϊκής παρουσίας στην Ελλάδα είναι μια επιγραφή του 300-250 π.Χ. από την Αττική. Στο ιερό νησί της Δήλου υπάρχει η αρχαιότερη συναγωγή στη διασπορά, που έχει χρονολογηθεί ήδη τον 1ο αι. π.Χ. Όταν ο Απόστολος Παύλος επισκέφθηκε τη Θεσσαλονίκη, βρήκε εκεί οργανωμένη ισραηλιτική κοινότητα, όπως και στους Φιλίππους, τη Βέροια, την Κόρινθο και πιθανώς την Αθήνα.(πηγή)

Ο εβραϊκός πληθυσμός στην Ελλάδα αυξήθηκε τα ρωμαϊκά χρόνια και αποτέλεσε τη βάση των εβραϊκών εστιών κατά τη βυζαντινή εποχή. 
Κατά τον 12ο αιώνα, ο περιηγητής Βενιαμίν της Τουδέλας ανέφερε την ύπαρξη εβραϊκών οικογενειών και κοινοτήτων σε πολλές πόλεις, ενώ κοινότητες υπήρχαν και στα μεγαλύτερα νησιά. Οι κύριες ασχολίες τους ήταν η υφαντουργία, η βαφή υφασμάτων και η μεταξουργία.
Οι Εβραίοι αυτοί, αποκαλούμενοι αργότερα Ρωμανιώτες, ήταν ελληνόφωνοι και σημαντικά ενσωματωμένοι στον ελληνικό πολιτισμό.

Μεγάλες κοινότητες Ρωμανιωτών υπήρχαν στα Ιωάννινα, στη Θήβα, τη Χαλκίδα, την Κέρκυρα, την Άρτα, την Κόρινθο, καθώς και στα νησιά Κρήτη, Λέσβο, Χίο, Σάμο, Ρόδο και Κύπρο.(πηγή).


Η Γιαννιώτικη Ισραηλιτική Κοινότητα
....
«...η οικονομική άνθηση και η εκπολιτιστική σημασία της Ρωμανιώτικης Κοινότητας Ιωαννίνων κατέστησε αυτή το σημαντικότερο εβραϊκό κέντρο του Λεβάντε. Υπήρξε πρωτοπόρος Κοινότητα που αποτελείτο από γηγενείς ελληνόφωνους Εβραίους». «Αυτό το εβραϊκό κέντρο των Ιωαννίνων», έγραφε ο Βέης το 1921, υπάρχει αδιάκοπα επί της ελληνικής γης μία και πλέον χιλιετηρίδα!»

«οι παλιοί κάτοικοι που μιλούσαν την ελληνική γλώσσα του τόπου και είχαν τις δικές τους παραδόσεις, τα ελληνόρυθμα ήθη και έθιμα τους, απορρόφησαν τους καινούργιους φυγάδες( σημ. Ἑλ. Αἰ. : ἑβραίους ἀπό Ἰσπανία). Διατηρήθηκε έτσι μια ελληνίζουσα εβραϊκή Κοινότητα που διαφύλαξε επί αιώνες το δικό της λαογραφικό χρώμα»

Η γλώσσα των Εβραιογιαννιωτών είναι μίγμα της δημοτικής γλώσσας, όπως μιλιέται στην Ήπειρο, μαζί με τούρκικες λέξεις, που ξέμειναν από τον καιρό της τουρκοκρατίας και με εβραϊκές και ιταλικές προσμίξεις (γραικο-ιουδαϊκή γλώσσα).

Και ο αείμνηστος Ιωάν. Νικολάίδης αναφέρει ότι από το 1913 η εβραϊκή παροικία των Γιαννίνων (4.500 κάτοικοι περίπου) «είχε αναπτύξει μεγάλες δραστηριότητες σε όλους τους τομείς της οικονομίας». Οι Α/ψοί Γ. Λεβή είχαν τραπεζικό οίκο, «άλλοι ήταν καταστηματάρχες, επιστήμονες, ακόμα και στο φτωχό εμπόριο της κασέλας, όπου ρίχνονταν από μικρά παιδιά, διέπρεπαν οι Εβραίοι και πολλοί αναδείχτηκαν αργότερα σε μεγάλους οικονομικούς παράγοντες»

 Το 1925 στον Εμπορικό Σύλλογο Γιαννίνων ήταν γραμμένοι 63 Εβραίοι έμποροι και μόνον 23 Χριστιανοί Γιαννιώτες.Το παράδοξο όμως είναι το εξής: Ενώ υπερτερούσαν οι Εβραίοι στις αρχαιρεσίες που έγιναν στις 22 Μαρτίου του ίδιου έτους, εξελέγησαν 6 (έξι) έμποροι Γιαννιώτες και τρεις Εβραίοι. Ο Χρηστοβασίλης έγραψε τότε: «χάρις εις την ευγένειαν των Ισραηλιτών, δεν απηρτίσθη ο Εμπορικός σύλλογος εξ ολοκλήρου εξ Ισραηλιτών, αρκεσθέντων τούτων εις τρία μόνον μέλη».

Συναγωγή Ἰωαννίνων Καχάλ Καντός Γιασσάν

Πριν το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο στα Γιάννινα υπήρχαν δύο Συναγωγές. Η παλιά Συναγωγή (Καχάλ Καντός Γιασσάν) που είναι μέσα στο Κάστρο (οδός Ιουστινιανού). Δεν είναι γνωστό πότε χτίστηκε, αλλά αντικατέστησε μία παλιότερη Συναγωγή, που χτίστηκε κατά τη βυζαντινή περίοδο.

Κατά το διάστημα της Γερμανικής Κατοχής δεν υπέστη ζημιές, μας κάνει γνωστό η Νιννέτα Μάτσα – Φέλντμαν, γιατί ο τότε δήμαρχος των Γιαννίνων Δημ. Βλαχλείδης επενέβη και έπεισε τους Γερμανούς ότι αυτό το οίκημα (Συναγωγή) θα το χρησιμοποιούσαν σαν δημόσια βιβλιοθήκη.

Ο Δεσπότης δε των Γιαννίνων (τότε) κ. Σπυρίδων Βλάχος διαφύλαξε στο μητροπολιτικό μέγαρο τους κυλίνδρους της Ιεράς Βίβλου της Συναγωγής, τους οποίους παρέδωσε μετά την απελευθέρωση.
Η Νέα Συναγωγή (Καχάλ Καντός Χαντάς) ήταν έξω από το Κάστρο στη σημερινή οδό Γιωσέφ Ελιγιά (παλιά Μαξ Νορδάου). Χτίστηκε πιθανόν κατά το 1500 μ.Χ. με τον ερχομό των Εβραίων της Κάτω Ιταλίας και Σικελίας. (πηγή)

Υ.Γ.  Ἡ φωτό τῆς Συναγωγῆς,ἀπό : Αγάπη γιά τήν Σιών

Αὐτάαααα....

Ἑλλάς Αἰώνιον